Στα δεινά της Ανταρκτικής, που αυξάνονται όσο λιώνουν οι πάγοι, προστίθενται τώρα πολλά αλλόχθονα είδη - φυτά και ζωύφια- που «εισβάλλουν» στην ήπειρο πάνω στα ρούχα και στα παπούτσια ταξιδιωτών και επιστημόνων.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα νέας μελέτης ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Στέλενμπος, στη Νότιο Αφρική, αλλόχθονα φυτά όπως η κοινή πόα, έχουν εδραιωθεί στην Ανταρκτική, η οποία για μεγάλο διάστημα ήταν ένα από τα πιο παρθένα περιβάλλοντα στη Γη λόγω των ψυχρών και ξηρών καιρικών συνθηκών. Η «έκρηξη» που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια στην τουριστική κίνηση και η αύξηση των ερευνητικών δραστηριοτήτων στη Χερσόνησο ωστόσο, έχουν πλέον φθάσει να απειλούν τα μοναδικά οικοσυστήματά της.
Στο πλαίσιο των ερευνών τους, ο Στίβεν Τσόουν και οι συνάδελφοί του σάρωσαν με ηλεκτρικά σκουπάκια τα ρούχα, τα παπούτσια, τις τσάντες και τον εξοπλισμό εκατοντάδων ερευνητών και τουριστών, οι οποίοι βρέθηκαν στην Ανταρκτική από τα τέλη του 2007 έως τις αρχές του 2008, όταν στην ήπειρο είναι καλοκαίρι. Με μικρές τσιμπίδες, απομάκρυναν τυχόν σπόρους που «κρύβονταν» στις τσέπες τους.
Τα ευρήματά τους προκαλούν έκπληξη: συνολικά εντόπισαν πάνω από 2.600 «λαθρεπιβάτες», στην πλειονότητά τους σπόρους, πάνω στα ρούχα των επισκεπτών. Οι μεν τουρίστες μετέφεραν κατά μέσο όρο 2 - 3 σπόρους, ενώ οι επιστήμονες 6. Στην έκθεση, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Proceedings of the National Academy of Sciences, σημειώνεται ότι την εν λόγω περίοδο επισκέφθηκαν την Ανταρκτική 7.000 ερευνητές και σχεδόν πενταπλάσιος αριθμός τουριστών.
«Όσοι κουβαλούσαν τα περισσότερα αντικείμενα, μετέφεραν και τους περισσότερους σπόρους, οι οποίοι συνιστούσαν σημαντική απειλή», λέει η Ντέινα Μπέργκστρομ από την αυστραλιανή κυβερνητική υπηρεσία Ανταρκτικής, η οποία συμμετείχε στις έρευνες. «Όταν πηγαίνουμε εκδρομές, μεταφέρουμε είδη που είναι ανταγωνιστικά, όμως τα αυτόχθονα φυτά και ζώα δεν είναι απαραίτητα ανταγωνιστικά», εξηγεί η ερευνήτρια. «Υπάρχουν λοιπόν πολλές πιθανότητες... να αρχίσουμε να χάνουμε πολύτιμη βιοποικιλότητα στην Ανταρκτική».
Είδη ικανά να προσαρμοστούν
Έντονη ανησυχία προκαλεί στους ερευνητές ότι περισσότεροι από τους μισούς «εισβολείς» είναι είδη ικανά να προσαρμοστούν στις ακραίες συνθήκες που επικρατούν στην Ανταρκτική. Πολλοί σπόροι μάλιστα φαίνεται πως μεταφέρθηκαν πάνω στον εξοπλισμό ερευνητών, οι οποίοι είχαν στο παρελθόν επισκεφθεί άλλα ψυχρά περιβάλλοντα. Βρέθηκαν για παράδειγμα είδη, τα οποία κανονικά απαντώνται στην Αρκτική.
Οι επιστήμονες πιστεύουν πως με την αύξηση της θερμοκρασίας κατά μήκος των ακτών της Ανταρκτικής, θα είναι πιο εύκολο για τα είδη αυτά να επιβιώσουν. Παρ' όλα αυτά, τονίζουν, «ας μην υποτεθεί ότι η Ανταρκτική θα καλυφθεί ξαφνικά από λουλούδια και χόρτα». Όπως εξηγεί ο Τσόουν, κατά το μεγαλύτερο μέρος της, η ήπειρος παραμένει καλυμμένη από πάγο «και τα φυτά δεν αναπτύσσονται στον πάγο».
Τα αποτελέσματα της μελέτης χαιρέτισαν ανεξάρτητοι ερευνητές, επισημαίνοντας ότι υπογραμμίζει τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η περιοχή με την ανάπτυξη του τουρισμού. Λένε ότι ένας αποτελεσματικός τρόπος να περιοριστεί το πρόβλημα θα ήταν όσοι πρόκειται να επισκεφθούν την Ανταρκτική να καθαρίζουν καλά τα ρούχα και τις αποσκευές τους.
