Η δημιουργία και εντύπωση ψεύτικων μνημών/ αναμνήσεων σε ζωντανούς εγκεφάλους μέχρι πριν μερικά χρόνια θα φάνταζε τουλάχιστον εξωπραγματική προοπτική.
Ωστόσο, επιστήμονες του ΜΙΤ απέδειξαν πως κάτι τέτοιο ενδεχομένως να είναι εφικτό, «εντυπώνοντας», μέσω φωτός, σε εγκεφάλους πειραματόζωων ψευδείς μνήμες, έτσι ώστε να νομίζουν ότι είχαν βιώσει συγκεκριμένες εμπειρίες, τη στιγμή που κάτι τέτοιο δεν είχε συμβεί στην πραγματικότητα.
Η σχετική μελέτη δημοσιεύτηκε στο Science. Η ομάδα του Σουσούμου Τονεγκάβα, νευροεπιστήμονα του ΜΙΤ, χρησιμοποίησε ποντίκια τα οποία είχαν τροποποιηθεί γενετικά έτσι ώστε κάποιοι νευρώνες τους να «ενεργοποιούνται» μέσω φωτός. Η τεχνική αυτή (οπτογενετική) επέτρεψε στους ερευνητές να «ενεργοποιήσουν», με τη σειρά τους, μια μνήμη, κατά την οποία το ποντίκι πίστευε πως είχε βιώσει ηλεκτροσόκ σε ένα συγκεκριμένο κουτί, αν και δεν είχε συμβεί κάτι τέτοιο.
Οι προοπτικές που ανοίγονται χάρη στο συγκεκριμένο επίτευγμα είναι τουλάχιστον εντυπωσιακές, καθώς επιδεικνύεται πως οι μνήμες είναι στην ουσία δραστηριότητες διαφορετικών κυττάρων, οι οποίες μπορούν να μεταβληθούν μέσω της ενεργοποίησης άλλων κυττάρων. Η συγκεκριμένη ομάδα είχε καταφέρει στο παρελθόν να καταδείξει τη θέση και σύνθεση των κυττάρων που έφεραν μια μνήμη και αποδείξει πως η ενεργοποίηση των κυττάρων εκείνων προκαλούσε ανάκληση μνήμης στο πειραματόζωο.
Για τη δημιουργία της ψευδούς μνήμης, αυτό που έκανε η ομάδα του Τονεγκάβα ήταν να ενεργοποιήσει τη μνήμη ενός ασφαλούς μέρους, κάνοντας παράλληλα ηλεκτροσόκ στο ζώο- αλλοιώνοντας έτσι την αρχική ανάμνηση. Οι αντιδράσεις του ποντικιού έδειξαν πως «θυμόταν» ότι είχε νιώσει ηλεκτροσόκ σε έναν (κανονικά) ασφαλή χώρο, όπως ήταν ο στόχος.
Μακροπρόθεσμα, τέτοιου είδους τεχνικές θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία ατόμων που πάσχουν από νοητικές διαταραχές ή προβλήματα ψυχιατρικής φύσης- ωστόσο, είναι αναπόφευκτη η παραπομπή σε ιστορίες επιστημονικής φαντασίας όπως η «Ολική Επαναφορά» (Total Recall), που πραγματεύονται την κατά παραγγελία εντύπωση ψεύτικων αναμνήσεων στο μυαλό του «πελάτη» ή το «Inception».
Αν και τέτοιου επιπέδου εντυπώσεις μνημών είναι πολύ μπροστά σε σχέση με αυτά που ισχύουν στον χώρο επί της παρούσης, η επιστημονική φαντασία πάλι τα καταφέρνει να βρεθεί κοντά στην πραγματικότητα, καθώς στην τριλογία του «Hunger Games» χρησιμοποιείται μία τεχνική που καθιστά κατʼεπιλογήν κάποιες υπάρχουσες μνήμες τραυματικές μέσω της χρήσης παραισθησιογόνων.
