Από τον Ούγκο Ντίξον
Η ευρωζώνη δεν πρέπει να περιμένει από τον υπόλοιπο κόσμο να τη σώσει. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ζητεί επιπλέον 600 δισ. δολάρια για να αντιμετωπίσει την κρίση στην ευρωζώνη. Η ευρωζώνη, όμως, η οποία είναι σαφώς πλουσιότερη από πολλά άλλα μέρη του κόσμου, θα έπρεπε να βρει μόνη της τα χρήματα για να λύσει τα προβλήματά της. Στον αναπτυσσόμενο κόσμο υπάρχουν χώρες - θεατές που ίσως χρειαστούν βοήθεια σε περίπτωση κατάρρευσης του ευρώ.
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί ζητεί περισσότερα χρήματα το ΔΝΤ. Με επιπλέον 600 δισ. δολάρια στα 390 δισ. δολάρια που έχει ήδη, το «οπλοστάσιο» του ταμείου θα εκτιναχθεί στο στρογγυλό ποσό του 1 τρισ. δολαρίων. Εάν γίνει αυτό, τα στελέχη του ταμείου θα έχουν κάθε λόγο να κομπάζουν καθώς το ΔΝΤ θα διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στις ενδεχόμενες διασώσεις οποιασδήποτε μεγάλης χώρας της ευρωζώνης, όπως η Ιταλία.
Γιατί ο υπόλοιπος κόσμος να σώσει το ευρώ; Συνήθως οι πλούσιοι είναι αυτοί που σώζουν τους φτωχούς. Το 2011, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην ευρωζώνη ισούταν με 33.819 δολάρια -το πενταπλάσιο από τον αναπτυσσόμενο κόσμο, με βάση τα στοιχεία του ΔΝΤ. Σύμφωνα με το Κέντρο Οικονομικών και Πολιτικών Ερευνών, το 57% των δανείων του ΔΝΤ έχουν χορηγηθεί στην ευρωζώνη. Δεν προκαλεί εντύπωση, λοιπόν, που οι υπόλοιπες χώρες δεν δείχνουν ιδιαίτερα διατεθειμένες να ρίξουν ακόμη περισσότερα χρήματα στην ευρωζώνη.
Τα κράτη του αναπτυσσόμενου κόσμου πρέπει να φροντίσουν για το μέλλον τους. Όπως επισημαίνεται και στην έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για τις Προοπτικές της Παγκόσμιας Οικονομίας που δημοσιοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα, στις αναπτυσσόμενες χώρες έχουν ήδη γίνει αισθητές οι επιπτώσεις της κρίσης στην ευρωζώνη. Απόδειξη είναι η συρρίκνωση των κεφαλαιακών ροών κατά 45% το δεύτερο εξάμηνο του περασμένου έτους σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Εάν η ευρωζώνη καταρρεύσει, το ΑΕΠ των αναπτυσσόμενων κρατών θα υποστεί μείωση 4,2%, σύμφωνα με τις προβλέψεις. Περίπου 30 χώρες, των οποίων οι ανάγκες εξωτερικού δανεισμού ξεπερνούν το 10% του ΑΕΠ τους, θα βρεθούν σε εξαιρετικά ευάλωτη θέση.
Η επιφυλακτικότητα σχετικά με το αίτημα του ΔΝΤ για ενίσχυση των κεφαλαίων του δεν αφορούν μόνο στο ότι τα φτωχά σχετικά κράτη καλούνται να συνδράμουν τα πλούσια. Διστακτικές να συμμετέχουν στην ενίσχυση του ταμείου εμφανίζονται επίσης οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βρετανία. Ο λόγος είναι πολιτικός: εν μέσω προεκλογικής περιόδου είναι αδύνατο να πεισθεί το Κογκρέσο να χορηγήσει περισσότερα χρήματα στο ΔΝΤ, τη στιγμή που το έλλειμμα των ΗΠΑ αγγίζει το 10% του ΑΕΠ. Εξίσου δύσκολο είναι να ληφθεί μια τέτοια απόφαση και από το βρετανικό κοινοβούλιο, δεδομένου του αυξημένου ποσοστού ευρωσκεπτικιστών βουλευτών.
Ισχυρή παραμένει ακόμη η εντύπωση ότι τα δεινά της ευρωζώνης οφείλονται στην απόφασή της να μην επιτραπεί στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να αγοράσει κρατικά ομόλογα σε μεγάλες ποσότητες. Αντίθετα, η Fed και η Τράπεζα της Αγγλίας έχουν αγοράσει αντίστοιχα το 15% και το 18% των κρατικών τους τίτλων, στην προσπάθειά τους να αποτρέψουν την ύφεση. Εάν η ευρωζώνη θεωρεί ότι το τύπωμα χρήματος υπονομεύει το νόμισμά της, καλώς πράττει. Μια τέτοια υποκριτική νοοτροπία, όμως, δύσκολα γίνεται αποδεκτή από τους υπόλοιπους.
Επιπλέον, υπάρχουν εναλλακτικές. Εάν η Ιταλία χρειαστεί διάσωση, γιατί δεν διπλασιάζει η ευρωζώνη το μέγεθος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας στο 1 τρισ. ευρώ; Η απάντηση, φυσικά, είναι ότι κυβερνήσεις όπως η γερμανική θα δυσκολευτούν να πείσουν τους ψηφοφόρους τους να διοχετεύσουν περισσότερα χρήματα στη Νότια Ευρώπη. Ούτε αυτή, όμως, η νοοτροπία μπορεί αν γίνει αποδεκτή. Η τραγική ειρωνεία είναι ότι η Γερμανία καλείται να εφαρμόσει αυτά που προτείνει στους άλλους: την ώρα που κάνει κήρυγμα στη Νότια Ευρώπη να οργανωθεί, οι υπόλοιπες χώρες του κόσμου ζητούν από την ευρωζώνη να λύσει μόνη της τα προβλήματά της.
Για να είμαστε δίκαιοι, η ευρωζώνη δεν έχει μείνει άπραγη τις τελευταίες εβδομάδες. Η Ιταλία, για παράδειγμα, έχει κάνει ένα πολλά υποσχόμενο ξεκίνημα με το νέο της πρωθυπουργό, τον Μάριο Μόντι. Παράλληλα, η ΕΚΤ έχει εκδηλώσει προθυμία να παρέχει απεριόριστα κεφάλαια στις τράπεζες - ένα εγχείρημα που μπορεί να παρέχει έμμεση στήριξη στις κυβερνήσεις και να οδηγήσει στην εξασθένηση -αν όχι το διασυρμό- του νομίσματός της.
Για να είμαστε ακόμη πιο δίκαιοι, το ΔΝΤ δεν ζητά τα χρήματα του υπόλοιπου κόσμου μόνο και μόνο για να τα διοχετεύσει στην ευρωζώνη. Εκτός από το ότι η ευρωζώνη έχει ήδη δεσμευτεί να παρέχει 200 δισ. δολάρια, οι πόροι του ΔΝΤ μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για τη διάσωση οποιασδήποτε άλλη χώρας βρεθεί στο μάτι του κυκλώνα σε περίπτωση διάλυσης της ευρωζώνης. Επιπλέον, μια πανοπλία μεγάλης κλίμακας θα συμβάλλει και στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών ούτως ώστε η κρίση να υποχωρήσει προς όφελος όλων. Τέλος, το ΔΝΤ θα ήθελε από την ευρωζώνη να προχωρήσει παράλληλα και σε ενίσχυση των κεφαλαίων του ευρωπαϊκού ταμείου διάσωσης.
Τα επιχειρήματα αυτά είναι εύλογα ως έναν βαθμό. Οι υφιστάμενοι πόροι του ΔΝΤ είναι απόλυτα επαρκείς για τη διάσωση μιας μικρής ή αρκετά μεγάλης αναδυόμενης αγοράς, όπως είναι η Τουρκία και η Αίγυπτος. Επιπλέον, εάν ο υπόλοιπος κόσμος τοποθετήσει στα χέρια του ΔΝΤ ένα «μπαζούκα», η ευρωζώνη δεν θα έχει τόσο ισχυρό κίνητρο να χρησιμοποιήσει το δικό της. Υπό αυτή την έννοια, μοιάζει λογικό ο υπόλοιπος κόσμος να αφήνει την ευρωζώνη να «βράζει στο ζουμί της» , έστω και εάν στο τέλος της παρέχει κάποια διστακτική βοήθεια. Η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ, πάντως, καταλαβαίνει σίγουρα αυτή τη λογική.
REUTERS BREAKINGVIEWS
