Δύο ταινίες του πολυβραβευμένου κορυφαίου δημιουργού Μιχάλη Κακογιάννη, που έφυγε από κοντά μας πριν από 2 περίπου χρόνια, έρχονται να μας θυμίσουν ξανά το σπουδαίο του έργο, αλλά και τα σοφά του λόγια: «Ένας πολιτισμός είναι μεγάλος, μόνον όταν κάνει αυτοκριτική».
Γιορτάζοντας τη συμπλήρωση των 92 χρόνων από τη γέννηση του Μιχάλη Κακογιάννη (11 Ιουνίου 1921), το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης τιμά τον ιδρυτή του, προβάλλοντας τις ταινίες «Τρωάδες» του Ευριπίδη και «Πάνω κάτω και πλαγίως», σήμερα, Τρίτη 11 Ιουνίου, στις 6 το απόγευμα και στις 10 το βράδυ αντίστοιχα, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό.
Ο Μιχάλης Κακογιάννης εργάστηκε ως ηθοποιός και σκηνοθέτης στην αγγλική σκηνή, ως διευθυντής της «Κυπριακής Ώρας» στο BBC και ως ηθοποιός στο αγγλικό θέατρο. Από το 1951 που εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, αφοσιώθηκε στη σκηνοθεσία του θεάτρου και, από το 1952, του κινηματογράφου. Αναγνωρισμένος και βραβευμένος διεθνώς, έχει να επιδείξει ένα μοναδικό έργο στον κινηματογράφο, το θέατρο και την όπερα. Από το 1950 έως το 2005, σκηνοθέτησε 15 ταινίες, 36 θεατρικά έργα και 7 όπερες στην Ελλάδα, τις ΗΠΑ και την Ευρώπη και τιμήθηκε με πολλά βραβεία και διακρίσεις.
«Τρωάδες» (1970 – 1971), 111΄
Πρόκειται για ένα έργο επίκαιρο την εποχή που γράφτηκε, το 415 π.Χ., επίκαιρο τη δεκαετία του ’70 που πρωτοπροβλήθηκε στο Φεστιβάλ των Καννών και απέσπασε το Βραβείο Διεθνούς Οργανισμού Ειρήνης, επίκαιρο και σήμερα, σε μια εποχή, όπου οι αξίες και η ταυτότητα τελούν υπό αμφισβήτηση.
Όπως σημείωνε ο Μιχάλης Κακογιάννης: «Ο Ευριπίδης, ακόμη και αν επρόκειτο να πληρώσει με εξορία το κουράγιο του, τόλμησε να βγάλει μια κραυγή εξέγερσης. Φτιάχνοντας αυτήν την ταινία, ήθελα να ταυτίσω τη δική μου κραυγή με τη δική του, επειδή και σήμερα πρέπει να αφυπνισθούν οι άνθρωποι... Όταν ανέβασα τις “Τρωάδες” στην Αμερική, οι εφημερίδες έγραψαν ότι μέσα από την τραγωδία αυτή βλέπουμε τις σημερινές τραγωδίες, την τραγωδία της Χιροσίμα. Όταν ανέβασα τις “Τρωάδες” στο Παρίσι, μίλησαν για την Αλγερία…
Ο Ευριπίδης εξέφρασε τους φόβους του, εκθέτοντας τις σάπιες ρίζες της κοινωνικής ανισότητας, του ρατσισμού, της πολιτικής φιλοδοξίας, της πνευματικής αλαζονείας, του θρησκευτικού δογματισμού. Και αν η φωνή του ηχούσε παράταιρα στα εφησυχασμένα αυτιά των κριτικών του, αναδρομικά δεν άργησε να θεωρηθεί ως προφητική…
Για μένα, το θέμα είναι να συνειδητοποιήσει κάθε Έλληνας τι έφερε τον φασισμό και πώς λειτουργεί ο φασισμός σε αυτήν την ίδια τη ζωή. Πάντα υπήρχε φασισμός, ακόμα και στις απλές καθημερινές λειτουργίες. Υπάρχει φασισμός, πολλές φορές, στις σχέσεις των ανθρώπων. Αν δεν τον ξεριζώσουμε, δε θα πάμε μπροστά.
Ο μόνος τρόπος είναι η αυτοκριτική σε βάθος, όπως έκαναν οι αρχαίοι Έλληνες στα έργα τους, στις τραγωδίες. Να βαρέσουμε αλύπητα τον εαυτό μας για την ακούσια συνεργασία μας σε ένα σωρό εγκλήματα. Γιατί, καμιά φορά, η αδιαφορία, η αδράνεια, είναι και αυτή έγκλημα. Και από εκεί και πέρα, θα βρούμε πολλά μέσα μας».
Συντελεστές
Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης, σενάριο: Μιχάλης Κακογιάννης από την ομώνυμη τραγωδία του Ευριπίδη, φωτογραφία: Άλφιο Καντίνι, σκηνικά – κοστούμια: Νικόλας Γεωργιάδης. Διανομή: Κάθριν Χέμπορν, Βανέσα Ρέντγκρεϊβ, Ζενεβιέβ Μπιζώλντ, Ειρήνη Παπά, Πάτρικ Μαγκί, Μπράιαν Μπλεσντ.
«Πάνω κάτω και πλαγίως» (1992), 100΄
Η «υποδόρια» αυτή κωμωδία εμπεριέχει όλη τη φρίκη, που ζούμε καθημερινά σε αυτήν την πόλη, χωρίς να αφήνει τίποτα ασχολίαστο: από την αγωνία του να βρεις ταξί έως τις τρομοκρατικές ενέργειες. Οι ανθρώπινες σχέσεις, οι εντάσεις και η έννοια της συμφιλίωσης βρίσκονται κάτω από τη συνεχή καταγραφή του φακού της κινηματογραφικής μηχανής, μέσα από μία σειρά εξωφρενικών γεγονότων, που συμβαίνουν μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο στη σύγχρονη Αθήνα και στα οποία συμμετέχουν λυρικές καλλιτέχνιδες, ναύτες, ταξιτζήδες και τραβεστί, η 17 Νοέμβρη και η… Μαρία Κάλλας, και έχουν σαν αποτέλεσμα να φέρουν μια μητέρα πιο κοντά στον έφηβο γιo της.
Συντελεστές
Σενάριο – σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης, φωτογραφία: Ανδρέας Σινάνος, μουσική: Στέφανος Κορκολής, τραγουδούν: Λεωνίδας Βελής, Χρήστος Δάντης, στίχοι: Μιχάλης Κακογιάννης, σκηνικά – κοστούμια: Γιάννης Μετζικώφ, ήχος: Μαρίνος Αθανασόπουλος, μοντάζ: Μιχάλης Κακογιάννης και Βασίλης Συρόπουλος (εικόνα), Τ. Χατζής (ήχος). Διανομή: Ειρήνη Παπά, Στράτος Τζώρτζογλου, Πάνος Μιχαλόπουλος, Ελένη Γερασιμίδου, Γιώργος Παρτσαλάκης, Αντώνης Ζαχαράτος, Έλντα Πανοπούλου, Τζων Μοδινός, Τάκης Ζαχαράτος, Γιάννης Ζουγανέλης, Γιάννης Μπέζος, Χρήστος Ευθυμίου, Ακίνδυνος Γκίκας, Μαρία Κανελλοπούλου.
Πληροφορίες
Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης: Πειραιώς 206 - Ταύρος, τηλ.: 210 3418550. Δωρεάν στάθμευση στο parking του εμπορικού κέντρου Athens Heart (Δευτέρα έως Σάββατο: 08:00 – 22:00).
