Μεταφυσικά και ανεξήγητα γοητευμένος από το έργο του Χάινριχ Μπελ, ο ηθοποιός Αργύρης Ξάφης αναλαμβάνει τη θεατρική διασκευή και τη σκηνοθεσία του, και μας μιλά για την παράσταση «Οι απόψεις ενός κλόουν».
Πρόκειται για τη θεατρική διασκευή του ομότιτλου μυθιστορήματος, που έγραψε το 1963 ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της μεταπολεμικής γενιάς και οξυδερκέστερους παρατηρητές της γερμανικής κοινωνίας και παρουσιάζεται στο Εθνικό Θέατρο, έως και την Κυριακή 16 Μαρτίου. Ο Αργύρης Ξάφης μεταφέρει στο θέατρο το μυθιστόρημα, που προκάλεσε, όταν κυκλοφόρησε, λόγω της ανελέητης κριτικής που ασκούσε ο νομπελίστας πεζογράφος Χάινριχ Μπελ στο μεταπολεμικό κατεστημένο της Γερμανίας, και μιλά για την παράσταση και τις προσωπικές ηρωικές πράξεις.
Τι σας ώθησε να διασκευάσετε το συγκεκριμένο έργο;
Η αγάπη μου για τους αντιήρωες, η αγάπη μου για την αγάπη, τον έρωτα, τις σκοτεινές εποχές της ιστορίας, για τους τρελούς, τους γελωτοποιούς, τους κλόουν, τους αποκομμένους από το σύνολο, τους μοναχικούς από φύση, τους πληγωμένους, για τη λοξή - με τρομερό χιούμορ - ματιά του στα βασικά κοινωνικοπολιτικά προβλήματα και για έναν πιο μεταφυσικό λόγο, που έχει να κάνει με μια χημεία, που έχω με το συγκεκριμένο κείμενο και δεν εξηγείται.
Θανάσης Λέκκας, Δέσποινα Κούρτη, Γιώργος Γάλλος.
Προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων το μυθιστόρημα, όταν κυκλοφόρησε;
Δεν προκάλεσε θύελλα, όταν κυκλοφόρησε, από όσο ξέρω, όχι, τουλάχιστον, παραπάνω από τα προηγούμενα έργα του Μπελ. Αλλά, όταν έχεις σαν ήρωα έναν επαγγελματία κλόουν να τα βάζει με την Εκκλησία και την πολιτική και να τους εξοντώνει με τόσο μοναδικό τρόπο, όταν - μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στη Γερμανία - ρωτάς την απλή ερώτηση: “πώς έγιναν, ξαφνικά, υπερασπιστές της Δημοκρατίας, όλοι αυτοί οι πρώην ναζιστές;”, είναι λογικό να υπάρξει συζήτηση. Όμως, η τρυφερότητα, με την οποία αγκαλιάζει ο συγγραφέας τους ήρωές του, δεν επέτρεψε, μάλλον, να ξεσπάσει θύελλα.
Σκιαγραφείστε μας τον ήρωά του.
Ένας κλόουν, ερωτευμένος και εγκαταλελειμμένος, χτυπημένος στο γόνατο από παράσταση, ψάχνει να βρει τον έρωτά του. Στη διάρκεια, καταλαβαίνουμε ότι η πιο απλή λογική, με την οποία βλέπει τα πάντα, θεωρείται από όλους τρελή και παράξενη. Δεν εντάσσεται πουθενά και, ενώ είναι άπιστος, σύμφωνα με τους καθολικούς που τον περιτριγυρίζουν, μοιάζει ο πιο ένθεος από όλους. Ο πιο άνθρωπος. Και ας λέει: “δεν είμαι άνθρωπος μάλλον”.
Ποιον δρόμο επιλέγει να τραβήξει και τι βιώνει σε αυτήν τη διαδρομή;
Επιλέγει να συγκρουστεί - με τον τρόπο του - με όσους τον αδικούν, κάνοντας τις πιο απλές ερωτήσεις που δεν έχουν απάντηση, ανοίγοντας θέματα που φοβούνται να συζητήσουν, γελοιοποιώντας με την αθωότητά του τους χειραφετημένους.
Πού εστιάζει η σκηνοθετική σας ματιά;
Στον διπλό κόσμο του κλόουν. Αυτόν της σκηνής και της ωμής πραγματικότητας. Στο ψέμα που συγκινεί πιο πολύ από την αλήθεια, στο προσωπείο που είναι πιο ανθρώπινο από το δέρμα. Στη μουσική, στην τρυφερότητα, στην ανθρώπινη ανάγκη και τις προσωπικές ηρωικές πράξεις.
Πώς αντανακλά η παράσταση στη σύγχρονη πραγματικότητά μας;
Σαν ένα παράλογο και ακατανόητο αστείο. Η τέχνη πρέπει να αντανακλά τη δισδιάστατη πραγματικότητά μας, πάντα με προοπτική. Έτσι πιστεύω, τουλάχιστον, εγώ.
Τι σας τρομάζει περισσότερο στο σκοτεινό μας τοπίο;
Το ότι θεωρείται μεγάλη και φοβερή ανακάλυψη να προσθέτεις μαύρο στο μαύρο. Ειδήσεις είναι μόνο οι καταστροφές, οι θάνατοι και η ανέχεια. Τα υπόλοιπα δεν συμφέρουν οικονομικά. Η δημιουργία, η χαρά, η γέννηση. Γι’ αυτό και εξοστρακίζονται από παντού.
Τι σας εμπνέει ελπιδοφόρες σκέψεις;
Το ότι δεν μαθαίνω τον κόσμο μέσα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, αλλά από τη ζωή. Και βλέπω ανθρώπους να μη σταματούν να δημιουργούν, να αγαπούν και να ερωτεύονται, να μη σταματούν να σκέφτονται πως θα κάνουν τη ζωή τους καλύτερη. Ακόμα γεννιούνται παιδιά, όσο απίστευτο και αν φαίνεται.
Ταυτότητα παράστασης
Σκηνοθεσία - θεατρική διασκευή: Αργύρης Ξάφης, σκηνικά - κοστούμια: Έλλη Παπαγεωργακοπούλου, μουσική: Κορνήλιος Σελαμσής, φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος, κίνηση: Αμάλια Μπένετ, σχεδιασμός μακιγιάζ: Εύη Ζαφειροπούλου, βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Γιαννοπούλου, βοηθός σκηνογράφου: Μαργαρίτα Χατζηιωάννου, φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας. Παίζουν: Γιώργος Γάλλος, Δέσποινα Κούρτη, Θανάσης Λέκκας, Δημήτρης Παπανικολάου, Κορνήλιος Σελαμσής, ηλεκτρικό πιάνο: Fender Rhodes.
Πληροφορίες
Εθνικό Θέατρο - Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος»: Αγίου Κωνσταντίνου 22 - 24, Αθήνα, τηλ.: 210 5288170 - 171. Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Τετάρτη και Σάββατο: 18.00 και 21.00, Πέμπτη και Παρασκευή: 21.00, Κυριακή: 19.30. Τιμές εισιτηρίων: κανονικό: 15 ευρώ, φοιτητικό: 10 ευρώ, κάθε Τετάρτη (απογευματινή) και Πέμπτη: 13 ευρώ. Προπώληση: ταμείο θεάτρου, τηλεφωνικά: 210 7234567, ηλεκτρονικά: www.n-t.gr.
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
