Τα δελφίνια και οι φάλαινες είναι θηλαστικά τόσο νοήμονα που θα πρέπει να αναγνωριστούν ως «μη ανθρώπινα άτομα» και να απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα με τους ανθρώπους στη ζωή και στην ελευθερία, υποστήριξαν φιλόσοφοι και ειδικοί στη διατήρηση των ειδών και στη συμπεριφορά των ζώων, από το βήμα του συνεδρίου της Αμερικανικής Ένωσης για την Πρόοδο της Επιστήμης, που πραγματοποιείται στον Καναδά.
Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι ήδη υπάρχουν τόσες αποδείξεις για τη νοημοσύνη, την αυτογνωσία και την περίπλοκη συμπεριφορά των θαλάσσιων θηλαστικών που τα δικαιώματά τους θα πρέπει να κατοχυρωθούν στο διεθνές δίκαιο, προκειμένου να προστατευθούν από το κυνήγι και την αιχμαλωσία. Λένε ότι στο πλαίσιο μιας διακήρυξης των δικαιωμάτων των κητοειδών, τα θηλαστικά αυτά θα προστατεύονταν ως «μη ανθρώπινα όντα», έχοντας και νομικά δικαίωμα στη ζωή.
Πρακτικά, εάν το αίτημα γινόταν δεκτό, η φαλαινοθηρία θα αποτελούσε παρελθόν, όπως και η χρήση δελφινιών σε θαλάσσια πάρκα μεταξύ άλλων. «Το επιχείρημά μας είναι ότι η επιστήμη έχει καταδείξει πως η ατομικότητα, η συνείδηση και η αυτογνωσία δεν αποτελούν αποκλειστικές ιδιότητες των ανθρώπων», λέει ο Τομ Γουάιτ, διευθυντής του Κέντρου Ηθικής και Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο Λογιόλα Μέριμαουντ του Λος Αντζελες. «Αυτό γεννά προκλήσεις πάσης φύσεως».
Θανάτωση ή δολοφονία;
Ο Γουάιτ και οι υπόλοιποι επιστήμονες που υπογράφουν τη διακήρυξη υποστηρίζουν ότι, εφόσον τα δελφίνια είναι μη ανθρώπινα άτομα, «τότε η εσκεμμένη θανάτωση τέτοιων ατόμων ισοδυναμεί ηθικά με τη δολοφονία ενός ανθρώπινου όντος». Με την ίδια λογική, θεωρούν την αιχμαλωσία των θαλάσσιων θηλαστικών και την εμπορική φαλαινοθηρία «ηθικά απαράδεκτες» πρακτικές.
Η ομάδα παρουσίασε τη διακήρυξή της στο συνέδριο, στο Βανκούβερ. Τα δέκα σημεία της αποτελούν το πλαίσιο για την προστασία «της ζωής, της ελευθερίας και της ευημερίας» των κητοειδών, ενώ μεταξύ άλλων γίνεται λόγος για αναγνώριση του δικαιώματός τους να μετακινούνται ελεύθερα και να κατοικούν στο φυσικό τους περιβάλλον.
Περίπλοκη συμπεριφορά
Δεκαετίες μελετών έχουν καταδείξει ότι τα κητοειδή - και ιδιαίτερα τα δελφίνια- διαθέτουν μεγάλους και περίπλοκους εγκεφάλους, που τα καθιστούν ικανά να επιδείξουν εξεζητημένη συμπεριφορά, να αναγνωρίζουν τους εαυτούς τους, να χρησιμοποιούν εργαλεία, να αναγνωρίζουν σύμβολα, ακόμη και να κατανοούν αφηρημένες έννοιες.
Πριν από λίγα χρόνια, η Αμερικανίδα ερευνήτρια Λόρι Μαρίνο, η οποία μετέχει στην ομάδα προώθησης της διακήρυξης, θέλησε να δει εάν τα δελφίνια αναγνωρίζουν τον εαυτό τους, ζωγραφίζοντας πάνω τους προσωρινά «τατουάζ». Με έκπληξη είδε ότι τα δύο θηλαστικά πήγαιναν μπροστά σε καθρέφτη που είχε τοποθετήσει στη δεξαμενή τους για να... κοιταχτούν στο σημείο της ζωγραφιάς. Ανάλογα παραδείγματα έχουν καταγραφεί και με φάλαινες όρκα.
Προστασία στο πλαίσιο του ΟΗΕ;
Παρότι βασικός στόχος της διακήρυξης είναι να λειτουργήσει ως μοχλός πίεσης κυρίως εις βάρος κυβερνήσεων όπως της Ιαπωνίας, όπου η φαλαινοθηρία επιτρέπεται με πρόσχημα την έρευνα, η κίνηση αυτή δεν είναι απλά συμβολική.
Τα Ηνωμένα Έθνη εξετάζουν το ενδεχόμενο να δοθούν ειδικά δικαιώματα στα κητοειδή στο πλαίσιο της συνθήκης για τα μεταναστευτικά είδη. Ακόμη όμως κι αν ο ΟΗΕ δώσει το πράσινο φως για κάτι τέτοιο, εκτιμάται ότι θα περάσουν τουλάχιστον δέκα χρόνια μέχρι τα δικαιώματα αυτά να ενσωματωθούν στο διεθνές δίκαιο.
