Πολεμώντας στο Αφγανιστάν

Η δημοτικότητα του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν μειώθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο της προεδρίας του αυτή την εβδομάδα, καθώς οι Αμερικανοί εμφανίζονται να έχουν εξαντληθεί από την πανδημία COVID-19 και τις οικονομικές συνέπειές της, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της πιο πρόσφατης δημοσκόπησης των Reuters/Ipsos.

Η δημοσκόπηση πραγματοποιήθηκε σε παναμερικανικό επίπεδο στις 19 και 20 Ιανουαρίου με μόλις το 43% των Αμερικανών ενηλίκων να εγκρίνουν την απόδοση του Μπάιντεν στην άσκηση των προεδρικών καθηκόντων του.

Ποσοστό 52% την αποδοκίμασε, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό των ερωτηθέντων δεν ήταν σίγουροι για να διαττυπώσει κάποια κρίση. Στην αντίστοιχη δημοσκόπηση της προηγούμενης εβδομάδας, το ποσοστό αποδοχής του Μπάιντεν είχε καταγραφεί στο 45%, με το ποσοστό αρνητικής γνώμης να έχει καταγραφεί στο 50%.

Μετά τη διατήρησή της σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50%, κατά τους πρώτους μήνες άσκησης των προεδρικών καθηκόντων του Μπάιντεν, η δημοτικότητα του Αμερικανού προέδρου άρχισε να μειώνεται στα μέσα Αυγούστου, λόγω των αυξημένων θανάτων από κορωνοϊό, αλλά και, φυσικά, εξαιτίας της άτακτης αποχώρησης από το Αφγανιστάν.

Η συνεχιζόμενη μείωση της δημοτικότητας του Μπάιντεν έχει θορυβήσει το Δημοκρατικό Κόμμα, με τις ανησυχίες των Δημοκρατικών να κλιμακώνονται για το ενδεχόμενο απώλειας των οριακών πλειοψηφιών, που έχουν στα νομοθετικά σώματα του Κογκρέσου, στις ενδιάμεσες εκλογές.

Στην περίπτωση που οι Ρεπουμπλικάνοι πάρουν τον έλεγχο είτε της Βουλής των Αντιπροσώπων είτε της Γερουσίας, η νομοθετική ατζέντα του προέδρου Μπάιντεν υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να εκτροχιαστεί.

Σε μία σπάνια συνέντευξη Τύπου την Τετάρτη, ο Μπάιντεν παραδέχτηκε τον εκνευρισμό των Αμερικανών κατά τη συμπλήρωση του πρώτου έτους άσκησης των προεδρικών καθηκόντων του. Ωστόσο δεσμεύτηκε να κάνει πρόοδο στην αντιμετώπιση σημαντικών προκλήσεων από την πανδημία μέχρι τον πληθωρισμό, που κατέγραψε υψηλό σχεδόν 40 ετών τον Δεκέμβριο, καθώς η παγκόσμια υγειονομική κρίση προκάλεσε πρόβλημα δυσλειτουργίας στις αλυσίδες εφοδιασμού σε παγκόσμιο επίπεδο.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Νωρίτερα φέτος, η 20ή επέτειος των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου δημιούργησε μια «πλημμύρα σχολίων», κυρίως επικεντρωμένων στις Ηνωμένες Πολιτείες, σχετικά με τον λεγόμενο παγκόσμιο πόλεμο κατά της τρομοκρατίας και την κληρονομιά του. Και, χωρίς αμφιβολία, οι δύο δεκαετίες που ακολούθησαν την 11η Σεπτεμβρίου αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό κεφάλαιο στην ιστορία του σύγχρονου κόσμου. Αλλά είναι ένα κεφάλαιο που δεν αφορά κυρίως τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Από το 1979, ένας συχνά βίαιος αγώνας για το πώς να προσαρμοστούμε στη νεωτερικότητα έχει συγκλονίσει τον ισλαμικό κόσμο, από τη Δυτική Αφρική έως τη Νοτιοανατολική Ασία, και έχει κατακλύσει τις ομογενείς μουσουλμανικές κοινότητες, ειδικά αυτές στην Ευρώπη. Το να δούμε αυτό ως μια «σύγκρουση πολιτισμών» που φέρνει το Ισλάμ ενάντια στη Δύση θα ήταν μια βαθιά εσφαλμένη εκτίμηση. Αυτό που βλέπουν κυρίως οι Αμερικανοί είναι διαρροές από τους πολέμους στο Ισλάμ. Αυτοί οι αγώνες για το μέλλον του ισλαμικού πολιτισμού έχουν κάποια ομοιότητα με τους πολέμους θρησκευτικής και κοινωνικής μεταρρύθμισης που απλώθηκαν σε ολόκληρο τον χριστιανικό κόσμο τον δέκατο έκτο και δέκατο έβδομο αιώνα και με τους μακροχρόνιους αγώνες του δέκατου ένατου αιώνα και του εικοστού αιώνα για το πώς να οργανωθούν οι σύγχρονες βιομηχανικές κοινωνίες .

Ουσιαστικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν πάντα ξένες σε αυτούς τους αγώνες εντός του μουσουλμανικού κόσμου - ένας αντιδραστικός και απρόθυμος συμμετέχων. Οι Αμερικανοί τείνουν φυσικά να βάζουν τους εαυτούς τους και την κυβέρνησή τους στο επίκεντρο αυτών των ιστοριών, θεωρώντας τους εαυτούς τους είτε ως θύματα είτε ως θύτες. Αλλά αυτός ο αστιγματισμός διαστρεβλώνει την προοπτική και εμποδίζει την ανάπτυξη πιο εποικοδομητικών στρατηγικών, οι οποίες πρέπει να περιλαμβάνουν περίπλοκες παγκόσμιες συνεργασίες. Εν τω μεταξύ, η γεωπολιτική των πολέμων εντός του μουσουλμανικού κόσμου έχει αλλάξει. Το ίδιο ισχύει και για τις απειλές για τις Ηνωμένες Πολιτείες - και το ίδιο πρέπει να είναι και η προσέγγιση της Ουάσιγκτον.

1979: Το έτος - ορόσημο

Στον ισλαμικό κόσμο, το έτος 1979 ήταν ορόσημο. Στο Ιράν, μια λαϊκή επανάσταση ανέτρεψε τη μοναρχία. η επανάσταση αργότερα εξελίχθηκε σε μια ισλαμική θεοκρατία. Στο Αφγανιστάν, μια γενική ισλαμιστική εξέγερση ενάντια σε μια σοσιαλιστική κυβέρνηση, η οποία είχε ανατρέψει τη μοναρχία αυτής της χώρας τον προηγούμενο χρόνο, οδήγησε σε μια αποτελεσματική κατάληψη της χώρας από τη Σοβιετική Ένωση. Το γειτονικό Πακιστάν κινήθηκε αποφασιστικά προς την ισλαμιστική διακυβέρνηση. Στη Σαουδική Αραβία, ισλαμιστές επαναστάτες κατέλαβαν το Μεγάλο Τζαμί της Μέκκας, το πιο ιερό μέρος στον ισλαμικό κόσμο. Το σαουδαραβικό κράτος κατέπνιξε άγρια ​​την εξέγερση, αλλά στη συνέχεια, σε συνεργασία με το Πακιστάν, ενίσχυσε τη δέσμευσή του στην ισλαμική διακυβέρνηση, προκειμένου να συμμετάσχει στους ριζοσπάστες και να αντιμετωπίσει τον επαναστατικό ισχυρισμό του Ιράν να είναι ο πραγματικός ηγέτης του ισλαμικού κόσμου.

Και οι τρεις αυτές εκρήξεις προήλθαν από κοινωνίες με μουσουλμανική πλειοψηφία που είχαν αγωνιστεί να προσαρμοστούν στον σύγχρονο κόσμο. Στο Ιράν, το Αφγανιστάν και τη Σαουδική Αραβία, οι ισλαμιστές επαναστάτες υποστήριξαν ότι εξεγέρθηκαν ενάντια σε μια κοσμική («μη ισλαμική» ή «άθεη») τυραννία που αποσκοπούσε στον εκσυγχρονισμό της χώρας από την κορυφή προς τα κάτω, προκαλώντας δυσκολίες και διαταράσσοντας τους παραδοσιακούς τρόπους ζωής .

Πάντα, το επιχείρημα περιελάμβανε την κατηγορία ότι οι «τύραννοι» είχαν διαφθαρεί από ξένους τρόπους και ξένη επιρροή. Οι Αμερικανοί, οι Ρώσοι και άλλοι «Δυτικοί» ήταν οι συνήθεις... κακοί. Οι ισλαμιστές υποσχέθηκαν να καταπολεμήσουν τη διαφθορά, να αποκαταστήσουν τη θρησκευτική αρμονία και να διατηρήσουν τον νόμο και την τάξη με βάση την ισλαμική νομολογία. Στις επαναστάσεις που είχαν ανατρέψει τον κόσμο του Ατλαντικού στα πρώτα χρόνια, η ελευθερία ήταν μια λυδία λίθος. Στον μουσουλμανικό κόσμο, αντίθετα, η πιο κοινή έκκληση ήταν στη δικαιοσύνη.
 
Στο Ιράν, την πιο σύγχρονη από τις τρεις χώρες, οι επαναστάτες ενώθηκαν από σημαντικούς συμμάχους μεταξύ των αστικών εμπόρων, των επαγγελματιών και των φοιτητών. Η τυραννία του σάχη είχε αποκλείσει αυτές τις πιο παραδοσιακά φιλελεύθερες δυνάμεις. Τραγικά, μόλις ανέβηκε στην εξουσία, ο Αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί και οι συνάδελφοί του επαναστάτες «φύλακες» συνέτριψαν τους πρώην εταίρους τους στην επανάσταση του Ιράν.

Η γεωπολιτική εντός του μουσουλμανικού κόσμου έχει αλλάξει

«Οι φλόγες του 1979 άναψαν αμέσως μεγάλους πολέμους», αναφέρει το Foreign Affairs. Ο δικτάτορας του Ιράκ, Σαντάμ Χουσεΐν, εδραίωσε την εξουσία του το 1979 και στη συνέχεια, τον επόμενο χρόνο, εκμεταλλεύτηκε την αναταραχή στο γειτονικό Ιράν για να ξεκινήσει έναν πόλεμο που ήλπιζε ότι θα νομιμοποιούσε και θα επέκτεινε την κυριαρχία του. Ο Σαντάμ προώθησε τον εαυτό του ως ο παλαδίνος του σουνιτικού Ισλάμ ενάντια στη σιιτική απειλή του Ιράν, η οποία απειλούσε τη δική του κυριαρχία, καθώς το Ιράκ ήταν επίσης σιιτική χώρα κατά πλειοψηφία. Ο πόλεμος Ιράν-Ιράκ κράτησε μέχρι το 1988. Εν τω μεταξύ, ο σοβιετικός πόλεμος στο Αφγανιστάν μαίνεται από το 1980 έως τις αρχές του 1989. Μαζί, οι δύο πόλεμοι κόστιζαν τη ζωή και εκτόπισαν εκατομμύρια ανθρώπους.

Αν και οι ΗΠΑ άρχισαν να στηρίζουν περισσότερες ναυτικές δυνάμεις στον Περσικό Κόλπο, οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν περιθωριακός παίκτης σε αυτούς τους δύο πολέμους. Απασχολούμενες στη Μέση Ανατολή από μια σχετικά μικρή και τελικά μάταιη πάλη για τον Λίβανο -όπου το Ιράν και η Σαουδική Αραβία διεξήγαγαν επίσης πόλεμο αντιπροσώπων- οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν αμελητέο ρόλο στον πόλεμο Ιράν-Ιράκ, αν και έφτασαν λίγο κοντά στο τέλος όταν ο πόλεμος εξελίχθηκε σε επιθέσεις σε πετρελαιοφόρα στον Περσικό Κόλπο.

Μικρός και οπορτουνιστικός ρόλος

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έπαιξαν έναν μετριοπαθή, οπορτουνιστικό ρόλο στον εφοδιασμό της αντισοβιετικής αντίστασης στο Αφγανιστάν. Ακόμη και οι παραδόσεις αντιαεροπορικών πυραύλων Stinger δεν είχαν μεγάλο ρόλο στις αποφάσεις απόσυρσης που είχε ήδη λάβει η Μόσχα. Το Πακιστάν ήταν η κυρίαρχη βάση της αντισοβιετικής αντίστασης, διαχειριζόμενη τις προμήθειες της. Η Σαουδική Αραβία συνεισέφερε μεγάλο μέρος των χρημάτων. Βοήθησε επίσης στη χρηματοδότηση μιας τεράστιας επέκτασης της ισλαμιστικής εκπαίδευσης, χτίζοντας δεκάδες χιλιάδες ισλαμικά σχολεία μεταξύ των τεράστιων νέων κοινοτήτων εκτοπισμένων προσφύγων.

Αυτή η φάση πολέμου εντός του ισλαμικού κόσμου ολοκληρώθηκε το 1991. Η Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε, γεγονός που οδήγησε γρήγορα στην οριστική κατάρρευση του καθεστώτος που είχε αφήσει πίσω του στο Αφγανιστάν. Ο δικτάτορας του Ιράκ, χρεοκοπημένος από τον πόλεμό του εναντίον του Ιράν, είχε στραφεί νότια για να αρπάξει τον πετρελαϊκό πλούτο από τις μοναρχίες του Κόλπου που θεωρούσε άπληστες και αχάριστες.

Η εισβολή του Σαντάμ στο Κουβέιτ το 1990 ένωσε τον κόσμο εναντίον του και ηττήθηκε από έναν στρατιωτικό συνασπισμό με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες και ευλογημένο από τα Ηνωμένα Έθνη. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, η Ουάσιγκτον ενίσχυε τις στρατιωτικές της βάσεις στην περιοχή, αλλά επικεντρώθηκε στην αστυνόμευση ενός ηττημένου Ιράκ, που περιόριζε το Ιράν και προσπαθούσε να αναζωογονήσει τις ειρηνευτικές συνομιλίες Ισραήλ-Παλαιστινίων, χωρίς να ασχοληθεί πραγματικά με τα βασικά ζητήματα που οδηγούν τους αγώνες στις μουσουλμανικές κοινωνίες.

Τρία στρατόπεδα

Σε αυτό το σημείο, τα σουνιτικά ισλαμικά πολιτικά κινήματα χωρίστηκαν σε τρία βασικά στρατόπεδα. Υπήρχαν οι συντηρητικοί αυταρχικοί στην εξουσία σε μέρη όπως το Ριάντ και το Ισλαμαμπάντ. Τα πήγαιναν καλά με τους πιο κοσμικούς φίλους τους στο Κάιρο και το Αλγέρι. Μετά ήταν οι δημοκρατικοί ισλαμιστές. Ήταν ενάντια στην ξένη επιρροή, υπέρ του ισλαμικού νόμου και συχνά αντιτίθεντο στους συντηρητικούς στην εξουσία. Προτίμησαν όμως την ειρηνική, δημοκρατική αλλαγή και αντιτάχθηκαν στις τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον αμάχων. Δεν θέλησαν να καταγγείλουν ή να σκοτώσουν συναδέλφους μουσουλμάνους, διαφορετικής αίρεσης, χαρακτηρίζοντάς τους ως αποστάτες. Και μετά υπήρχαν οι βίαιοι ισλαμιστές εξτρεμιστές. Μερικοί ήταν πιο σεχταριστικοί από άλλους, αλλά όλοι ευνοούσαν τη βίαιη επανάσταση ενάντια στους συντηρητικούς στο εσωτερικό, τους οποίους κατηγόρησαν ότι ήταν πολύ κοντά στους ξένους. Ήθελαν να διεξάγουν πραγματικό, όχι αλληγορικό, ιερό πόλεμο (τζιχάντ) κατά των απίστων στο εξωτερικό και των αποστατών πιο κοντά στην πατρίδα τους.
 
Ήταν σε αυτήν την περίοδο, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, που ένας επιχειρηματίας ισλαμιστής με καταγωγή από την Υεμένη-Σαουδική Αραβία, ο Οσάμα Μπιν Λάντεν, βοήθησε στη δημιουργία μιας παγκόσμιας εξτρεμιστικής ομάδας που πήρε το όνομα Αλ Κάιντα. Τα πεδία μάχης στους πολέμους εντός του Ισλάμ μετατοπίστηκαν σε βάναυσες μάχες στο Αφγανιστάν, την Αλγερία, τη Βοσνία, την Αίγυπτο, τη Ρωσία, τη Σομαλία και το Σουδάν.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, όταν η Αλ Κάιντα είχε καταφύγει από μια φιλική ισλαμιστική κυβέρνηση στο Σουδάν, ο Μπιν Λάντεν είχε αποφασίσει ότι οι ηγέτες της Σαουδικής Αραβίας έπρεπε επίσης να ανατραπούν. Η Αλ Κάιντα είχε τα ίδια επιχειρήματα με εκείνα που είχαν στηρίξει οι Σαουδάραβες αντάρτες που είχαν καταλάβει το Μεγάλο Τζαμί το 1979. Το 1996, η ομάδα εγκατέλειψε το Σουδάν.

Ο Μπιν Λάντεν πίστευε ότι οι κυβερνήσεις της Σαουδικής Αραβίας ή/και της Αιγύπτου ήταν υπεύθυνες για τουλάχιστον μία απόπειρα δολοφονίας του. Βρήκε μια νέα βάση εν μέσω του χάους του κατεστραμμένου από τον πόλεμο Αφγανιστάν, παρέχοντας μερικά στρατεύματα και ομάδες δολοφόνων για το κίνημα των ισλαμιστών Ταλιμπάν, το οποίο είχε κερδίσει πρόσφατα το πλεονέκτημα στον εμφύλιο πόλεμο που είχε ξεσπάσει μετά τη σοβιετική αποχώρηση. Στο Αφγανιστάν, η Αλ Κάιντα θα μπορούσε να συγκεντρώσει, να εκπαιδεύσει και να αξιολογήσει χιλιάδες νεοσύλλεκτους.

Αυτό που ήταν μυθιστόρημα για την Αλ Κάιντα και τον Μπιν Λάντεν ήταν η αντίληψη της ομάδας ότι οι «κοντινοί εχθροί» του Ισλάμ —είτε στην Αίγυπτο, το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία, τη Σομαλία ή αλλού— εξαρτώνταν όλοι από τις Ηνωμένες Πολιτείες, και έτσι έπρεπε να γίνει τζιχάντ εναντίον των «μακρινός εχθρός»: οι Αμερικανοί. Η Αλ Κάιντα κήρυξε επίσημα τον πόλεμο κατά των Ηνωμένων Πολιτειών στις αρχές του 1998. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έδωσαν ιδιαίτερη προσοχή μέχρι που, αργότερα εκείνο το έτος, στελέχη της Αλ Κάιντα χρησιμοποίησαν βόμβες σε φορτηγά για να ανατινάξουν τις περισσότερες από τις δύο πρεσβείες των ΗΠΑ στην Ανατολική Αφρική.

Το περιστατικό στην Υεμένη που θορύβησε την Ουάσινγκτον

Η Ουάσιγκτον έδωσε μεγαλύτερη προσοχή όταν, τον Οκτώβριο του 2000, στελέχη της Αλ Κάιντα χρησιμοποίησαν μια βόμβα με βάρκα για να επιτεθούν και παραλίγο να βυθίσουν ένα αμερικανικό αντιτορπιλικό που ήταν ελλιμενισμένο στην Υεμένη. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, η Αλ Κάιντα είχε ήδη σημειώσει πρόοδο στην «επιχείρηση αεροπλάνων» της, η οποία είχε ως στόχο να μετατρέψει τα αεροπλάνα σε κατευθυνόμενους πυραύλους και να τους εκτοξεύσει εναντίον αμερικανικών στόχων υψηλού προφίλ.

Η Ουάσιγκτον δεν είχε κάνει τίποτα συγκεκριμένο για να προκαλέσει αυτές τις επιθέσεις. Η Αλ Κάιντα επέλεξε σκόπιμα να μεταφέρει τους πολέμους της στο Ισλάμ στις Ηνωμένες Πολιτείες για τους δικούς της λόγους. Πέρα από την επιφανειακή αυταπάτη ότι οι αυταρχικοί άρχοντες στον μουσουλμανικό κόσμο θα τσαλακωθούν αν οι πληγωμένες Ηνωμένες Πολιτείες υποχωρούσαν, το βαθύτερο κίνητρο του Μπιν Λάντεν ήταν η επιθυμία να εξυψώσει τον εαυτό του και την ομάδα του σε κοσμοϊστορικά πρόσωπα.

Μέσω της σύγχρονης εκδοχής της «προπαγάνδας της πράξης», φαντάζονταν τους εαυτούς τους ως παγκόσμιους τιτάνες απέναντι στην άπιστη υπερδύναμη. Αργότερα, η επίσημη ρητορική των ΗΠΑ που αντιμετώπιζε τον Μπιν Λάντεν ως μια φιγούρα ισοδύναμη με τον Αδόλφο Χίτλερ και τον Στάλιν, έπαιξε ρόλο  στην εξαιρετικά διογκωμένη εικόνα του εαυτού του και της Αλ Κάιντα.

Καθώς ανησυχούσε για την αντιαμερικανική δραστηριότητα του Μπιν Λάντεν, το κυβερνητικό συμβούλιο των Ταλιμπάν απαγόρευσε στην Αλ Κάιντα να διεξάγει ξένες επιθέσεις έξω από το Αφγανιστάν. Ο Μπιν Λάντεν το αγνόησε, εφησυχάζοντας ότι δεν θα γινόταν τίποτα και γνωρίζοντας ότι η Αλ Κάιντα επρόκειτο να βοηθήσει στη δολοφονία του σημαντικότερου εχθρού των Ταλιμπάν, του Αφγανού ηγέτη του Τατζικιστάν Αχμάντ Σαχ Μασούντ. Οι πράκτορες της Αλ Κάιντα τον δολοφόνησαν δύο ημέρες πριν από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου.

Το περιβάλλον ασφαλείας των ΗΠΑ ήταν ανεκτικό τότε. Οι χειριστές θα μπορούσαν να οργανώσουν και να εκπαιδεύσουν εντός των Ηνωμένων Πολιτειών. Ένας από αυτούς, ένας Γάλλος πολίτης από μια μαροκινή οικογένεια, συμπεριφέρθηκε τόσο ανόητα ενώ εκπαιδεύτηκε σε μια σχολή πτήσης στη Μινεσότα που συνελήφθη τον Αύγουστο του 2001. Όμως έξω από το γραφείο πεδίου του FBI στη Μινεάπολη, λίγες αρχές των ΗΠΑ εκτίμησαν τη σημασία του στοιχείου πληροφοριών που χτύπησε τα γραφεία τους την επόμενη εβδομάδα, με την ένδειξη «Ο Ισλαμικός εξτρεμιστής μαθαίνει να πετάει».

Ο Μπιν Λάντεν και οι Ταλιμπάν υποτίμησαν ριζικά την αποφασιστικότητα των ΗΠΑ να καταστρέψουν όσους είχαν σχεδιάσει τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Η επέμβαση των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν σκόρπισε την Αλ Κάιντα. Μέχρι το 2003, το συγκρότημα διασπάστηκε και βρισκόταν σε φυγή. Στο Πακιστάν βρήκαν κάποιο εξώφυλλο, για λίγο. Το Πακιστάν στέγαζε άλλες βίαιες ισλαμιστικές ομάδες, επικεντρωμένες κατά της Ινδίας.
 
Αλλά η Ουάσιγκτον στη συνέχεια ξεκίνησε μια περιττή και καταστροφικά κακοδιαχειριζόμενη εισβολή στο Ιράκ, δίνοντας τόσο στην Αλ Κάιντα όσο και στους εξτρεμιστές που υποστηρίζονται από το Ιράν νέες βάσεις για επιχειρήσεις. Οι υπερβολές των Ηνωμένων Πολιτειών στον παγκόσμιο «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας», κυρίως στη φρικτή κακομεταχείριση των κρατουμένων, ήταν άλλο ένα θεϊκό δώρο για την προπαγάνδα της Αλ Κάιντα.

Παρά αυτές τις... τεράστιες γκάφες, οι πιο σημαντικές γραμμές της αμερικανικής αντιτρομοκρατίας συνέχισαν. Αν και ελάχιστα παρατηρήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Σαουδική Αραβία διεξήγαγε με επιτυχία τον εσωτερικό της πόλεμο ενάντια στους αντάρτες της στο εσωτερικό, έχοντας εκατοντάδες απώλειες. Μετά το 2006, η Αλ Κάιντα ήταν μια φθίνουσα δύναμη και οι συνθήκες στο Ιράκ σταθεροποιήθηκαν το 2007–2008. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εντόπισαν τελικά τον Μπιν Λάντεν στο πακιστανικό κρησφύγετό του και τον σκότωσαν σε μια επιδρομή τον Μάιο του 2011. 

Η κατάσταση τώρα

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η βασική γεωπολιτική των πολέμων εντός του ισλαμικού κόσμου έχει εξελιχθεί σε μεγάλο βαθμό. Η Σαουδική Αραβία έχει αποστασιοποιηθεί από το καθαρό ισλαμιστικό μοντέλο. Τώρα είναι πιο στενά ευθυγραμμισμένη με μια ανερχόμενη δύναμη, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, και με την Αίγυπτο. Αυτές οι τρεις χώρες βλέπουν τώρα τις φιλίες με την Ινδία και το Ισραήλ ως πιο επικερδείς και συμφέρουσες από τις εταιρικές σχέσεις με αποτυχημένα κράτη όπως το Πακιστάν.

Ο ηγεμόνας της Σαουδικής Αραβίας, ο διάδοχος του θρόνου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, προσπαθεί να αποφύγει να μοιραστεί τη μοίρα του υποστηριζόμενου από τις ΗΠΑ ηγεμόνα, με τον οποίο ειρωνικά μοιάζει περισσότερο: του σάχη του Ιράν. Μερικοί Δυτικοί έχουν μεγάλη επιρροή στον Μπιν Σαλμάν, αλλά οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ συνήθως δεν συμφωνούν μεταξύ τους. Οι ηγέτες της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων αγοράζουν τη βοήθεια που πιστεύουν ότι χρειάζονται. Οι συνεργάτες της McKinsey, του Boston Consulting Group και του Booz Allen Hamilton μπορεί να έχουν μεγαλύτερη επιρροή από οποιονδήποτε αξιωματούχο των ΗΠΑ.

Μέχρι το 2011, η παγκόσμια εξτρεμιστική απειλή ήταν λιγότερο εμφανής - αλλά οι πόλεμοι επέστρεφαν όλοι στο... σπίτι. Η γεωπολιτική θέση του Ιράν έχει επίσης εξελιχθεί. Έχει ενταχθεί στην αναδυόμενη αντιαμερικανική ομάδα που έχει στον πυρήνα της την Κίνα και τη Ρωσία. Το Πακιστάν και οι Ταλιμπάν είναι και τα δύο εξαρτημένα μέλη αυτής της θεωρητικής συνομοσπονδίας. Στις πιο πρόσφατες εκστρατείες τους, οι Ταλιμπάν είχαν διαφοροποιήσει την υποστήριξή τους, λαμβάνοντας σημαντική βοήθεια από το Ιράν και τη Ρωσία. Αυτές οι χώρες, με την Κίνα, είναι βέβαιο ότι θα παίξουν ζωτικούς ρόλους στο μέλλον του Αφγανιστάν.

Εν τω μεταξύ, η Τουρκία, έχει αναδειχθεί ως τρίτος πόλος έλξης στον πόλεμο εντός του Ισλάμ. Υποστηρίζει τους μάχιμους εταίρους της στο Αζερμπαϊτζάν, στη Συρία και στη Λιβύη και λυγίζει τους μυς της σε νέους αγώνες για τους ενεργειακούς πόρους στην ανατολική Μεσόγειο.

Εάν οι Αμερικανοί ανησυχούν για την επιστροφή βίαιων ισλαμιστών εξτρεμιστών που στοχεύουν στην πατρίδα τους, το Αφγανιστάν δεν είναι το πιο σημαντικό μέρος που πρέπει να παρακολουθήσουν. Ένας αγώνας επιρροής εκεί φέρνει τους Ταλιμπάν εναντίον του Ισλαμικού Κράτους του Χορασάν (IS-K), το οποίο έχει πολύ ισχυρότερη δύναμη από ό,τι τα υπολείμματα της Αλ Κάιντα που παραμένουν στη χώρα. Εάν η Ουάσιγκτον θέλει να συνεχίσει να πολεμά το IS-K, θα πρέπει να μπει στο επίκεντρο. Το IS-K απειλεί επίσης όλους τους γείτονες του Αφγανιστάν, και το γνωρίζουν. Εάν οι Αμερικανοί θέλουν να επικεντρωθούν σε μέρη όπου ο ρόλος τους μπορεί να είναι πιο ουσιαστικός, το πρώτο μέρος που πρέπει να κοιτάξουν είναι η Αφρική. Δεύτερη μπορεί να είναι η Συρία και το βόρειο Ιράκ και μετά η Αραβική Χερσόνησος.

Τι έμαθαν οι ΗΠΑ

Μετά από χρόνια δοκιμών και σφαλμάτων, οι Αμερικανοί άρχισαν σιγά σιγά να μαθαίνουν πώς θα μπορούσαν, ως ξένοι, να βοηθήσουν τους μουσουλμάνους που επιθυμούσαν να περιθωριοποιήσουν και να περιορίσουν τους εξτρεμιστές στις κοινότητές τους. Από στρατιωτική πλευρά, αυτό συνήθως αφορούσε σχετικά μικρό αριθμό Αμερικανών που αξιοποίησαν μοναδικά περιουσιακά στοιχεία, όπως τεχνικές πληροφορίες, αεροπορικές μεταφορές, υποστήριξη υλικοτεχνικής υποστήριξης, ιατρική βοήθεια και χτυπήματα ακριβείας. Η πολιτική πλευρά τέτοιων προσπαθειών δεν έλαβε σχεδόν τόση προσοχή ή επένδυση, αλλά συνήθως υπήρχαν λίγοι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι που κατανοούσαν τις τοπικές συνθήκες και μερικές φορές μπορούσαν να παίξουν έναν εποικοδομητικό ρόλο.

Η ανάγκη βελτίωσης της διακυβέρνησης και απομάκρυνσης της έμφασης στη βοήθεια των δυνάμεων ασφαλείας είναι ευρέως αποδεκτή από τους ειδικούς σε θέματα τρομοκρατία, σε σημείο να είναι αληθής. Ωστόσο, η αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων είναι ακριβώς αυτό στο οποίο η κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι κακή, κάτι που εξηγεί γιατί είναι πιο άνετο να αθετήσει τις «κινητικές» επιχειρήσεις που στοχεύουν στη δολοφονία τρομοκρατών, τη βοήθεια ασφαλείας γενικά ή τη σύνταξη επιταγών για καλοπροαίρετα προγράμματα βοήθειας που έχουν σχεδιαστεί για να τονώσουν τη διακυβέρνηση ή την οικονομική ανάπτυξη, αλλά προφανώς δεν είχαν μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα.

Εάν η Ουάσιγκτον και οι φίλοι της επένδυαν έστω και ένα κλάσμα της δημιουργικής προσπάθειας και της επένδυσης που έχουν δώσει σε παλιά, αντιδραστικά μέσα, θα βρουν εποικοδομητικές ευκαιρίες να επηρεάσουν την πορεία των πολέμων εντός του Ισλάμ. Τα μεγάλα ζητήματα αυτής της εποχής —βιολογική ασφάλεια, κλιματική αλλαγή, ψηφιακή διακυβέρνηση, οικονομική ανισότητα— πλήττουν πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων του μουσουλμανικού κόσμου. Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν να βοηθήσουν τον μουσουλμανικό κόσμο να βγει από τις δεκαετίες πολιτισμικής του διαμάχης, θα πρέπει να επικεντρωθεί λιγότερο στην καταδίωξη βίαιων εξτρεμιστών που διεξάγουν έναν αταβιστικό και δονκιχωτικό αγώνα για θεοκρατική αγνότητα.

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική εάν μπορεί να βοηθήσει προληπτικά εκείνους τους μουσουλμάνους λύτες προβλημάτων που προσπαθούν, συνειδητά, να αντιμετωπίσουν τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η κοινωνία τους.

Πηγή: Foreign Affairs

Οι Ταλιμπάν υποσχέθηκαν ξανά στους Αμερικανούς ότι θα αφήσουν τους Αφγανούς που επιθυμούν να φύγουν ελεύθερα από τη χώρα, διαβεβαίωσε την Τρίτη ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Άντονι Μπλίνκεν, που πραγκατοποιεί επίσκεψη στο Κατάρ.

Οι Ισλαμιστές μαχητές που κατέλαβαν στις 15 Αυγούστου την Καμπούλ, είπαν στους Αμερικανούς ότι «θα άφηναν τους ανθρώπους με ταξιδιωτικά έγγραφα να αποχωρήσουν ελεύθερα», είπε σε συνέντευξη Τύπου. «Θα περιμένουμε τις πράξεις για αυτό το ζήτημα», τόνισε ο κ. Μπλίνκεν.

naftemporiki.gr με πληροφορίες από τη Le Figaro

Ο Μπόρις Τζόνσον θα προσφέρει επιπλέον 5 εκατομμύρια λίρες για να βοηθήσει τις φιλανθρωπικές οργανώσεις που στηρίζουν βετεράνους τη Δευτέρα, καθώς αντιμετωπίζει μια άλλη βουλευτική κρίση για το Αφγανιστάν.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός θα δεσμευτεί ότι «θα χρησιμοποιήσει κάθε οικονομικό, πολιτικό και διπλωματικό μοχλό για να προστατεύσει τη χώρα μας από βλάβες και να βοηθήσει τον Αφγανικό λαό» σε μια δήλωση στη Βουλή των Κοινοτήτων, ανέφερε η Ντάουνινγκ Στριτ.

Και θα ευχαριστήσει τους 150.000 Βρετανούς στρατιώτες και γυναίκες για την υπηρεσία τους τις τελευταίες δύο δεκαετίες σύγκρουσης καθώς υπόσχεται ότι «κανένα αίτημα βετεράνου για βοήθεια δεν θα μείνει αναπάντητο».

Η υπόσχεση πρόσθετης βοήθειας στις φιλανθρωπικές οργανώσεις των βετεράνων έρχεται μετά από κριτική από τον πρώην υπουργό Άμυνας του Τζόνσον και πρώην στρατιώτη Τζόνι Μέρσερ, ο οποίος πραγματοποίησε τρεις περιοδείες στο Αφγανιστάν, αλλά αποχώρησε δραματικά από την κυβέρνηση νωρίτερα φέτος, ισχυριζόμενος ότι «αποτυγχάνει συνεχώς» να υποστηρίξει σωστά τους πρώην στρατιώτες.

Ο Μέρσερ προειδοποίησε σε ειδική συζήτηση τον περασμένο μήνα ότι οι υπουργοί θα πρέπει να προετοιμαστούν για ένα «κύμα» ζητημάτων ψυχικής υγείας μεταξύ των βετεράνων μετά την αποχώρηση των συμμαχικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν.

Ο πρώην υπουργός των Τόρις είπε στη Βουλή των Κοινοτήτων: «Ο πρωθυπουργός δεν πρέπει να ξεφύγει από τις δεσμεύσεις του σε αυτό το θέμα. Το Γραφείο για τους Βετεράνους δεν είναι καθόλου όπως είχε σχεδιαστεί και το ξέρει αυτό».

Η Ντάουνινγκ Στριτ είπε ότι η χρηματοδότηση θα διατεθεί σε φιλανθρωπικά ιδρύματα, ώστε να μπορούν να αυξήσουν την ικανότητα υποστήριξης ψυχικής υγείας και να διευκολύνουν τους βετεράνους να κατανοήσουν και να έχουν πρόσβαση στην υποστήριξη που είναι ήδη διαθέσιμη μέσω του κράτους και των φιλανθρωπικών οργανώσεων.

naftemporiki.gr με πληροφορίες από το Politico

Η Ιταλία σχεδιάζει να μεταφέρει την πρεσβεία της στο Αφγανιστάν στην Ντόχα του Κατάρ, δήλωσε την Κυριακή ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών Λουίτζι Ντι Μάιο, σε μια τελευταία ένδειξη ότι δυτικοί διπλωμάτες εγκαθίστανται οριστικά έξω από το Αφγανιστάν μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν.

Όπως είχε διαφανεί οι δυτικές χώρες και η Ευρωπαϊκή Ένωση, που έκλεισαν τις αποστολές τους στην Καμπούλ, μπορούν να χρησιμοποιήσουν το κράτος του Κόλπου ως υπεράκτιο κόμβο για τις διπλωματικές τους σχέσεις με το Αφγανιστάν.

Πολλοί διπλωμάτες μεταφέρθηκαν στο κράτος του Κόλπου, το οποίο φιλοξένησε το πολιτικό γραφείο των Ταλιμπάν από το 2013, μετά την εκκένωση της αφγανικής πρωτεύουσας στα τέλη του περασμένου μήνα.

Η Κίνα, το Ιράν, το Πακιστάν, η Ρωσία και η Τουρκία κράτησαν τις πρεσβείες τους στην αφγανική πρωτεύουσα Καμπούλ, αυξάνοντας τις ευκαιρίες τους να επηρεάσουν άμεσα μια νέα κυβέρνηση, η οποία βρίσκεται σε διαδικασία διαμόρφωσης.

«Θα συναντηθώ σήμερα με τον εμίρη του Κατάρ και στη συνέχεια με τον υπουργό Εξωτερικών γιατί σκοπεύουμε να μεταφέρουμε την πρεσβεία που είχαμε στην Καμπούλ στη Ντόχα», δήλωσε ο Ντι Μάιο, ο οποίος μίλησε με βιντεοκλήση από τη Ντόχα σε επιχειρηματίες και πολιτικούς. σε επιχειρηματικό συνέδριο στη λίμνη Κόμο.

«Το Κατάρ έχει γίνει το κέντρο των διπλωματικών σχέσεων σε σχέση με αυτήν την αφγανική κυβέρνηση που σχηματίζεται», δήλωσε ο Ντι Μάιο.

naftemporiki.gr με πληροφορίες από το Reuters

Συνεχίζονται οι αιματηρές μάχες μεταξύ των Ταλιμπάν και των δυνάμεων της αντιπολίτευσης για τον έλεγχο της κοιλάδας Παντζσίρ βόρεια της Καμπούλ, την τελευταία επαρχία του Αφγανιστάν που αντιστέκεται στους ισλαμιστές μαχητές, καθώς ο κορυφαίος στρατηγός των ΗΠΑ προειδοποίησε για «εμφύλιο πόλεμο» εάν οι ισλαμιστές αποτύχουν να εδραιώσουν την εξουσία.

Και οι δύο πλευρές ισχυρίστηκαν ότι έχουν το πάνω χέρι στην κοιλάδα, αλλά καμία δεν μπορούσε να παράσχει πειστικά στοιχεία που να το αποδεικνύουν. Οι Ταλιμπάν, που σάρωσαν τη χώρα πριν από την τελική αποχώρηση των δυνάμεων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ αυτή την εβδομάδα, δεν κατάφεραν να ελέγξουν την κοιλάδα όταν κυβέρνησαν το Αφγανιστάν από το 1996 έως το 2001.

Ο εκπρόσωπος των Ταλιμπάν, Μπιλάλ Καρίμι, δήλωσε ότι οι περιφέρειες Κιντζ και Ονάμπαχ έχουν καταληφθεί, δίνοντας στις δυνάμεις των Ταλιμπάν τον έλεγχο τεσσάρων από τις επτά περιοχές της επαρχίας.

«Οι Μουτζαχεντίν προχωρούν προς το κέντρο της επαρχίας», είπε στο Twitter.

Αλλά το Εθνικό Μέτωπο Αντίστασης του Αφγανιστάν, που συγκεντρώνει δυνάμεις πιστές στον τοπικό ηγέτη Αχμάντ Μασούντ, δήλωσε ότι περικύκλωσε «χιλιάδες τρομοκράτες» στο πέρασμα Χαβάκ και οι Ταλιμπάν εγκατέλειψαν οχήματα και εξοπλισμό στην περιοχή Ντάστε Ρεβάκ.

Ο εκπρόσωπος του μετώπου Φαχίμ Ντάστι πρόσθεσε ότι συνεχίζονται «βαριές συγκρούσεις».

Σε ανάρτησή του στο Facebook, ο Μασούντ επέμεινε ότι η κοιλάδα Παντζσίρ «συνεχίζει να στέκεται δυνατά». Επαινώντας «τις αξιότιμες αδελφές μας», είπε ότι οι διαδηλώσεις γυναικών στη δυτική πόλη Χεράτ που ζητούσαν τα δικαιώματά τους έδειξαν ότι οι Αφγανοί δεν εγκατέλειψαν τις απαιτήσεις για δικαιοσύνη και «δεν φοβούνται απειλές».

Ο Αμερικανός στρατηγός Μαρκ Μίλεϊ, πρόεδρος των Κοινών Αρχηγών Επιτελείου, υπογράμμισε την κρίσιμη κατάσταση.

«Η στρατιωτική μου εκτίμηση είναι ότι οι συνθήκες είναι πιθανό να εξελιχθούν σε έναν εμφύλιο πόλεμο. Δεν ξέρω αν οι Ταλιμπάν θα μπορέσουν να εδραιώσουν την εξουσία και να καθιερώσουν διακυβέρνηση», είπε ο Μίλεϊ.

Μιλώντας στο Fox News από την Αεροπορική Βάση Ramstein στη Γερμανία, ο Μίλεϊ είπε ότι αν δεν μπορούν αυτό θα «με τη σειρά του οδηγήσει σε ανασύσταση της Αλ Κάιντα ή σε ανάπτυξη του ISIS ή άλλων μυριάδων τρομοκρατικών ομάδων» τα επόμενα τρία χρόνια.

Το Emergency, ένας ιταλικός οργανισμός ιατρικής βοήθειας, δήλωσε ότι οι δυνάμεις των Ταλιμπάν προχώρησαν περαιτέρω στην κοιλάδα Παντζσίρ το βράδυ της Παρασκευής, φτάνοντας στο χωριό Αναμπάχ, όπου η ομάδα διαθέτει ιατρικές εγκαταστάσεις.

«Δεχτήκαμε έναν μικρό αριθμό τραυματιών στο Χειρουργικό Κέντρο Αναμπάχ», ανέφερε σε έκθεσή του το Emergency, προσθέτοντας ότι πολλοί άνθρωποι διέφυγαν τις τελευταίες ημέρες.

naftemporiki.gr με πληροφορίες από το Reuters

Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε σήμερα ότι η Συμμαχία θα επιδιώξει να απεγκλωβίσει περισσότερους ευάλωτους Αφγανούς και να διατηρήσει επαφές με τους Ταλιμπάν, όμως οι νέοι ηγέτες του Αφγανιστάν θα πρέπει να αποδείξουν ότι αξίζουν την παροχή βοήθειας και τη διεθνή αναγνώριση.

Η Τουρκία, η οποία διαχειριζόταν το αεροδρόμιο της Καμπούλ επί έξι χρόνια, έχει προσφερθεί να βοηθήσει ώστε να παραμείνει λειτουργικό τώρα που αποχώρησαν οι αμερικανικές και ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις. Τη βοήθειά του προσφέρει επίσης το Κατάρ. Ο Στόλτενμπεργκ είπε ότι συζήτησε το θέμα με τον εμίρη του Κατάρ Σεΐχ Ταμίμ μπιν Χαμάντ αλ Θάνι καθώς και με τον υπουργό Εξωτερικών του εμιράτου.

Ο γενικός γραμματέας επισήμανε επίσης ότι παραμένουν στο Αφγανιστάν πολλοί Αφγανοί οι οποίοι συνεργάστηκαν με τις διεθνείς δυνάμεις και κατά συνέπεια μπορεί να κινδυνεύουν από τους Ταλιμπάν. «Η επιχειρησιακή επαφή με τους Ταλιμπάν είναι αναγκαία για να βγάλουμε τους ανθρώπους αυτούς» από τη χώρα. «Το ΝΑΤΟ κατάφερε να απομακρύνει το μεγαλύτερο μέρος του προσωπικού που εργαζόταν για εμάς. Αλλά έχουν απομείνει ακόμη πολλοί άνθρωποι και θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για να τους βγάλουμε», είπε στη συνέντευξη που παραχώρησε στο πρακτορείο Reuters.

Ο Στόλτενμπεργκ είπε επίσης ότι είναι πολύ νωρίς για να εκφράσει κάποια κρίση όσον αφορά την ανάληψη της πρωθυπουργίας στο Αφγανιστάν από τον Μουλά Μπαραντάρ, του συνιδρυτή των Ταλιμπάν. «Θα πρέπει να τους κρίνουμε με βάση τις πράξεις τους, όχι τα λόγια», συνέχισε, τονίζοντας ότι θα λογοδοτήσουν αν δεν τηρήσουν όσα έχουν υποσχεθεί: ότι δεν θα επιτρέψουν να μετατραπεί το Αφγανιστάν σε ασφαλές καταφύγιο για διεθνείς τρομοκράτες, ότι θα σεβαστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, ιδίως των γυναικών και ότι θα εγγυηθούν την ελεύθερη μετακίνηση.

Ο γενικός γραμματέας σημείωσε τέλος ότι η διπλωματική αναγνώριση του νέου καθεστώτος στο Αφγανιστάν θα συζητηθεί μεταξύ των συμμάχων στο ΝΑΤΟ και στη διεθνή κοινότητα «ώστε να ασκηθεί όσο μεγαλύτερη πίεση γίνεται στην κυβέρνηση των Ταλιμπάν».

Πηγές: Reuters, ΑΜΠΕ

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε την Παρασκευή ότι «δεν θα υπάρξει καμία πολιτική δύναμη για συνομιλίες άμεσα» εάν το Αφγανιστάν διαλυθεί ως χώρα και ζήτησε κοινές προσπάθειες για να αποφασιστεί η «νομιμοποίηση» μιας πολιτικής δύναμης εκεί.

Ο κ. Πούτιν έκανε το σχόλιο σε ένα φόρουμ στο Βλαδιβοστόκ όπου ρωτήθηκε αν η Μόσχα θα αναγνωρίσει την κυβέρνηση των Ταλιμπάν. Οι Ταλιμπάν αναγνωρίζονται επίσημα ως τρομοκρατική ομάδα στη Ρωσία.

naftemporiki.gr με πληροφορίες από Reuters

Από την έντυπη έκδοση

Του Μιχάλη Ψύλου

«Η Τουρκία και το Κατάρ διαπραγματεύονται με τους Ταλιμπάν για να εκμεταλλευτούν από κοινού το διεθνές αεροδρόμιο της Καμπούλ», γράφει η έγκυρη αραβική επιθεώρηση «Middle East Eye», προσθέτοντας ότι «η Άγκυρα σχεδιάζει να διατηρήσει την παρουσία της στην πρωτεύουσα του Αφγανιστάν για να διασφαλίσει τα πολιτικά και εμπορικά της συμφέροντα, ενώ οι Ταλιμπάν ζητούν την αναγνώριση».

Η αραβική επιθεώρηση αποκαλύπτει μάλιστα το προσχέδιο της συμφωνίας Τουρκίας-Κατάρ-Ταλιμπάν, που προβλέπει ότι η Άγκυρα θα παράσχει ασφάλεια στη λειτουργία του αεροδρομίου της Καμπούλ, μέσω ιδιωτικής εταιρείας.

Η Τουρκία ολοκλήρωσε την απόσυρση των στρατευμάτων της από το αεροδρόμιο, καθώς οι συνομιλίες με την ηγεσία των Ταλιμπάν δεν κατέληξαν σε μια συμφωνία που θα επέτρεπε στην Άγκυρα να συνεχίσει να στέλνει στρατιώτες στο Αφγανιστάν μετά την αποχώρηση των δυτικών δυνάμεων. Πριν από λίγες εβδομάδες, η Άγκυρα ήταν κοντά στο να καταλήξει σε συμφωνία με την Ουάσιγκτον για συνέχιση της αποστολής, αλλά η σαρωτική κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν άλλαξε δραματικά τις συνθήκες.

Σύμφωνα με τη «Middle East Eye», τα κύρια σημεία του σχεδίου συμφωνίας είναι τα εξής:

* Η Τουρκία αναγνωρίζει τους Ταλιμπάν ως νόμιμη κυβέρνηση του Αφγανιστάν

* Τουρκία και Κατάρ θα λειτουργούν το αεροδρόμιο ως κοινοπραξία

* Η Άγκυρα παρέχει ασφάλεια μέσω ιδιωτικής εταιρείας, το προσωπικό της οποίας θα αποτελείται από Τούρκους, πρώην στρατιωτικούς και αστυνομικούς

Το πρόβλημα, θεωρητικά, είναι ότι η προηγούμενη αφγανική κυβέρνηση είχε ήδη αναθέσει σύμβαση για το αεροδρόμιο τον περασμένο Οκτώβριο σε κοινοπραξία με έδρα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Οι Ταλιμπάν θα πρέπει να κλείσουν ξεχωριστή συμφωνία μαζί τους.

Η Τουρκία συνεχίζει να διατηρεί ανοιχτή την πρεσβεία της στην Καμπούλ και δεν έχει απομακρύνει τα βασικά διπλωματικά της στελέχη, συμπεριλαμβανομένου του πρεσβευτή. Παραμένουν επίσης τουρκικές ειδικές δυνάμεις στην Καμπούλ για την προστασία της πρεσβείας, καθώς και στο Ισλαμαμπάντ, την πρωτεύουσα του γειτονικού Πακιστάν, για πιθανές απρόβλεπτες εξελίξεις.

Τούρκοι αξιωματούχοι δήλωσαν μάλιστα στην αραβική επιθεώρηση ότι η διατήρηση παρουσίας της Άγκυρας στο Αφγανιστάν θα τους βοηθήσει να προστατεύσουν τα τουρκικά εμπορικά και πολιτικά συμφέροντα στη χώρα, συμπεριλαμβανομένης της αποτροπής ενός κύματος προσφύγων προς στην Τουρκία, με προορισμό την Ευρώπη. «Η παρουσία των τουρκικών δυνάμεων ασφαλείας στο αεροδρόμιο της Καμπούλ θα μπορούσε να συνεχίσει να διευκολύνει την ξένη βοήθεια και τις επενδύσεις στη χώρα κατά τη μεταβατική περίοδο και να εξασφαλίσει σχετική σταθερότητα στην πόλη», υποστήριξαν οι Τούρκοι αξιωματούχοι.

Ο Ταγίπ Ερντογάν κάνει άλλωστε ό,τι μπορεί για να φανεί χρήσιμη η Τουρκία στη Δύση, καθώς οι σχέσεις του, ειδικά με την κυβέρνηση Μπάιντεν στις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν είναι και στο καλύτερο σημείο τους. Ο Τούρκος πρόεδρος εμφανίζεται συνεπώς πρόθυμος να εκμεταλλευτεί την αφγανική κρίση και να διεκδικήσει έναν διαμεσολαβητικό ρόλο με τους Ταλιμπάν, μήπως και ενισχύσει τη διεθνή νομιμότητά του, καθώς για την Ουάσιγκτον αποτελεί «αγκάθι»...

«Αχυράνθρωποι» και κατασκευαστικές

Ο Ερντογάν, μέσω του Πακιστάν και του Κατάρ, έχει πραγματοποιήσει άμεσες επαφές με τους Ταλιμπάν, οι οποίοι έχουν δείξει ότι είναι πρόθυμοι να έχουν καλές σχέσεις και με την Τουρκία, την οποία ονομάζουν «Ισλαμικό μεγάλο αδελφό». Ο Τούρκος πρόεδρος προσπαθεί μάλιστα να θέσει όρους στην ηγεσία των Ταλιμπάν, έτσι ώστε στη νέα κυβέρνηση να υπάρχουν κοντινά του πρόσωπα όπως ο Γκιουλμπουντίν Χεκματιάρ, πρώην πρωθυπουργός του Αφγανιστάν. Οι σχέσεις του Ερντογάν με τον Χεκματιάρ χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1980, όταν ο τελευταίος ήταν ηγέτης των μουτζαχεντίν που πολεμούσαν κατά της σοβιετικής κατοχής. Τις τελευταίες ημέρες κυκλοφορεί μάλιστα στα κοινωνικά δίκτυα μια φωτογραφία που δείχνει τον νεαρό Ερντογάν να κάθεται δίπλα στον Χεκματιάρ. Ένας άλλος Αφγανός ηγέτης στον οποίο επενδύει ο Τούρκος πρόεδρος είναι ο Σαλαχουντίν Ραμπανί, επικεφαλής του κόμματος Jamaat-e Islami, πρώην υπουργός Εξωτερικών του Αφγανιστάν και πρέσβης στην Τουρκία. Ο Ραμπανί ήταν από τους διαμεσολαβητές που ορίστηκαν για την επανέναρξη των ειρηνευτικών συνομιλιών που έπρεπε να είχαν πραγματοποιηθεί στην Κωνσταντινούπολη.

Από την τουρκο-αφγανική εξίσωση δεν πρέπει βέβαια να παραλείψουμε και τη μεγαλομανία του Ερντογάν να γίνει... σουλτάνος όλης της Ασίας και της Αφρικής, όπως και τα στενά οικονομικά και πολιτικά του συμφέροντα.

Ο Τούρκος πρόεδρος αγωνίζεται για τα συμφέροντα των μεγάλων τουρκικών κατασκευαστικών εταιρειών, προκειμένου να αναλάβουν την ανοικοδόμηση του Αφγανιστάν, υπό την ηγεσία των Ταλιμπάν. Πέντε τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες φιγουράρουν ήδη στο Top10 της παγκόσμιας κατάταξης, σύμφωνα με το αμερικανικό περιοδικό Engineering News Record (ENR). Πρόκειται για τις Ronesans Holding (4η), Alarko Holding (5η), Limak Holding (6η), Kolin Insaat (7η) και TAV Havalimanlari Holding (8η). Ο Ερντογάν δεν διστάζει να ενισχύει ενεργά αυτές τις εταιρείες και για την ανοικοδόμηση του Αφγανιστάν, προκειμένου να εξασφαλίσει φυσικά και πολιτικά οφέλη από την αμοιβαία στήριξή του στις εκλογές.

Εσωτερική κατανάλωση

Με τη δημοτικότητα του Ερντογάν να υποχωρεί όλο και περισσότερο λόγω και της άσχημης πορείας της οικονομίας, ο Τούρκος πρόεδρος δεν διστάζει άλλωστε να «εργαλειοποιεί» το Αφγανικό ζήτημα και για εσωτερική κατανάλωση, μήπως και ανακτήσει το χαμένο έδαφος. Στο πλαίσιο αυτό εμφανίζεται να σκληραίνει τη στάση του στο προσφυγικό για να εξασφαλίσει την υποστήριξη των ακροδεξιών, υπερεθνικιστικών κύκλων, που πλαισιώνουν τον κυβερνητικό του εταίρο, Ντεβλέτ Μπαχτσελί.

Προωθεί μάλιστα ακόμη και αλλαγή του εκλογικού νόμου και μείωση του ορίου κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης από το 10% στο 7% ή ακόμη και στο 5% για να διευκολύνει την είσοδο στη Βουλή του ακροδεξιού, εθνικιστικού κόμματος του Μπαχτσελί, προκειμένου να συντηρήσει την επιβίωση του καθεστώτος. Όπως γράφει ο γνωστός Τούρκος δημοσιογράφος Μουράτ Γετκίν στην ιστοσελίδα Yetkinreport, «οι εξελίξεις δείχνουν ότι ο Ερντογάν προετοιμάζεται για μια σειρά νέων ελιγμών, κάνοντας στροφή 180 μοιρών για να ξεπεράσει τις διαδοχικές του αποτυχίες, μήπως και διευρύνει την απήχηση του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ, καθώς πλησιάζει η ώρα των εκλογών». Τα τελευταία 10 χρόνια, ο Ερντογάν έχει χάσει πάνω από το 20% των ψηφοφόρων του, από το 50% που είχε λάβει στις εκλογές του 2011.

«Οι υπολογισμοί του Ερντογάν ότι θα καλύψει το κενό που άφησαν στο Αφγανιστάν οι Αμερικανοί, όπως κάνουν η Ρωσία και η Κίνα, θα μπορούσαν να αποδειχθούν μοιραίοι τόσο για τη δύναμή του στην Τουρκία όσο και στην περιοχή και στις υπόλοιπες θερμές εστίες, όπου έχει εμπλακεί η Άγκυρα», γράφει η Huffington Post στην ιταλική της έκδοση.

Όπως μάλιστα σημειώνει και η γερμανική Die Welt, οι σχέσεις του Ερντογάν με τους Ταλιμπάν αποτελούν «κίνδυνο για τη Δύση, καθώς δεν είναι η πρώτη φορά που ο Τούρκος πρόεδρος εμπλέκεται με ισλαμιστές ενάντια στα δυτικά συμφέροντα προκειμένου να προωθήσει τη δική του ατζέντα».

Ο Ερντογάν -γράφει η γερμανική εφημερίδα- προσπαθεί να επεκτείνει τον ρόλο του ως ηγέτη του μουσουλμανικού κόσμου και να αποκτήσει επιρροή στην Κεντρική Ασία... Ελλοχεύει όμως κίνδυνος για τη Δύση, αναφορικά με τις τουρκικές φιλοδοξίες. «Η κυβέρνηση Ερντογάν έχει ήδη συνεργαστεί με εξτρεμιστικές σουνιτικές ομάδες στο παρελθόν», γράφει η Λίζελ Χιντς, καθηγήτρια στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς, στην ιστοσελίδα του Κέντρου Εφαρμοσμένων Τουρκικών Σπουδών (CATS). Υπενθυμίζει μάλιστα ότι η Άγκυρα στη βόρεια Συρία στηρίζει ισλαμιστικές πολιτοφυλακές που πολεμούν τους Κούρδους. Η καθηγήτρια Χιντς προειδοποιεί ότι «οι φιλικές προσεγγίσεις του Ερντογάν με τους Ταλιμπάν θα πρέπει ίσως να ανησυχούν περισσότερο τη διεθνή κοινότητα».

Η διπλωματική αποστολή της Ολλανδίας στην Καμπούλ θα μεταφερθεί στο Κατάρ μετά την κατάληψη της εξουσίας στο Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν, ανακοίνωσε σήμερα από τη Ντόχα η Ολλανδή υπουργός Εξωτερικών Σίγκριντ Κάαγκ.

«Ζήτησα από την εξοχότητά του να δεχθεί τη μεταφορά (στη Ντόχα) της πρεσβείας μας προκειμένου η Ολλανδία να παραμείνει αποτελεσματική» στη διαχείριση της αφγανικής κρίσης, δήλωσε η Κάαγκ στη διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου με τον ομόλογό της του Κατάρ Μοχάμεντ μπιν Αμπντελράχμαν αλ Θάνι.

Πολλές πρεσβείες έχουν πρόσφατα μεταφερθεί από την Καμπούλ στη Ντόχα, ανάμεσά τους και αυτή των ΗΠΑ, εκτιμώντας ότι η κατάσταση ασφαλείας δεν τους επιτρέπει να παραμείνουν στο Αφγανιστάν.

«Ασφαλή διόδο» ζητά το Κατάρ από τους Ταλιμπάν

Στο μεταξύ η Ντόχα κάλεσε τους Ταλιμπάν να διασφαλίσουν «ασφαλή δίοδο» σε όσους επιθυμούν να φύγουν από το Αφγανιστάν, δύο ημέρες μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από την εμπόλεμη χώρα.

«Επιμείναμε με τους Ταλιμπάν στο θέμα της ελευθερίας μετακίνησης ώστε να υπάρχει ασφαλής δίοδος για τους ανθρώπους που επιθυμούν να φύγουν ή να εισέλθουν (στο Αφγανιστάν)», επεσήμανε ο αλ Θάνι, η χώρα του οποίου έχει στενές σχέσεις με τους Ταλιμπάν.

Το Κατάρ έχει διαδραματίσει ρόλο μεσολαβητή στη διαδικασία ειρήνευσης μεταξύ της αφγανικής κυβέρνησης και των Ταλιμπάν που κατέλαβαν την εξουσία στο Αφγανιστάν στις 15 Αυγούστου.

Πηγή: ΑΜΠΕ