Οι μεγαλύτεροι πληθυσμοί ψαριών απαντώνται στις θάλασσες της Ισπανίας και της Ιταλίας, ενώ τα ελληνικά και τουρκικά ύδατα είναι σχεδόν «νεκρά», είναι τα δυσάρεστα για τη χώρα μας συμπεράσματα μελέτης που πραγματοποίησε διεθνής ερευνητική ομάδα. Πρωταρχικός της στόχος ήταν να ποσοτικοποιήσει τις συνέπειες της δημιουργίας θαλάσσιων καταφυγίων για τα οικοσυστήματα. Η μελέτη επικεντρώθηκε στα ύδατα Μαρόκο, Τυνησίας, Ισπανίας, Ιταλίας, Ελλάδας και Τουρκίας, ενώ διήρκεσε τρία χρόνια.
«Εντοπίσαμε μια τεράστια αντίθεση: στις προστατευόμενες περιοχές ανοιχτά της Ισπανίας και της Ιταλίας βρήκαμε τη μεγαλύτερη βιομάζα ψαριών στη Μεσόγειο», λέει ο εξερευνητής του National Geographic και επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας Ενρίκ Σαλά. «Δυστυχώς, γύρω από την Τουρκία και την Ελλάδα τα ύδατα ήταν "γυμνά"».
Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι βασικές απειλές για τα οικοσυστήματα της Μεσογείου είναι η υπεραλίευση, αλλά και η καταστροφή των οικοτόπων των ψαριών, η ρύπανση, η αύξηση της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της θάλασσας εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και η παρουσία 600 και πλέον ειδών - εισβολέων. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρεται ένα ψάρι από την Ερυθρά Θάλασσα, το οποίο έχει καταστρέψει το οικοσύστημα των υφάλων ανοιχτά της νοτιοδυτικής Τουρκίας.
«Όλα ή τίποτα» σε ό,τι αφορά την προστασία
Ο σημαντικότερος όμως παράγοντας που κάνει τη διαφορά μεταξύ υγιών και νεκρών οικοσυστημάτων αποδείχθηκε ότι είναι το επίπεδο νομικής προστασίας της εκάστοτε περιοχής: όσο πιο προστατευμένη είναι, τόσο περισσότερα ψάρια επιβιώνουν. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περιοχές, όπου η νομοθεσία εφαρμόζεται πολύ αυστηρά, έχουν τη μεγαλύτερη βιομάζα ψαριών, σύμφωνα με τους ερευνητές. Δεν υπάρχει όμως καμία σημαντική διαφορά μεταξύ εντελώς απροστάτευτων θαλάσσιων περιοχών και περιοχών, όπου η αλιεία επιτρέπεται με περιορισμούς.
Παρότι το επίπεδο της προστασίας αποδείχθηκε πως είναι ο βασικότερος παράγοντας καθορισμού της βιομάζας των ψαριών, η υγεία των δασών φυκιών που υποστηρίζουν τα ψάρια εξαρτάται από άλλους παράγοντες. Η ανάκαμψή τους άλλωστε απαιτεί περισσότερο χρόνο από την ανάκαμψη των αποθεμάτων ψαριών. «Είναι σαν να προστατεύεις ένα κομμάτι γης, όπου τα πτηνά επιστρέφουν ταχύτερα σε σχέση με τα παλαιά δέντρα», εξηγεί ο Σαλά.
Σημαντική μελέτη
Τα αποτελέσματα της μελέτης αποτελούν, κατά τους συντάκτες της, ένα πρώτο σημείο αναφοράς που επιτρέπει την αξιολόγηση περιοχών της Μεσογείου σε επίπεδο οικοσυστήματος, δηλαδή όχι μόνο των ψαριών.
Ο Σαλά μάλιστα πιστεύει ότι τα συμπεράσματα της ομάδας του σχετικά με την εικόνα των πλήρως προστατευόμενων περιοχών εμπνέουν ελπίδα για τα ύδατα περιοχών και πέρα από τη Μεσόγειο. «Εάν τα θαλάσσια καταφύγια λειτούργησαν τόσο καλά στη Μεσόγειο, μπορούν να λειτουργήσουν οπουδήποτε», λέει.
Ο λόγος είναι ότι στις ακτές της Μεσογείου ζουν 130 εκατομμύρια άνθρωποι, ενώ οι φυσικοί της πόροι υποστηρίζουν εκατομμύρια περισσότερους, με αποτέλεσμα «μια ποικιλία παραγόντων πίεσης να διατηρούν τους οργανισμούς που ζουν στη θάλασσα σε μια μόνιμη κατάσταση στρες».
