Του Φάνη Ζώη
[email protected]

Κατά την περίοδο της πανδημίας ο αγώνας επιβίωσης των Ελλήνων εξαγωγέων είναι διπλός και εξαντλητικός. Από τη μια πλευρά υπάρχει η άμεση και πιεστική προσπάθεια του να αντεπεξέλθει στην ασφυκτική έλλειψη ρευστότητας και τις συσσωρευμένες υποχρεώσεις. Από την άλλη, εν ριπή οφθαλμού ο ψηφιακός μετασχηματισμός των μικρομεσαίων εμπορικών επιχειρήσεων μετατράπηκε από μεσοπρόθεσμη προοπτική σε επιτακτική αναγκαιότητα.

Ήδη από τον Φεβρουάριο του 2020 ο ΠΣΕ είχε αναδείξει τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες της νέας ψηφιακής εποχής για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Είναι αλήθεια, όμως, πως από τότε οι ανατροπές στην αγορά υπερέβησαν κάθε πρόβλεψη και αιφνιδίασαν ακόμη και μεγάλες εταιρείες.

Το επόμενο διάστημα οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις θα προσπαθήσουν να διεισδύσουν στις αγορές του κόσμου με «ψηφιακό» διαβατήριο. Οι αλλαγές που συντελούνται στον εξαγωγικό κλάδο είναι ραγδαίες και, σύμφωνα με εκπροσώπους του χώρου, οι επενδύσεις σε ψηφιακές υποδομές αποτελούν μονόδρομο για την περαιτέρω ανάπτυξη των ελληνικών εξαγωγών.

Στο πλαίσιο αυτό, ένα μεγάλο μέρος των κονδυλίων που θα εισρεύσουν στη χώρα μας από το Ταμείο Ανάκαμψης αναμένεται να διατεθεί για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων. Οι παραδοσιακές εκθέσεις αντικαθίστανται από τις ψηφιακές, ενώ οι διά ζώσης επαφές με αγοραστές σε όλον τον κόσμο θα πραγματοποιούνται μέσω τηλεδιασκέψεων.

Η πανδημία ήρθε να αλλάξει τη στρατηγική εξωστρέφειας των επιχειρήσεων αλλά και το πλάνο των επενδύσεών τους. Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις της προέδρου του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΠΣΕ) Χριστίνα Σακελλαρίδη. «Η πανδημία αλλάζει τον τρόπο των εξαγωγών και πρέπει όλοι οι εξαγωγείς να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα και να προχωρήσουμε σε επενδύσεις. Πλέον πραγματοποιούνται ψηφιακές εκθέσεις, ενώ έχουν δημιουργηθεί αρκετές πλατφόρμες για την προώθηση των προϊόντων. Και σε αυτά τα νέα δεδομένα οφείλουμε να προσαρμοστούμε», αναφέρει η κ. Σακελλαρίδη.

Ωστόσο, σύμφωνα με την πρόεδρο του ΠΣΕ, «πολλές επιχειρήσεις δεν έχουν την απαιτούμενη ρευστότητα για να επενδύσουν στην ψηφιακή τους αναβάθμιση. Για τον λόγο αυτό η Πολιτεία θα πρέπει μέσα από επιδοτούμενες δράσεις να ενισχύσει τις επιχειρήσεις. Να δοθούν κίνητρα σε όλες τις επιχειρήσεις, υφιστάμενες και νέες, για τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους». Επισημαίνεται ότι οι διεθνείς εκθέσεις το 2020 αναβάλλονταν η μία μετά την άλλη, με τους εξαγωγείς τον τελευταίο σχεδόν ενάμιση χρόνο να μην μπορούν να έχουν φυσική παρουσία σε εκθέσεις και αναπόφευκτα να προσπαθούν να βρουν λύσεις δικτύωσης με αγοραστές του εξωτερικού μέσα από διαδικτυακά γεγονότα.

Η νέα πραγματικότητα

Βέβαια, όπως τονίζουν παράγοντες της αγοράς, ναι μεν η φυσική παρουσία δεν μπορεί να αντικατασταθεί από μια διαδικτυακή συνάντηση, όμως το εμπόριο και οι εξαγωγές δεν σταματούν και οι νέοι τρόποι επικοινωνίας αποτελούν τη νέα πραγματικότητα.

Οι διαδικτυακές διοργανώσεις έρχονται για να καλύψουν το κενό που υπάρχει αυτή τη χρονική περίοδο και δίνουν τη δυνατότητα στους εξαγωγείς να συνεχίζουν τις επαφές τους με τις αγορές του κόσμου. Αυτή η νέα τάση, που αποτελεί πλέον την καθημερινή πρακτική του εξαγωγέα, απ’ ό,τι φαίνεται θα συνεχίσει να υπάρχει, σε συνδυασμό με τη συμμετοχή του στις φυσικές εκθέσεις. Η συμμετοχή σε ψηφιακές εκθέσεις, η παρουσία και η αξιοποίηση από τις εξαγωγικές επιχειρήσεις όλων των σύγχρονων κοινωνικών και επαγγελματικών δικτύων, καθώς και η ψηφιοποίηση πολλών από τις μέχρι πρότινος καθημερινές εργασίες πρέπει να αποτελέσουν εφόδια των επιχειρήσεων για την πλήρη προσαρμογή τους στη νέα ψηφιακή πραγματικότητα, υπογραμμίζουν οι ίδιοι παράγοντες.

Εν τω μεταξύ, τα κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης αναμένεται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων, καθώς πρόκειται για έναν από τους βασικούς πυλώνες του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης. Σχέδιο το οποίο περιλαμβάνει δράσεις για τον ψηφιακό μετασχηματισμό επιχειρήσεων, την απόκτηση εξοπλισμού, υπηρεσιών cloud και διαδικτυακών υπηρεσιών, όπως οι νέες τεχνολογίες ηλεκτρονικών πληρωμών, το ηλεκτρονικό τιμολόγιο, η εργασία από απόσταση, το ψηφιακό γραφείο κ.ά. 

Την ίδια στιγμή, σημαντική αύξηση κατέγραψαν οι ελληνικές εξαγωγές, για τρίτο διαδοχικό μήνα, τον Μάιο, επιβεβαιώνοντας τη «θεωρία του ελατηρίου». Με τις συνθήκες στην παγκόσμια οικονομία να έχουν εισέλθει σε τροχιά ομαλοποίησης, ύστερα από ένα μεγάλο διάστημα ανισορροπίας εξαιτίας των επιπτώσεων της πανδημίας, οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις βρίσκουν πρόσφορο έδαφος να ανακτήσουν τον βηματισμό τους και να διευρύνουν το αποτύπωμά τους στις διεθνείς αγορές. Συγκεκριμένα, τον περασμένο Μάιο η αξία των ελληνικών εξαγωγών συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών αυξήθηκαν κατά 51,1% και ανήλθαν σε 3,22 δισ. ευρώ.

Καταλυτικό ρόλο στη θεαματική ανάκαμψη των ελληνικών εξαγωγών έπαιξαν οι κλάδοι των Πετρελαιοειδών & καυσίμων (+239%), των Βιομηχανικών (+29,8%), των Τροφίμων (+13,5%) και των Μηχανημάτων (+43,5), που ξεχώρισαν με τις επιδόσεις τους.

Μοναδικό μελανό σημείο αποτελεί το εμπορικό έλλειμμα, το οποίο διαχρονικά ταλανίζει την ελληνική οικονομία. Ειδικότερα, τον Μάιο αυξήθηκε κατά 43,9% και διαμορφώθηκε στο 1,67 δισ. ευρώ.

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με ανάλυση του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων και του Κέντρου Εξαγωγικών Ερευνών και Μελετών (ΚΕΕΜ), επί των προσωρινών στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ, μεγάλη άνοδο καταγράφει η πορεία των εξαγωγών κατά τον Μάιο του 2021, καθώς αυξήθηκαν κατά 1,09 δισ. ευρώ ή κατά 51,1% και ανήλθαν σε 3,22 δισ. ευρώ έναντι 2,13 δισ. ευρώ κατά τον ίδιο μήνα του έτους 2020. Εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, η αύξηση είναι σχεδόν στο ήμισυ, καθώς ανήλθαν στα 2,22 δισ. ευρώ από 1,76 δισ. ευρώ, δηλαδή αυξήθηκαν κατά 465 εκατ. ευρώ ή κατά 26,5%, γεγονός που επιβεβαιώνει την πολύ μεγάλη σημασία που διαδραματίζει η αλματώδης αύξηση των ελληνικών εξαγωγών πετρελαιοειδών και καυσίμων κατά 239%.

Αναλυτικότερα, άνοδος καταγράφεται στις εισαγωγές τον Μάιο του 2021 καθώς αυξήθηκαν κατά 1,6 δισ. ευρώ ή κατά 48,5% και ανήλθαν σε 4,90 δισ. ευρώ έναντι 3,30 δισ. ευρώ κατά τον ίδιο μήνα του έτους 2020. Εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, οι εισαγωγές αγαθών ανήλθαν στα 3,76 δισ. ευρώ από 2,82 δισ. ευρώ, δηλαδή αυξήθηκαν κατά 938 εκατ. ευρώ ή κατά 33,2%.

Ως αποτέλεσμα των παραπάνω κινήσεων, το εμπορικό έλλειμμα αυξήθηκε τον Μάιο του 2021 κατά 510,9 εκατ. ευρώ, ή κατά 43,9%, στο -1,67 δισ. ευρώ από -1,16 δισ. ευρώ τον αντίστοιχο μήνα του 2020. Χωρίς τα πετρελαιοειδή, το εμπορικό έλλειμμα επίσης αυξήθηκε, στο -1,54 δισ. ευρώ από -1,07 δισ. ευρώ, δηλαδή κατά 473 εκατ. ευρώ ή κατά 44,4%.

Στο πρώτο πεντάμηνο

Η ισχυρή αύξηση των εξαγωγών κατά την περίοδο Φεβρουαρίου-Μαΐου ανακόπτει την πτωτική πορεία κατά τη διάρκεια των προηγούμενων μηνών, και οδηγεί σε σημαντική αύξηση των εξαγωγών της χώρας για το πρώτο πεντάμηνο του 2021. Συγκεκριμένα, οι εξαγωγές συνολικά στο διάστημα Ιανουαρίου-Μαΐου αυξάνονται κατά 2,97 δισ. ευρώ ή κατά 24,3% και ανήλθαν σε 15,20 δισ. ευρώ από 12,23 δισ. ευρώ.

Ομοίως, χωρίς τα πετρελαιοειδή, είναι αξιοσημείωτο ότι παρά την πανδημία και τις επιπτώσεις της, οι εξαγωγές για το πεντάμηνο Ιανουαρίου-Μαΐου κινούνται ανοδικά σε σχέση με το 2020, στα 11,30 δισ. ευρώ από 9,47 δισ. ευρώ, δηλαδή αυξημένες κατά 1,83 δισ. ευρώ ή κατά 19,4%.

Οι εισαγωγές (συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών) στην περίοδο Ιανουαρίου-Μαΐου 2021 αυξήθηκαν κατά 3,74 δισ. ευρώ ή κατά 18,9%, με τη συνολική τους αξία να διαμορφώνεται στα 23,47 δισ. ευρώ έναντι 19,73 δισ. ευρώ κατά το ίδιο διάστημα του έτους 2020. Εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, οι εισαγωγές αυξήθηκαν στα 18,22 δισ. ευρώ από 15,52 δισ. ευρώ, δηλαδή κατά 2,70 δισ. ευρώ ή κατά 17,4%.

Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, το εμπορικό έλλειμμα στο διάστημα Ιανουαρίου-Μαΐου του 2021 αυξήθηκε κατά 769,1 εκατ. ευρώ ή κατά 10,3%, στα -8,27 δισ. ευρώ από -7,50 δισ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2020. Χωρίς τα πετρελαιοειδή, το εμπορικό έλλειμμα αυξήθηκε στα -6,92 δισ. ευρώ από -6,06 δισ. ευρώ, δηλαδή κατά 866,7 εκατ. ευρώ ή κατά -14,3%.

Όσον αφορά την πορεία των εξαγωγών ανά γεωγραφικές περιοχές τον Μάιο του 2021, παρατηρείται μεγάλη αύξηση των αποστολών προς τις χώρες της Ε.Ε. κατά 39,6%, ενώ και προς τις τρίτες χώρες καταγράφεται τεράστια άνοδος, της τάξεως του 67,4%. Όταν εξαιρεθούν τα πετρελαιοειδή, η εικόνα αντιστρέφεται. Οι εξαγωγές καταγράφουν αύξηση προς τις χώρες της Ε.Ε. κατά 34,1% ενώ προς τις τρίτες χώρες, άνοδο μόλις κατά 12,7%.

Αναφορικά με το ποσοστό των εξαγωγών που κατευθύνονται στις αγορές των κρατώνμελών της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών, αυτό μειώθηκε κατά 4,5 μονάδες περίπου και άγγιξε το 54,3% έναντι 58,8% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2020. Αντίστροφη είναι η εικόνα που καταγράφεται για το ποσοστό των εξαγωγών προς τις τρίτες χώρες, που διαμορφώθηκε στο 45,7% έναντι 41,2%. Χωρίς τα πετρελαιοειδή, το μερίδιο των εξαγωγών προς τις χώρες της Ε.Ε. διαμορφώνεται στο 68,1% και των τρίτων χωρών στο 31,9%.

Εξετάζοντας την κατανομή των εξαγωγών για το διάστημα Ιανουαρίου-Μαΐου του 2021, διαπιστώνεται ότι η συνολική αξία των εξαγωγών, συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών, αυξήθηκε προς τις χώρες της Ε.Ε. (17,9%), ενώ προς τις τρίτες χώρες αυξήθηκε σημαντικά (32,7%). Χωρίς τα πετρελαιοειδή, οι εξαγωγές καταγράφουν άνοδο προς τις χώρες της Ε.Ε. κατά 21,7% και μικρότερη αυτή τη φορά άνοδο προς τις τρίτες χώρες κατά 14,9%.

Σχετικά με τις μεγάλες κατηγορίες προϊόντων, τον Μάιο του 2021 καταγράφονται ανοδικές τάσεις σε όλους τους κλάδους ανεξαιρέτως.

Πιο συγκεκριμένα, ισχυρή ποσοστιαία αύξηση τον Μάιο του 2021 καταγράφεται στα Πετρελαιοειδή-Καύσιμα (+239,2%), στα Λάδια (+153,3%), στις Πρώτες Ύλες (+60,1%), στα Μηχανήματα (+43,5%), στα Διάφορα Βιομηχανικά (+38,5%), στα Βιομηχανικά (+29,8%) και στα Ποτά & Καπνός (+25%) ενώ μικρότερη, αλλά πολύ σημαντική αύξηση εμφανίζουν οι εξαγωγές στα Τρόφιμα (+13,5%), στα Χημικά (+2,7%) και στα χαμηλά σε αξία Εμπιστευτικά Προϊόντα (+7,4%).

Εξετάζοντας το πεντάμηνο Ιανουαρίου-Μαΐου του 2021, σημαντική άνοδο καταγράφουν οι κλάδοι των Πετρελαιοειδών & Καυσίμων (+45,3%), Πρώτων Υλών (+51,9%), Λαδιών (+27,9%), Μηχανημάτων (+24%), Ποτά & Καπνός (+18,8%), Χημικών (+18,4%), Διαφόρων Βιομηχανικών (+17,9%), Βιομηχανικών (+17,4%) και Τροφίμων (+12,4%).

Τέλος, στάσιμες παραμένουν οι χαμηλές σε αξία εξαγωγές των Εμπιστευτικών Προϊόντων (-1,7%), σε σχέση με τις εξαγωγές του πρώτου πενταμήνου του 2020.