Ένα από τα πιο εντυπωσιακά αιλουροειδή, η λεοπάρδαλη του χιονιού, απειλείται. «Συγγενείς» της βρίσκονται σε ακόμη χειρότερη μοίρα. Τα προγράμματα αναπαραγωγής σε συνθήκες αιχμαλωσίας και οι πρωτοβουλίες για την προστασία οικοτόπων καρποφορούν μετά από χρόνια. Τότε για κάποια είδη θα είναι πλέον αργά. Θα μπορούσε η επιστήμη να βοηθήσει στη διάσωσή τους δημιουργώντας... αντίγραφα στο εργαστήριο;

Επιστήμονες από την Αυστραλία έκαναν το πρώτο βήμα, το οποίο και περιγράφουν στην επιθεώρηση Theriogenology: στα εργαστήρια του Πανεπιστημίου Μόνας της Μελβούρνης δημιούργησαν κύτταρα παρόμοια με τα εμβρυονικά βλαστοκύτταρα από τον ιστό ενήλικου εκπροσώπου του είδους Panthera uncia, της γνωστής λεοπάρδαλης του χιονιού.

Για τον υποψήφιο διδάκτορα Ρατζνίς Βέρμα, το εγχείρημα αυτό είναι κάτι περισσότερο από μια μελέτη που θα του εξασφαλίσει τον πολυπόθητο τίτλο. Είναι μια πολύ προσωπική αποστολή, καθώς όπως λέει, εμπνεύστηκε από την ανάμνηση των τίγρεων στις ζούγκλες της γενέτειράς του Ινδίας, οι οποίες απειλούνται από τη λαθροθηρία. «Γίνονται προσπάθειες για τη διάσωση του οικοτόπου τους, όμως οι λαθροθήρες παραμένουν εκεί έξω, οπότε χρειαζόμαστε μια νέα λύση», λέει. «Κανείς δεν έχει αξιοποιήσει με επιτυχία την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή για την τίγρη, τη λεοπάρδαλη και τον ιαγουάρο, όμως έπρεπε να προσπαθήσω και ευελπιστώ στο μέλλον να καταφέρω να χρησιμοποιήσω αυτά τα κύτταρα για την προστασία αυτών των αιλουροειδών».

Ο Βέρμα συνέλεξε δείγματα ιστού από τα αυτιά μιας λεοπάρδαλης, μιας τίγρης της Βεγγάλης, ενός ιαγουάρου και ενός αφρικανικού αίλουρου που φιλοξενούνται σε αυστραλιανό ζωολογικό κήπο. Με τη βοήθεια των συναδέλφων του χρησιμοποίησε τα κύτταρα της λεοπάρδαλης για να δημιουργήσει παρακινούμενα πολυδυναμικά βλαστοκύτταρα ή κύτταρα iPS, τα οποία έχουν πολλές από τις ιδιότητες των εμβρυονικών βλαστοκυττάρων και που, όπως λέει ο ερευνητής, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για κλωνοποίηση ή για την καλλιέργεια ωαρίων και σπερματοζωαρίων στο εργαστήριο ή ακόμη και να κρυοσυντηρηθούν για μελλοντική χρήση.

«Η δύναμη των βλαστοκυττάρων είναι ότι μπορούν να μετατραπούν σε όλους τους τύπους κυττάρων στο σώμα, κάτι που σημαίνει ότι θα μπορούσαν να γίνουν γαμέτες», εξηγεί ο Βέρμα. «Μάλιστα κύτταρα iPS έχουν οδηγήσει στη δημιουργία απογόνων, οπότε οι δυνατότητες που υπάρχουν είναι τεράστιες».

Τα σχέδια της ομάδας του βρίσκονται ακόμη στη σφαίρα της θεωρίας. Άλλωστε η λεοπάρδαλη του χιονιού μπορεί να απειλείται, αλλά η κατάσταση δεν είναι ακόμη τόσο κρίσιμη ώστε να απαιτούνται ακραίες λύσεις για τη διάσωσή της. Σίγουρα πάντως οι ερευνητές από τη Μελβούρνη δεν είναι οι μόνοι που «βλέπουν» τέτοιες τεχνικές να επιστρατεύονται στο όνομα της προστασίας της βιοποικιλότητας, όταν όλες οι άλλες επιλογές θα έχουν εξαντληθεί.