Πώς γνωρίζουν τα φυτά πότε ήρθε η ώρα να «ξυπνήσουν» μετά το χειμώνα για να ανθίσουν και πάλι; Επιστήμονες στη Βρετανία πιστεύουν πως έχουν την απάντηση σε αυτό το μυστήριο της Φύσης: πρόκειται για το «γονίδιο της άνοιξης» - ή PIF4, όπως ονομάζεται- το οποίο πυροδοτεί την ανθοφορία όταν επιτευχθεί μια συγκεκριμένη θερμοκρασία.

«Αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι ότι μόνο ο παράγοντας της θερμοκρασίας μπορεί να ασκήσει τόσο συγκεκριμένο και ακριβή έλεγχο στη δράση του PIF4», λέει ο Δρ. Φιλ Ουιγκ, επικεφαλής της ομάδας του Κέντρου John Innes, στο Νόρουιτς της Βρετανίας, η οποία δημοσιεύει τα συναρπαστικά αποτελέσματα της μελέτης της στην επιθεώρηση Nature.

Στο παρελθόν, έρευνες είχαν καταδείξει ότι το συγκεκριμένο γονίδιο διαδραματίζει νευραλγικό ρόλο στον έλεγχο άλλων εκφάνσεων της αντίδρασης των φυτών στη θερμότητα, π.χ. της ανάπτυξής τους. Είναι όμως η πρώτη φορά που διαπιστώνεται ότι το PIF4 είναι απαραίτητο για την ενεργοποίηση της ανθοφορίας με την άνοδο της θερμοκρασίας.

Ο Ουιγκ εξηγεί ότι υπάρχουν δύο μηχανισμοί που επιτρέπουν στα φυτά να ανταποκρίνονται στην έλευση της άνοιξης: ο ένας σχετίζεται με τη διάρκεια της ημέρας και ο άλλος με τις αλλαγές της θερμοκρασίας. «Ο διακόπτης που ανακαλύψαμε έχει σχέση με το δεύτερο μηχανισμό και μας βοηθά να κατανοήσουμε πώς τα φυτά γνωρίζουν πότε ανεβαίνει η θερμοκρασία», λέει ο ερευνητής. «Το γονίδιο αυτό είναι αξιοσημείωτο γιατί ενεργοποιείται μόνο όταν κάνει ζέστη. Εάν το φυτό ψυχρανθεί, [το γονίδιο] δεν έχει καμία επίπτωση».

Η μελέτη βασίστηκε στο φυτό Arabidopsis thaliana (αραβιδόψις), που απαντάται στην Ευρώπη, τη βόρειο Αφρική και την Ασία και το οποίο υπήρξε το πρώτο είδος φυτού που το γονιδίωμα του χαρτογραφήθηκε. Όπως ωστόσο επισημαίνουν οι ερευνητές, κάθε είδος φυτού αντιδρά διαφορετικά στα σημάδια της έλευσης της άνοιξης, ενεργοποιώντας έναν από τους δύο προαναφερθέντες μηχανισμούς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο ασφόδελος, που ανθίζει ακόμη και κατά τη διάρκεια του χειμώνα, εάν ανεβεί το θερμόμετρο. Αλλα φυτά, όπως οι ανεμώνες, ανθίζουν όταν η μέρα μεγαλώνει.

«Τα ευρήματά μας εξηγούν σε μοριακό επίπεδο όσα παρατηρούμε στους κήπους μας όταν οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν, την άνοιξη», επισημαίνει ο Ουιγκ. «Εξηγούν επίσης γιατί τα φυτά ανθίζουν νωρίτερα εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής». Ο ίδιος λέει ότι ήδη κάποια φυτά ανθίζουν νωρίτερα, ενώ άλλα -που δεν ανταποκρίνονται στη θερμότητα, αλλά στο φως- χάνουν έδαφος έναντι φυτών, τα οποία προσαρμόζονται καλύτερα στις νέες συνθήκες.