Σε έκθεσή τους, που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Science, επιστήμονες καταγράφουν προστατευόμενες περιοχές, τις οποίες χαρακτηρίζουν ως τις πλέον «αναντικατάστατες» σε ό,τι αφορά τη διατήρηση της βιοποικιλότητάς τους, σε μια προσπάθεια ενίσχυσης της προστασίας των πιο ευάλωτων οικοσυστημάτων του πλανήτη.
Σύμφωνα με την έκθεση, οι προσπάθειες διατήρησης στο παρελθόν έδιναν ιδιαίτερη έμφαση στην εξάπλωση του δικτύου προστατευόμενων περιοχών (ΠΠ) αντί να επικεντρώνονται στην ενίσχυση της προστασίας των υπαρχουσών. «Καθώς οι ΠΠ πάσχουν συχνά από έλλειψη προσωπικού και είναι ευάλωτες έναντι εξωτερικών απειλών, οι προσπάθειες για εξάπλωσή τους θα πρέπει να συνοδεύεται από την κατάλληλη διαχείριση των υπαρχουσών ΠΠ», αναφέρει η διεθνής ομάδα ερευνητών.
Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν ως άξονες της μελέτης τους την Παγκόσμια Βάση Δεδομένων Προστατευόμενων Περιοχών, η οποία περιλαμβάνει πάνω από 173.000 τοποθεσίες, και την Κόκκινη Λίστα Απειλούμενων Ειδών της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης, η οποία αποτελείται από 21.419 είδη πτηνών, αμφίβιων και θηλαστικών. Στόχος τους: να εντοπίσουν τις πιο μοναδικές και ευάλωτες περιοχές βιοποικιλότητας.
Οι ίδιοι όρισαν ως «αναντικατάστατες» συγκεκριμένες τοποθεσίες με βάση το ρόλο που διαδραματίζουν στη διασφάλιση της επιβίωσης ενός είδους. Δηλαδή εάν ένα είδος ζει μόνο σε μία τοποθεσία, η τοποθεσία αυτή είναι αναντικατάστατη για το είδος, αφού εάν δεν προστατεύεται αποτελεσματικά, το είδος θα οδηγηθεί στον αφανισμό.
Οι ερευνητές αξιολόγησαν σχεδόν 2.200 προστατευόμενες περιοχές και άλλες 192, οι οποίες ενδέχεται να μετατραπούν σε καταφύγια, «βαθμολογώντας» τη σημασία τους για την άγρια ζωή γενικά, αλλά και για συγκεκριμένες ομάδες ειδών. 78 από αυτές χαρακτηρίζονται «εξαιρετικά αναντικατάστατες», καθώς φιλοξενούν το μεγαλύτερο μέρος των πληθυσμών 600 ειδών, τα μισά εκ των οποίων απειλούνται.
Στις τοποθεσίες αυτές περιλαμβάνονται ολόκληρα τα Γκαλάπαγκος, το δάσος βροχής Ατσινανάνα της Μαδαγασκάρης, αλλά και το εθνικό πάρκο της Σιέρα Νεβάδα ντε Σάντα Μάρτα στην Κολομβία, όπου ζουν 44 απειλούμενα είδη. «Αυτό το πανέμορφο βουνό, που δεν απέχει πολύ από πόλεις και κωμοπόλεις, εποικίζεται από πλούσιους ανθρώπους που χτίζουν τα εξοχικά τους», δήλωσε στον Guardian η Άνα Ροντρίγκες από το Κέντρο Λειτουργικής και Εξελικτικής Οικολογίας, μία εκ των συντακτών της μελέτης.
Όπως εξήγησε η ίδια, πολλές από τις περιοχές που περιλαμβάνονται στη λίστα της ομάδας της συγκαταλέγονται και στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco, όμως τοποθεσίες όπως η Σιέρα Νεβάδα ντε Σάντα Μάρτα δεν χαίρουν τέτοιας προστασίας, με αποτέλεσμα να είναι ακόμη πιο ευάλωτες στην υλοτομία, την εξάπλωση των καλλιεργειών, αλλά και την εμφάνιση νέων οικισμών.
