Βραβεία Νόμπελ 2009

Στις 18 Οκτωβρίου 1979, πριν ακριβώς από σαράντα χρόνια, ο Οδυσσέας Ελύτης τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ της Σουηδικής Ακαδημίας για την ποίησή του.

Το σκεπτικό της βράβευσης ήταν πολύ εύγλωττο: «Η ποίηση του Ελύτη, με φόντο την ελληνική παράδοση, ζωντανεύει με αισθηματοποιημένη δύναμη και πνευματική καθαρότητα βλέμματος τον αγώνα του σύγχρονου ανθρώπου για ελευθερία και δημιουργικότητα». Στις 10 Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς, ο Ελύτης παρέστη στην καθιερωμένη τελετή απονομής του βραβείου, παραλαμβάνοντάς το από τα χέρια του βασιλιά Γουστάβου.

Τον επόμενο χρόνο κατέθεσε το χρυσό μετάλλιο και τα διπλώματα του βραβείου στο Μουσείο Μπενάκη ενώ ακολούθησαν πλήθος ελληνικές και διεθνείς διακρίσεις: απονομή φόρου τιμής σε ειδική συνεδρίαση της Βουλής των Ελλήνων, αναγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου της Σορβόννης, ίδρυση έδρας νεοελληνικών σπουδών με τίτλο «Έδρα Ελύτη» στο Πανεπιστήμιο Ρούτγκερς του Νιού Τζέρσεϊ, απονομή του αργυρού μεταλλίου Benson από τη Βασιλική Φιλολογική Εταιρεία του Λονδίνου. Μόλις δεκαέξι χρόνια νωρίτερα, το 1963, το Νόμπελ Λογοτεχνίας είχε αποσπάσει ο Γιώργος Σεφέρης, ενώ για το Νόμπελ του 1979 συνυποψήφιος του Ελύτη ήταν ο Γιάννης Ρίτσος. Όταν το βραβείο περιήλθε στον Ελύτη, ο Ρίτσος έσπευσε να δηλώσει: «Η απονομή του βραβείου Νόμπελ στον μεγάλο μας Έλληνα ποιητή Οδυσσέα Ελύτη δεν είναι μια τιμή προς τον Ελύτη, αλλά μια τιμή προς το ίδιο το Νόμπελ».

Ο Ελύτης έκανε το ντεμπούτο του στην ποίηση με τους «Προσανατολισμούς» (1940), παραμένοντας εμφανώς αποστασιοποιημένος από τον σκληρό πυρήνα του υπερρεαλισμού: βασισμένος σε μια μυστικιστική μυθολογία του ελληνικού τοπίου, όπου οι λογικές υπερβάσεις, τα νοηματικά ασύνδετα και η διαταραχή της ποιητικής αφήγησης φυτρώνουν σε ένα ανθηρό λυρικό υπόστρωμα, ο Ελύτης συνέχισε τον μοναχικό του δρόμο και όλα τα επόμενα χρόνια, χωρίς, ωστόσο, να εγκαταλείψει ποτέ τον μοντερνισμό.

Αν στους «Προσανατολισμούς» και στον «Ήλιο τον Πρώτο» (1943) το πάνω χέρι κρατούν με εξαιρετική σταθερότητα η μαγεία της φύσης, οι ασυγκράτητες χαρές του έρωτα, το μεθύσι των αισθήσεων και η ορμή των αισθημάτων, στο «Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο για τον χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας» (1945), στην «Καλοσύνη στις Λυκοποριές» (1947) και, πάνω απ’ όλα, στο «Άξιον Εστί» (1960), που έπαιξε μεγάλο ρόλο για την κριτική επιτροπή του Νόμπελ, ο ιστορικός ορυμαγδός του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και του ελληνικού Εμφυλίου εισβάλλει στον ποιητικό του χρόνο και καταλαμβάνει, έστω και με τη μορφή γενικού περιγράμματος, ένα μεγάλο μέρος του λόγου του. Από τις «Έξι και μία τύψεις για τον ουρανό» (1960) μέχρι το «Φωτόδεντρο και τη δέκατη τέταρτη ομορφιά» (1971) ή το «Μονόγραμμα» (1972), η Ιστορία μοιάζει να έχει εγκατασταθεί για τα καλά στην καλλιτεχνική συνείδηση του Ελύτη.

Έτσι, είναι μάλλον αναμενόμενο με τη «Μαρία Νεφέλη» (1978), ο ποιητής να συμπλέξει εκ των ένδον το λυρικό του εγώ με την Ιστορία. Ο Ελύτης θα γυρίσει στα πρωταρχικά νάματα της ποίησης, παραμερίζοντας πλέον την Ιστορία, με τις δύο ακροτελεύτιες συλλογές του: το «Ημερολόγιο ενός αθέατου Απριλίου» (1984) και τα «Ελεγεία της Οξώπετρας» (1991).

Τελειώνοντας την ομιλία του για τη βράβευσή του από τη Σουηδική Ακαδημία, ο Ελύτης είπε στη Στοκχόλμη τον Δεκέμβριο του 1979: «Παρά ένα κάτι ελάχιστο, συχνά, το εγκόσμιο φως γίνεται υπερκόσμιο και τανάπαλιν. Μια αίσθηση που μας δόθηκε από τους αρχαίους και μια άλλη από τους μεσαιωνικούς έρχονται να γεννήσουν μια τρίτη που τους μοιάζει όπως το παιδί στους γεννήτορές του.

Μπορεί η ποίηση ν’ ακολουθήσει έναν τέτοιο δρόμο; Οι αισθήσεις μες απ’ τον αδιάκοπο καθαρμό τους να φτάσουν στην αγιότητα; Τότε η αναλογία τους θα επαναστραφεί επάνω στον υλικό κόσμο και θα τον επηρεάσει. Δεν αρκεί να ονειροπολούμε με τους στίχους. Είναι λίγο. Δεν αρκεί να πολιτικολογούμε. Είναι πολύ. Κατά βάθος ο υλικός κόσμος είναι απλώς ένας σωρός από υλικά. Θα εξαρτηθεί από το αν είμαστε καλοί ή κακοί αρχιτέκτονες το τελικό αποτέλεσμα. Ο Παράδεισος ή η Κόλαση που θα χτίσουμε».

Ο Βρετανός συγγραφέας Β. Σ. Νάιπολ (Vidiadhar Surajprasad Naipaul), ο οποίος είχε τιμηθεί το 2001 με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του, απεβίωσε στο σπίτι του στο Λονδίνο σε ηλικία 85 ετών.

Γεννημένος στο Τρινιδάδ το 1932, παιδί σχετικά φτωχών γονιών ινδικής καταγωγής, ο Νάιπολ άρχισε να γράφει τη δεκαετία του 1950. Τιμήθηκε με περίοπτα λογοτεχνικά βραβεία για το έργο του, στο οποίο συγκαταλέγεται μεταξύ πολλών άλλων το μυθιστόρημα «Ένα σπίτι για τον κύριο Μπίσβας» (1961).

 Σε μια ανακοίνωση που έδωσε στη δημοσιότητα, η σύζυγός του Ναντίρα Νάιπολ χαρακτηρίζει τον συγγραφέα «γίγαντα» για όλα όσα μπόρεσε να πετύχει στη ζωή του και τονίζει ότι έφυγε περιστοιχισμένους «από ανθρώπους που αγαπούσε, αφού έζησε μια ζωή γεμάτη υπέροχη δημιουργικότητα».

 Ο Νάιπολ μετεγκαταστάθηκε στην Αγγλία από την Καραϊβική στα 18 του, όταν του δόθηκε υποτροφία στην Οξφόρδη. Έγραψε το πρώτο του μυθιστόρημα ενώ σπούδαζε στην Οξφόρδη, το οποίο όμως δεν τυπώθηκε ποτέ. Άφησε το Πανεπιστήμιο το 1954 και έπιασε δουλειά ως αρχειοθέτης στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου.

Το πρώτο του μυθιστόρημα που τυπώθηκε από εκδοτικό Οίκο, «Ο μυστικιστής μασέρ» (1957), το οποίο έγραψε το 1955, δεν είχε μεγάλη εμπορική επιτυχία, ούτε τράβηξε την προσοχή των κριτικών, αλλά του εξασφάλισε έναν χρόνο αργότερα το πρώτο του λογοτεχνικό βραβείο, το «John Llewellyn Rhys Memorial Prize» για νεοεμφανιζόμενους συγγραφείς.

«Όταν έμαθα να γράφω έγινα κυρίαρχος του εαυτού μου, απέκτησα μεγάλη δύναμη, και αυτή τη δύναμη είναι ακόμα μαζί μου μέχρι και σήμερα», είχε δηλώσει ο Νάιπολ το 2010. Στον συγγραφέα είχε απονεμηθεί ο τιμητικός τίτλος του ιππότη από τη βασίλισσα Ελισάβετ το 1989.

Με τη βραβευμένη με Νόμπελ συγγραφέα Χέρτα Μίλερ ανοίγει ο κύκλος σημαντικών ξένων συγγραφέων που επισκέπτονται την «Αθήνα 2018 - Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου», που διοργανώνει ο δήμος Αθηναίων.

«Η λογοτεχνία δεν μπορεί να τα αλλάξει όλα, όμως, έστω και εκ των υστέρων, μπορεί να επινοήσει μια γλώσσα ικανή να μας δείξει όσα συμβαίνουν μέσα μας και γύρω μας όταν εκτροχιάζονται οι αρχές» είχε δηλώσει κατά τη βράβευση με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, το 2009, η Χέρτα Μίλερ. Βραβευμένη για το θάρρος και το δημιουργικό της έργο με το οποίο αντιστάθηκε στην καταπίεση και την τρομοκρατία των αυταρχικών καθεστώτων, η Γερμανίδα συγγραφέας επισκέπτεται για πρώτη φορά την Αθήνα.

Η αρχή μιας σειράς επισκέψεων κορυφαίων συγγραφέων

Η επίσκεψη της σπουδαίας Γερμανίδας συγγραφέως αποτελεί πρόδρομη δράση του μεγάλου γεγονότος που ξεκινά για την Αθήνα στις 23 Απριλίου και διαρκεί έναν ολόκληρο χρόνο, της «Αθήνα 2018 - Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου», που διοργανώνει ο δήμος Αθηναίων και η UNESCO.

Η νομπελίστα Χέρτα Μίλερ ανοίγει τον κατάλογο των επισκέψεων μιας σειράς βραβευμένων και δημοφιλών συγγραφέων που θα τιμήσουν την πόλη και τη διοργάνωση, όπως οι Ian McEwan, Peter Handke, George Saunders και πολλοί άλλοι.

Ο δήμαρχος Αθηναίων υποδέχθηκε σήμερα τη βραβευμένη συγγραφέα

Ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης υποδέχθηκε σήμερα τη βραβευμένη με Νόμπελ λογοτεχνίας συγγραφέα στο Δημαρχιακό Μέγαρο της Αθήνας.

«Έχοντας βιώσει την τελευταία στρατιωτική δικτατορία στην Ευρώπη, κατανοούμε τους κινδύνους που υπάρχουν, όταν εκδηλώνεις την αντίθεσή σου απέναντι στο καθεστώς», δήλωσε ο κ. Καμίνης, αναφερόμενος στις διώξεις που υπέστη η συγγραφέας από το καθεστώς Τσαουσέσκου στη Ρουμανία. «Βλέπουμε ωστόσο και σήμερα δημοκρατίες να γλιστρούν προς τον αυταρχισμό, εφόσον δεν τηρούνται δημοκρατικές διαδικασίες με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα. Υπάρχει σύγχυση μεταξύ δημοκρατίας και επικράτησης της πλειοψηφίας. Η δημοκρατία πρέπει να ‘ναι ριζωμένη βαθιά στα πιστεύω των ανθρώπων» τόνισε ο δήμαρχος Αθηναίων.

Η Χέρτα Μίλερ εξέφρασε την ανησυχία της για την αναβίωση απολυταρχικών και  ακροδεξιών  τάσεων ακόμα και σε κράτη του Ευρωπαϊκού και δυτικού κόσμου. «Πάντα πίστευα ότι είναι δύσκολο να εγκαθιδρύσεις δικτατορίες, αλλά τελικά συμβαίνει. Έζησα πολλά ενάντια στη θέλησή μου και πάντα με απασχολούσε, πώς θα καταφέρω να συνεχίσω έτσι. Κι ενώ νόμιζα ότι όλο αυτό είχε πάρει τέλος, βλέπω δυστυχώς να αναβιώνει η ακροδεξιά στη Γερμανία σε συνάρτηση με την προσφυγική κρίση. Παράλληλα όμως βλέπω να αναβιώνουν και θετικές αξίες. Τα πράγματα κινούνται κυκλικά, σαν να βρισκόμαστε σ’ ένα καρουσέλ», σημείωσε η κάτοχος του Νόμπελ λογοτεχνίας 2009.

Στη συζήτηση, στην οποία από την πλευρά του δήμου Αθηναίων συμμετείχαν ο συντονιστής της διοργάνωσης Γιάννης Τροχόπουλος, η συντονίστρια προγράμματος Εριφύλη Μαρωνίτη και η διαχειρίστρια του έργου Ρούλα Βαβαλέα, τονίστηκε ο στόχος της διοργάνωσης να προωθήσει το βιβλίο και την ανάγνωση στις γειτονιές της Αθήνας, καθώς και ο ζωτικός ρόλος των συγγραφέων στη δημοκρατική ανάπτυξη των κοινωνιών.

Η επίσκεψη της Χέρτα Μίλερ πραγματοποιείται σε συνεργασία του δήμου Αθηναίων με το Goethe-Institut Athen και τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Αύριο, Πέμπτη 22 Μαρτίου, στις 7.30 το απόγευμα, στο Ινστιτούτο Γκαίτε, η συγγραφέας θα διαβάσει αδημοσίευτα έργα της στην Ελλάδα -ποιητικά κολάζ και αποσπάσματα από το βιβλίο της «Η πατρίδα μου ήταν ένα κουκούτσι μήλου» σε μετάφραση της Γιώτας Λαγουδάκου. Τα ελληνικά κείμενα θα διαβάσει η ηθοποιός Αγγελική Παπούλια. Με τη Χέρτα Μίλερ θα συνομιλήσει ο σκηνοθέτης Τίμων Κουλμάσης, ενώ χαιρετισμό στην εκδήλωση θα απευθύνει ο συντονιστής της διοργάνωσης «Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου» Γιάννης Τροχόπουλος.

[email protected]

Κατά της απονομής του βραβείου Νόμπελ Ειρήνης στον πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπάρακ Ομπάμα, διαδήλωσαν σήμερα φιλειρηνιστές στη Νέα Υόρκη.

Περίπου 50 άτομα συγκεντρώθηκαν στο κέντρο του Μανχάταν και διαδήλωσαν από την έδρα του ΟΗΕ μέχρι ένα στρατολογικό γραφείο της Τάιμς Σκουέρ, κρατώντας μαύρα φέρετρα από χαρτόνι, το πρώτο από τα οποία ήταν τυλιγμένο στην αμερικανική σημεία.

«Ο Μπάρακ Ομπαμα δεν αξίζει το Νόμπελ Ειρήνης, ιδίως μετά την πρόσφατη ανακοίνωσή του για τη στρατιωτική κλιμάκωση στο Αφγανιστάν. Είμαι απογοητευμένος, από εκείνον και από την επιτροπή του Νόμπελ. Δεν θα έπρεπε να το δεχτεί και (η επιτροπή) θα έπρεπε να το ακυρώσει μόλις ανακοίνωσε την αποστολή επιπλέον στρατευμάτων», δήλωσε ένας διαδηλωτής, ο 30χρονος Γουίλ Τράβερς.

Ένας άλλος διαδηλωτής, ο 61χρονος Τζον Ιμάνιουελ, σημείωσε ότι μετά τις επιθέσεις της 11 Σεπτεμβρίου πείστηκε για την αναγκαιότητα της μη βίας. «Η κλιμάκωση απλώς παρατείνει τον πόνο, το έχουμε παρατηρήσει άπειρες φορές», υποστήριξε.

Πηγές: ΑΠΕ - ΜΠΕ, Γαλλ. Πρακτορείο

Το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης παρέλαβε ο Αμερικανός πρόεδρος κατά τη διάρκεια τελετής στο δημαρχείο του Όσλο.Εννέα ημέρες μετά την ανακοίνωση της απόφασής του για την αποστολή 30.000 επιπλέον στρατιωτών στο Αφγανιστάν, ο Μπαράκ Ομπάμ αναγνώρισε ότι η φετινή επιλογή της επιτροπής Νόμπελ υπήρξε ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη, ενώ ισχυρίστηκε ότι τα επιτεύγματά του είναι πολύ μικρά σε σύγκριση με προηγούμενους Νομπελίστες.

«Είμαι αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων τη στιγμή που βρίσκονται σε εξέλιξη δύο πόλεμοι. Βρισκόμαστε σε πόλεμο και είμαι υπεύθυνος για την αποστολή στρατιωτών. Κάποιοι από αυτούς θα σκοτώσουν και κάποιοι θα σκοτωθούν» όπως είπε κατά την ομιλία του μετά την παραλαβή του βραβείου.

«Δεν έχω τις οριστικές λύσεις στα προβλήματα των συγκρούσεων», παραδέχθηκε.

Όπως είπε, η χρήση βίας κάποιες φορές είναι δικαιολογημένη, ειδικά για ανθρωπιστικούς λόγους, ενώ στην περίπτωση της Αλ Κάιντα οι διαπραγματεύσεις δεν πρόκειται να οδηγήσουν σε ανακωχή.

«Θα υπάρχουν στιγμές που τα έθνη θα θεωρούν τη χρήση βίας όχι απλώς απαραίτητη, αλλά ηθικά δικαιολογημένη… Ένα μη βίαιο κίνημα δεν θα μπορούσε να είχε σταματήσει το στρατό του Χίτλερ», όπως είπε. «Οι διαπραγματεύσεις δεν μπορούν να πείσουν τους ηγέτες της Αλ Κάιντα να αφήσουν τα όπλα τους».

Παράλληλα, ο Αμερικανός πρόεδρος τόνισε ότι οι ΗΠΑ πρέπει να ακολουθούν τους κανόνες της ηθικής κατά τη διάρκεια των πολέμων, κάτι που διαχωρίζει τη θέση της χώρας του από τους εχθρούς της.

«Αυτή είναι η πηγή της δύναμής μας. Αυτός είναι ο λόγος που απαγόρευσα τα βασανιστήρια. ΓιΆαυτό διέταξα το κλείσιμο των φυλακών του Γκουαντάναμο…. Χάνουμε τον εαυτό μας όταν υποχωρούμε από τα ίδια ιδανικά για τα οποία μαχόμαστε».

Απηύθυνε έκκληση για δράση απέναντι σε χώρες που παραβιάζουν τους διεθνείς κανόνες, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης αποτελεσματικών κυρώσεων.

Δεν μπορεί να επιτρέπεται στο Ιράν και τη Β. Κορέα να «παίζουν με το σύστημα», τόνισε ο Ομπάμα.

«Τώρα έχουμε την ευκαιρία να στηρίξουμε τις ιδέες του Ομπάμα»

Της απόφασης της επιτροπής Νόμπελ να απονείμει το φετινό βραβείο στον Αμερικανό πρόεδρο υπεραμύνθηκε ο πρόεδρος της, Θόρμπιορν Γιάγκλαντ. Η φετινή επιλογή «πρέπει να γίνει κατανοητή στο πλαίσιο της παγκόσμιας κατάστασης, με τις μεγάλες εντάσεις, τους πολυάριθμους πολέμους, τις άλυτες συγκρούσεις, τον κίνδυνο εξάπλωσης των πυρηνικών, την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και την υπερθέρμανση του πλανήτη», όπως δήλωσε κατά την εναρκτήρια ομιλία του.

«Από την πρώτη στιγμή, ο πρόεδρος Ομπάμα προσπαθεί να καλλιεργήσει κλίμα συνεργασίας που μπορεί να βοηθήσει στην ανατροπή αυτής της κατάστασης», είπε.

«Πολλοί έχουν πει ότι το βραβείο αυτό είναι πρόωρο. Ωστόσο η ιστορία έχει πολλά να πει για τις χαμένες ευκαιρίες. Τώρα, σήμερα, έχουμε την ευκαιρία να υποστηρίξουμε τις ιδέες του προέδρου Ομπάμα. Το φετινό βραβείο αποτελεί μία έκκληση για δράση προς όλους μας», τόνισε ο κ. Γιάγκλαντ.