Νερό στον Άρη

Του Κώστα Δεληγιάννη

Η ανακάλυψη τρεχούμενου νερού στον Άρη, όπως ανακοίνωσε η NASA την περασμένη εβδομάδα, αυξάνει κατακόρυφα τις πιθανότητες ύπαρξης μικροβιακής ζωής στον Κόκκινο Πλανήτη.

Όπως είπε χαρακτηριστικά στη συνέντευξη Τύπου ο διευθυντής του τμήματος πλανητικής επιστήμης Τζιμ Γκριν: «Αν πάρουμε ως παράδειγμα τη Γη, το νερό αποτελεί ένα ουσιώδες συστατικό. Όπου βρίσκουμε νερό, βρίσκουμε και ζωή».

Την ίδια στιγμή ωστόσο, η αναζήτηση νερού, και επομένως ζωής, κάθε άλλο παρά περιορίζεται στον Άρη. Στην πραγματικότητα, τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει πως αποθέματα νερού υπάρχουν και σε άλλα ουράνια σώματα στο ηλιακό μας σύστημα, όπως σε δορυφόρους του Δία και του Κρόνου.

Έτσι, αρκετοί ερευνητές προσπαθούν να εξασφαλίσουν κονδύλια για την αποστολή μη επανδρωμένων διαστημοπλοίων που θα εξερευνήσουν αυτά τα σώματα. Παρόλο που πρόκειται για «κόσμους» ακόμη και 1,5 δισεκατομμύριο χιλιόμετρα μακριά από τον Ήλιο, με συνέπεια να επικρατούν σε αυτούς αρκετά χαμηλές θερμοκρασίες.

Ένας τέτοιος πολλά υποσχόμενος «κόσμος» είναι η Ευρώπη. Ο δορυφόρος του Δία καλύπτεται από ένα στρώμα του πάγου στην επιφάνειά του, ενώ στο υπέδαφός του είναι γνωστό πως βρίσκεται ένα μεγάλο κοίτασμα νερού, όπου υπάρχουν και οργανικές ενώσεις.

Αυτή τη στιγμή, για την Ευρώπη σχεδιάζονται δύο ξεχωριστές αποστολές, η αμερικανική US Europa και η JUICE (Jupiter Icy Moon Explorer) από τη «Γηραιά Ήπειρο». Και οι δύο αναμένεται να εκτοξευθούν περίπου το 2020, ενώ η JUICE θα εξερευνήσει επίσης τον Γανυμήδη και την Καλλιστώ, δύο ακόμη «φεγγάρια» του Δία.

Αντίθετα, η αμερικανική αποστολή θα επικεντρωθεί αποκλειστικά στην Ευρώπη, πραγματοποιώντας δεκάδες κοντινές διελεύσεις για να επιχειρήσει να ανιχνεύσει τυχόν περίπλοκο, οργανικό υλικό που ενδεχομένως εξατμίζεται από την επιφάνεια του δορυφόρου.

«Αν όντως υπάρχει ζωή στην Ευρώπη, σχεδόν σίγουρα θα έχει εντελώς διαφορετική προέλευση από τη ζωή στη Γη», αναφέρει στον Guardian ο Ρόμπερτ Παπαλάρντο, επικεφαλής του επιστημονικού επιτελείου της αποστολής. «Η Ευρώπη είναι εξαιρετικά σημαντική, αν θέλουμε να απαντήσουμε στο ερώτημα: είμαι μόνοι στο σύμπαν;»

Από την άλλη μεριά, ο Τζον Ζαρνέκι, διευθυντής του Διεθνούς Ινστιτούτου Διαστημικής Επιστήμης στην Ελβετία, θεωρεί πως ο Τιτάνας συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες να ανακαλύψουμε ζωή στο ηλιακό μας σύστημα. Δορυφόρος του Κρόνου, ο Τιτάνας διαθέτει ατμόσφαιρα σχετικά μεγάλου πάχους, με κύριο συστατικό το άζωτο, ενώ η επιφάνειά του είναι γεμάτη με «λίμνες» και «θάλασσες» από μεθάνιο.

«Το πιο εντυπωσιακό από όλα είναι όμως πως στο υπέδαφος υπάρχει ένας ωκεανός, που θα μπορούσε να φιλοξενεί κάποιες λιγότερο εξελιγμένες μορφές ζωής», αναφέρει ο ερευνητής στη βρετανική εφημερίδα.

«Ο Τιτάνας πιθανότατα έχει πυρήνα αρκετά θερμό, ώστε να διατηρεί το νερό σε υγρή κατάσταση. Έτσι, δεν είναι απίθανο ένα μείγμα υδρογονανθράκων, που έχουν συντεθεί στην επιφάνεια, να έχει εισχωρήσει στον ωκεανό. Ένα σενάριο ιδανικό για τη δημιουργία ζωής και την ανάπτυξη αποικιών από βακτήρια».

Εκτός όμως από τον Τιτάνα, και ένα ακόμη «φεγγάρι» του Κρόνου προσελκύει την προσοχή των επιστημόνων. Ο λόγος για τον Εγκέλαδο, για τον οποίο δεδομένα από το διαστημόπλοιο Cassini έχουν αποκαλύψει νερό να αναβλύζει στην επιφάνειά του, σχηματίζοντας στήλες ώστε να διαφύγει στο διάστημα.

Το νερό φαίνεται να προέρχεται από έναν ωκεανό στο υπέδαφος, πηγάζοντας μέσα από ρωγμές στο ανάγλυφο του δορυφόρου. Επιπλέον, τα στοιχεία δείχνουν πως σε αυτό το κοίτασμα έχουν σχηματισθεί περίπλοκες οργανικές ενώσεις.

Για πολλούς αστροβιολόγους, ο Εγκέλαδος είναι ο ιδανικότερος προορισμός, αφού το γεγονός ότι το νερό και οι οργανικές ενώσεις σχηματίζουν στήλες μεγάλου ύψους σημαίνει πως ένα σκάφος μπορεί να πάρει δείγματα περνώντας απλώς κοντά από την επιφάνεια του δορυφόρου, χωρίς να χρειάζεται να προσεδαφισθεί σε αυτόν.

Τα σκάφος αυτό έχει σχεδιασθεί στα πλαίσια της προτεινόμενης αποστολής Enceladus Life Finder, με σκοπό το ομώνυμο μη επανδρωμένο διαστημόπλοιο όχι μόνο να συλλέξει δείγματα, αλλά και να αναλύσει ψάχνοντας για αμινοξέα, ισότοπα του άνθρακα και άλλα στοιχεία που «προδίδουν» βιολογική δραστηριότητα.

«Πλήγμα» για την Enceladus Life Finder ήταν η πρόσφατη απόφαση της NASA να την αποσύρει από τις μελλοντικές αποστολές μελέτης πλανητών στο ηλιακό σύστημα. Αν και αυτό σημαίνει σίγουρα πως η «επίσκεψη» στον Εγκέλαδο μετατίθεται 2-3 χρόνια αργότερα, οι επιστήμονες που έχουν σχεδιάσει την αποστολή σκοπεύουν να τροποποιήσουν το πρότζεκτ και να το υποβάλουν ξανά για έγκριση στην αμερικανική διαστημική υπηρεσία.

Από την έντυπη έκδοση

Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη
[email protected]

30 Οκτωβρίου 1938. Ο Ορσον Γουέλς σπέρνει τον πανικό, τηλεφωνήματα κατακλύζουν τα αστυνομικά τμήματα, άλλοι εγκαταλείπουν τα σπίτια τους και ψάχνουν καταφύγια, ο Χίτλερ βρίσκει ευκαιρία να επιτεθεί -λεκτικώς- στην «παρηκμασμένη και διεφθαρμένη δημοκρατία τους», απόδειξη της οποίας είναι η «υστερική αντίδραση των Αμερικάνων».

«Μια σκυφτή μορφή βγαίνει απ’ το πιλοτήριο. Μπορώ να δω ένα φως… Τι είναι αυτό; Φλόγες ξεπηδούν απ’ τον καθρέφτη και κατευθύνονται προς τους ανθρώπους τριγύρω. Τους χτυπούν κατά πρόσωπο. Θεέ μου, τους τύλιξαν οι φλόγες. Τώρα όλο το χωράφι καίγεται. Εκρήξεις… τα δέντρα… οι αποθήκες… τα αυτοκίνητα… πάει παντού. Ερχεται προς εμένα… απέχει μόλις μερικά μέτρα...»

Σβήνει η φωνή. Σχεδόν 40 λεπτά μετά: «Ακούτε την παραγωγή του CBS από τον Ορσον Γουέλς και το Ραδιοφωνικό Θέατρο Μέρκιουρι, στη δραματοποίηση του “Πολέμου των Κόσμων” του Χ.Τζ. Γουέλς (σ.σ.: μυθιστόρημα του Βρετανού συγγραφέα που κυκλοφόρησε το 1898). Η παράσταση θα συνεχιστεί μετά το σύντομο διάλειμμα».

Κύλησε νερό στ’ αυλάκι και ο Αρης, αν και χωρίς Αρειανούς, έγινε το νέο φεγγάρι. Τα νερά του «κόκκινου πλανήτη» αποτελούν πλέον μαγνήτη, γιατί αυξάνεται πολύ η πιθανότητα ύπαρξης μικροβιακής μορφής ζωής τώρα ή κατά το παρελθόν. Διότι, λένε οι επιστήμονες, εάν υπάρχει ζωή εκεί, θα είναι πιθανότατα τόσο μικρή, που θα είναι ανιχνεύσιμη μόνο σε εργαστήριο. Μυστήριο;

Απ’ τα αυλάκια του Αρη στις χαράδρες σε κάποιο άλλο φεγγάρι η μοντέρνα κοσμολογία επαληθεύει το «παράλογο», που αποδεικνύεται ανακουφιστικό και διανοητικά απελευθερωτικό. Τόσα διαφορετικά «σύμπαντα», καθένα με τους δικούς του φυσικούς νόμους, ένα από αυτά με τις κατάλληλες συνθήκες για να ζούμε. Σ’ αυτό ζούμε και τον «Πόλεμο των Κόσμων». Κόσμοι πολλοί, που δεν είναι όλοι κόσμημα, αλλά δεν κάμπτεται το φρόνημα. Ακόμη κι αν η μετοίκηση δεν βγαίνει σαν υπόσχεση, η ευλογημένη αβεβαιότητα της Φυσικής αφήνει αστρόσκονη...  

Του Κώστα Δεληγιάννη

Οι ισχυρές ενδείξεις για την ύπαρξη νερού σε υγρή μορφή στον Άρη, το οποίο τις θερμότερες εποχές σχηματίζει στην επιφάνεια μικρούς «χείμαρρους», αυξάνουν κατακόρυφα τις πιθανότητες ο Κόκκινος Πλανήτης να φιλοξενεί ακόμη και σήμερα ζωντανούς οργανισμούς.

Έτσι, η ανακάλυψη φαίνεται να ενισχύει τα σχέδια της NASA και άλλων διαστημικών υπηρεσιών, για την αποστολή αστροναυτών στον Άρη.

Ωστόσο, μία κοινή έκθεση της αμερικανικής Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών και της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA) έρχεται να βάλει «πάγο» σε αυτά τα σχέδια.

Σύμφωνα με την έκθεση,  το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη τεχνολογιών σε πυραύλους ή οι πιθανές επιπτώσεις στην υγεία και την ψυχολογία των αστροναυτών από τη μεγάλη χρονική διάρκεια του ταξιδιού.

Αντίθετα, το βασικό εμπόδιο είναι η μεγάλη πιθανότητα ένα τέτοιο ταξίδι να μολύνει τον πλανήτη με μικροοργανισμούς που θα μεταφέρει από τη Γη.

Ένα ενδεχόμενο που, με βάση τους συντάκτες του κειμένου, οι διοργανωτές μιας αποστολής στον Άρη αυτή τη στιγμή δεν μπορούν να διασφαλίσουν πως δεν θα συμβεί.

Η ανάγκη για την προστασία της αρειανής βιόσφαιρας, αναφέρεται στην έκθεση, «θα μπορούσε να αποτελέσει εμπόδιο για την προσεδάφιση ή για την επίσκεψη ανθρώπων σε περιοχές» όπου είναι πιθανόν να υπάρχει ζωή.

Εξάλλου, με βάση τη Συνθήκη των Ηνωμένων Εθνών για το Εξώτερο Διάστημα, που θεσπίσθηκε το 1967, απαγορεύει την «επικίνδυνη μόλυνση» άλλων κόσμων με βιολογικό υλικό από τη Γη.

Για την προστασία των εξωγήινων κόσμων, επιφορτισμένος είναι ο COSPAR (the Committee on Space Research), ένας διεθνής οργανισμός ο οποίος καθορίζει τα πρωτόκολλα που θα πρέπει να ακολουθούν οι αποστολές των κρατών που συμμετέχουν, όπως των ΗΠΑ, της Ευρώπης και της Ρωσίας.

Στην περίπτωση του Άρη, ο COSPAR καθορίζει «Ειδικές Περιοχές» όπου είναι πιθανόν να υπάρχει ζωή ή στις οποίες οι συνθήκες είναι ευνοϊκές για να αναπτυχθούν γήινοι μικροοργανισμοί που τυχόν θα φτάσουν μέχρι εκεί.

Με βάση την έκθεση, ο COSPAR θα πρέπει να αναθεωρήσει αυτές τις περιοχές, όπως τις έχει προσδιορίσει για το πρόγραμμα της NASA με σκοπό την εξερεύνηση του πλανήτη.

Τα πρωτόκολλα προβλέπουν πως, για να επισκεφθεί ένα διαστημόπλοιο κάποια από τις «Ειδικές Περιοχές» θα πρέπει να έχει απολυμανθεί με εξαιρετική προσοχή.

Αυτό σημαίνει πως αρκετά επιπλέον χρόνια στην ανάπτυξη μιας επανδρωμένης αποστολής, όπως και επιπλέον κόστος.

Ακόμη όμως κι έτσι, τα πρωτόκολλα ενδεχομένως να μην είναι πολύ αυστηρά: οι υπάρχουσες τεχνικές δεν είναι σε θέση να εξασφαλίσουν πως το διαστημόπλοιο θα απογειωθεί εντελώς απαλλαγμένο  από μικρόβια.

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση: «Οι απαιτήσεις για την προστασία του πλανήτη θέτουν σημαντικά ερωτήματα στο ενδεχόμενο αποστολής αστροναυτών, στα οποία “συναντιούνται” η επιστήμη, η μηχανολογία και η τεχνολογία».

Βέβαια, θα μπορούσε να σκεφθεί κανείς πως η εναλλακτική λύση είναι η συνέχιση εξερεύνησης του Κόκκινου Πλανήτη με ρομπότ.

Εξάλλου, σε αντίθεση με τους ανθρώπους, ένα ρομπότ μπορεί να απολυμανθεί με μεγάλες δόσεις ακτινοβολίας ή με εξαιρετικά δραστικά χημικά. Παρ’ όλα αυτά, η ιστορία της NASA αποδεικνύει πως ούτε αυτή η επιλογή είναι απόλυτα ασφαλής.

Απόδειξη η αποστολή Apollo 13 στα πλαίσια της οποίας οι αστροναύτες της αποστολής μετέφεραν πίσω από τη Σελήνη την κάμερα του ρομπότ Surveyor 3.

Παρόλο που το ρομπότ είχε κλείσει ήδη μια τριετία εκεί, η εξέταση της κάμερας έδειξε πως όχι μόνο αυτή έφτασε στη Σελήνη μολυσμένη, αλλά και ότι τα μικρόβια είχαν καταφέρει να επιβιώσουν όλο αυτό το χρονικό διάστημα.

Toυ Διονύση Σιμόπουλου

Επίτιμου Διευθυντή του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου του Ιδρυματος Ευγενίδου

Σε μία έκτακτη συνέντευξη τύπου η NASA ανακοίνωσε την Δευτέρα το απόγευμα τον εντοπισμό ύπαρξης νερού σε υγρή μορφή στην επιφάνεια του Άρη. Γεγονός που αυξάνει πολύ την πιθανότητα ύπαρξης μικροβιακής μορφής ζωής στον γειτονικό μας πλανήτη τώρα ή κατά το παρελθόν. Ένας από τους κύριους άλλωστε στόχους των σύγχρονων διαστημοσυσκευών που στέλνονται στον Άρη είναι και η έρευνα για την ύπαρξη ζωής. Η αρχή των ανακαλύψεων που ανακοινώθηκαν σήμερα ξεκίνησε πριν από αρκετά χρόνια στη βάση ορισμένων εντυπωσιακών χαρακτηριστικών που εντοπίστηκαν σε φωτογραφίες που έστειλαν στη Γη διάφορες διαστημοσυσκευές που περιφέρονται γύρω από τον κόκκινο πλανήτη.

Οι παρατηρήσεις αυτές ξεκίνησαν να προβληματίζουν τους επιστήμονες της ΝΑSA από τα τέλη ακόμη του περασμένου αιώνα όταν η προσεχτική μελέτη των φωτογραφιών υψηλής ανάλυσης που μας έστελναν διάφορες διαστημοσυσκευές σε τροχιά γύρω από τον κόκκινο πλανήτη οδήγησε τους ειδικούς επιστήμονες να βγάλουν το συμπέρασμα ότι σε μικρό βάθος κάτω από την επιφάνεια πρέπει να υπάρχουν μεγάλες ποσότητες νερού. Τον Ιούνιο του 2000, 250 φωτογραφίες από τις 65.000 που είχαν εξεταστεί, μας έδειχναν ορισμένα παράξενα χαρακτηριστικά. Εξ αυτών, μετά από χρονοβόρες μελέτες, πρόσφατων ροών νερού το οποίο ξεπετάχτηκε από το εσωτερικό σχηματίζοντας διάφορα αυλάκια. Στη συνέχεια το νερό αναγκάστηκε να εξατμιστεί, ή καλύτερα να εξαχνωθεί, λόγω της μικρής ατμοσφαιρικής πίεσης που επικρατεί στην αρειανή επιφάνεια αφήνοντας όμως πίσω του τα ίχνη των ροών αυτών. Η ανακοίνωση εκείνη ήταν ιδιαίτερα σημαντική γιατί είχαμε πλέον απτές ενδείξεις για την πιθανή ύπαρξη μεγάλων ποσοτήτων νερού στο υπέδαφος και την αναζωπύρωση της ελπίδας να εντοπίσουμε πιθανούς, μικροβιακούς έστω, ζώντες οργανισμούς ή απολιθώματά τους πολύ πριν από οποιαδήποτε ανθρώπινη επίσκεψη στον τέταρτο πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος.

Ο πρώτος ερευνητής που ασχολήθηκε με το δεδομένο θέμα πριν από τέσσερα χρόνια ήταν ένας φοιτητής 21 ετών. Σήμερα ο νεαρός αυτός φοιτητής ήταν ένας από τους δύο κύριους προσκεκλημένους ομιλητές στη συνέντευξη της NASA. Το 2011 ο Lujendra (Luju) Ojha, από το Κατμαντού του Νεπάλ, ήταν τριτοετής φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα όταν παρατήρησε για πρώτη φορά τις ροές αυτές στη διάρκεια των θερμότερων εποχών του Άρη. Αποτέλεσμα των παρατηρήσεων εκείνων ήταν η δημοσίευση μιας πρώτης εργασίας του1 στο περίφημο επιστημονικό περιοδικό “Science” την οποία υπέγραφε επίσης και ο σύμβουλος-καθηγητής του, ο Alfred McEwen. Ο McEwen είναι υπεύθυνος για τις φωτογραφίες υψηλής ανάλυσης στις οποίες έγινε ο εντοπισμός των «χειμάρων νερού» του Άρη, ενώ στη συνέντευξη της Δευτέρας ήταν κι αυτός παρόν. Έκτοτε οι Ojha και McEwen έχουν συμμετάσχει στη συγγραφή 11 ακόμη δημοσιευμένων εργασιών πάνω στο ίδιο θέμα. Σήμερα ο Luju Ojha, σε ηλικία 25 ετών, βρίσκεται στο Πανεπιστήμιο Georgia Tech [Georgia Institute of Technology] στην Atlanta των ΗΠΑ, και αναμένεται να λάβει το διδακτορικό του δίπλωμα σε έναν περίπου χρόνο.

Μέχρι τώρα γνωρίζαμε ότι στο παρελθόν, πριν από ένα δισεκατομμύριο χρόνια, στην επιφάνεια του κόκκινου πλανήτη έρεαν τεράστιες ποσότητες νερού αφού είχαμε παρατηρήσει ιδιαίτερα εμφανή ίχνη διάβρωσης από την ροή τεράστιων ποταμών σ’ όλες σχεδόν τις περιοχές της επιφάνειάς του. Οι χιλιάδες φωτογραφίες των προηγούμενων διαστημοσυσκευών είχαν αποτυπώσει εκατοντάδες χαρακτηριστικά που μοιάζουν με ξερές κοίτες ποταμών, μερικά μάλιστα εκτείνονται σε μήκος 150 χιλιομέτρων και πάνω. Υπάρχουν δηλαδή ενδείξεις κατακλυσμιαίων βροχών, ξερά κανάλια πλάτους 5 χιλιομέτρων και αμμουδιές παρόμοιες μ’ εκείνες των γήινων ποταμών, μεγάλες λίμνες ή ακόμα και ωκεανοί με μεγάλες ποσότητες νερού που διήρκεσαν όμως για ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Και έκτοτε ουδέν.

Μία πρόσφατη σχετικά ανακάλυψη αφορούσε επίσης και τον εντοπισμό τεραστίων ποσοτήτων νερού σε παγωμένη μορφή στο υπέδαφος του κόκκινου πλανήτη. Αν οι ποσότητες αυτές έλειωναν θα μπορούσαν να σχηματίσουν έναν ολόκληρο ωκεανό που θα κάλυπτε ολόκληρο τον Άρη σε βάθος 500 μέτρων. Τόσο μεγάλες ποσότητες νερού θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν στους μελλοντικούς επισκέπτες του Άρη για τις ανάγκες των θερμοκηπίων τους, της διαβίωσής τους και την παραγωγή πυραυλικών καυσίμων (υδρογόνο-οξυγόνο), αλλά και για την μελλοντική γαιομορφωποίηση του Άρη και την μετατροπή του σε έναν κατοικήσιμο από τον άνθρωπο πλανήτη σε λιγότερο από 1.000 χρόνια.

Προς το παρόν, εκτός των ανωτέρω, η μέχρι τώρα εξερεύνηση του Άρη απέδειξε την ύπαρξη μιας αραιής ατμόσφαιρας, καιρικών αλλαγών και ανέμων, πάγων στους  πόλους, πελώριων χαράδρων, και πανύψηλων βουνοκορφών. Η χαρτογράφηση που έγινε μας απεκάλυψε επίσης κι έναν κόσμο στου οποίου την επιφάνεια έχει γραφτεί ένα βίαιο και ανήσυχο παρελθόν γεμάτο με τεράστιες χαράδρες και πανύψηλα σβησμένα ηφαίστεια. Αν και χωρίς τεχνητά κανάλια και Αρειανούς, ο κοκκινωπός αυτός πλανήτης περιλαμβάνει μερικά από τα πιο παράξενα χαρακτηριστικά που έχουμε δει ποτέ. Τον γιγάντιο κρατήρα Ελλάς που, με βάθος 8 και διάμετρο 2.300 χιλιόμετρα, θα μπορούσε να καταπιεί ολόκληρο σχεδόν το Έβερεστ. Πιο σημαντικό όμως απ’ όλα είναι ότι κατέγραψε επίσης και τα, εντελώς απρόσμενα για πολλούς, συστήματα κοιλάδων και καναλιών απορροής που ήσαν οι πρώτες σοβαρές ενδείξεις για την ύπαρξη νερού στο παρελθόν του Άρη. Μια πελώρια κοιλάδα, μια σεισμική ρωγμή στον φλοιό του Άρη, η οποία αν βρίσκονταν πάνω στη Γη θα ξαπλώνονταν από τα Ουράλια μέχρι τη Πορτογαλία. Ακόμα πιο παράξενο είναι ένα βουνό που ονομάζεται Όλυμπος. Είναι το ψηλότερο βουνό στο Ηλιακό μας σύστημα, τριπλάσιο σε ύψος από το Έβερεστ ενώ αν ήταν στη Γη η βάση του θα  κάλυπτε ολόκληρη την Ελλάδα και το Αιγαίο μαζί. Όπως πολλά βουνά του κόκκινου πλανήτη είναι και αυτό ηφαίστειο στην κορυφή του οποίου βρίσκεται ένας κρατήρας με διάμετρο 80 χιλιομέτρων.

1 (A. S. McEwen, L. Ojha, C. M. Dundas, S. S. Mattson, S. Byrne, J. J. Wray, S. C. Cull, S. L. Murchie, N. Thomas, and V. C. Gulick. “Seasonal Flows on Warm Martian Slopes.” Science 5 August 2011: 740-743. [DOI:10.1126/science.1204816])

Του Κώστα Δεληγιάννη

Ερευνητές ανακοίνωσαν σήμερα πως βρήκαν τις «πιο ισχυρές ενδείξεις έως σήμερα» για την ύπαρξη αλμυρού νερού στον Άρη, το οποίο κυλά στην επιφάνεια του Κόκκινου Πλανήτη. Η ανακοίνωση, που έγινε στα πλαίσια έκτακτης συνέντευξης Τύπου από τη NASA, αυξάνει την πιθανότητα ύπαρξης ζωής στο αρειανό περιβάλλον.

«Πλέον έχουμε πειστικά στοιχεία, τα οποία επιβεβαιώνουν αυτό που εικάζαμε εδώ και χρόνια», ανάφερε στη συνέντευξη ο Τζον Γκράνσφιλντ, αναπληρωτής διευθυντής των επιστημονικών αποστολών της διαστημικής υπηρεσίας.

«Πρόκειται για εντυπωσιακή εξέλιξη, καθώς φαίνεται πως στην επιφάνεια του Άρη κυλά ακόμη και σήμερα νερό, αν και αλμυρό. Κάτι που υποδεικνύει πως πιθανόν ενδέχεται να υπάρχει ζωή στον πλανήτη», πρόσθετε.

Με επικεφαλής τον Λουχέντρα Όχα, υποψήφιο διδάκτορα στο Gorgia Tech, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν όργανα του διαστημοπλοίου Mars Reconnaissance Orbiter, το οποίο περιφέρεται γύρω από τον Άρη από το 2006, για να εξετάσουν μοτίβα με ραβδωτή μορφή που εμφανίζονται κατά τις θερμές περιόδους. Από την εξέτασή τους, προέκυψε πως τα μοτίβα αυτά σχηματίζονται από αλμυρό νερό.

«Το γεγονός ότι το νερό δεν είναι γλυκό αλλά αλμυρό έχει λογική εξήγηση,  αφού η παρουσία αλάτων μειώνει τη θερμοκρασία στην οποία θα παγώσει. Έτσι, ακόμη και αν αυτές οι ροές νερού προέρχονται από το υπέδαφος, όπου η θερμοκρασία είναι μικρότερη απ’ ό,τι στην ατμόσφαιρα, το νερό παραμένει σε υγρή μορφή και μπορεί να αναβλύσει στην επιφάνεια», ανέφερε ο Όχα.

Για τους επιστήμονες, παραμένει ανοικτό ερώτημα από πού προέρχεται το νερό. «Δεν κατανοούμε την προέλευση του νερού», γράφουν σε άρθρο τους που δημοσιεύθηκε σήμερα στο περιοδικό Nature Geoscience. «Μπορεί να σχηματίζεται από το λιώσιμο πάγου, είτε στην επιφάνεια είτε στο υπέδαφος, αν και είναι εξαιρετικά απίθανο να υπάρχει πάγος σε μικρό βάθος στις συγκεκριμένες περιοχές».

Η ανακάλυψη έρχεται μετά από χρόνια ερευνών με το Mars Reconnaissance Orbiter και άλλους δορυφόρους, τα δεδομένα των οποίων έχουν μελετήσει δεκάδες επιστήμονες αναζητώντας στοιχεία για την ύπαρξη τρεχούμενου νερού στον Κόκκινο Πλανήτη.

Όπως είναι φυσικό, στις περιοχές που εντοπίσθηκαν τα ίχνη νερού, ενισχύονται οι πιθανότητες να βρεθεί ζωή και επομένως είναι τα καλύτερα υποψήφια σημεία για μελλοντικές αποστολές. «Είναι τα ιδανικότερα σημεία για να ψάξουμε για μορφές ζωής, στην επιφάνεια του Πλανήτη», σημείωσε ο Άλφρεντ Μακ Όυεν, ειδικός στις πλανητικές επιστήμες από το πανεπιστήμιο της Αριζόνα και μέλος της ομάδας.

«Αν και θα ήταν πολύ σημαντικό να βρούμε ενδείξεις μορφών ζωής που υπήρξαν στο απώτερο παρελθόν στον πλανήτη, θα είναι δύσκολο να καταλάβουμε τη βιολογίας τους». Αντίθετα, συμπλήρωσε, οι επιστήμονες θα μπορούσαν να αντλήσουν περισσότερες πληροφορίες αν ανακάλυπταν μορφές ζωής που συνεχίζουν να «φιλοξενούνται» στον Άρη.

Παράλληλα, τα σημεία αυτά θα ήταν θεωρητικά ιδανικά για μελλοντικές αποστολές αστροναυτών στον Άρη, οι οποίες θα μπορούσαν να ανεφοδιασθούν με νερό. Ωστόσο, όπως τόνισε στον Guardian ο Τζον Μπρίτζες καθηγητής πλανητικών επιστημών από το πανεπιστήμιο του Λέστερ, οι υπεύθυνοι μιας τέτοιας αποστολής θα πρέπει να αποφύγουν πάση θυσία τη μόλυνση του πλανήτη με μικρόβια από τη Γη.

Επομένως, οι συγκεκριμένες περιοχές στην πράξη θα είναι και οι πιο δύσκολες για να εξερευνηθούν από αστροναύτες.

Τις ισχυρότερες ενδείξεις μέχρι σήμερα ότι αλμυρό νερό τρέχει περιοδικά στην επιφάνεια του πλανήτη Άρη ανακάλυψε η NASA, σύμφωνα με ανακοίνωση των επιστημόνων της.

Η συγκεκριμένη ανακάλυψη αυξάνει τις πιθανότητες να υπάρχει κάποιας μορφής ζωής στο συγκεκριμένο ουράνιο σώμα.

Κατά τη διάρκεια των μηνών του καλοκαιριού, επισημάνθηκαν ίχνη από τρεχούμενο νερό και ενυδατωμένα άλατα, τα οποία συνδέονται μόνο με την ύπαρξη αλμυρού νερού.

Η ακριβής χημική σύσταση του νερού δεν έχει γίνει ακόμη γνωστή με ακρίβεια.