Μέχρι σήμερα γνωρίζαμε ότι τα σύγχρονα πτηνά είναι κατά πάσα πιθανότητα απόγονοι μιας ομάδας δεινοσαύρων. Τα αποτελέσματα μιας νέας μελέτης ωστόσο καταδεικνύουν ότι τα πουλιά που πετούν σήμερα από πάνω μας στην πραγματικότητα είναι μικροί δεινόσαυροι που δεν αναπτύχθηκαν ποτέ.
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ συνέκριναν τα απολιθώματα κρανίων νεαρών δεινοσαύρων με τα κρανία πτηνών και βρήκαν πολλές ομοιότητες. Όπως γράφουν στην ιστοσελίδα της επιθεώρησης Nature, για άγνωστο λόγο, κάποια μικρά δεινοσαύρων άρχισαν να ωριμάζουν πολύ ταχύτερα από το φυσιολογικό. Αυτό άλλαξε την έκφραση των γονιδίων τους με αποτέλεσμα να αλλάξουν και τα εξωτερικά χαρακτηριστικά των ζώων, τα οποία παρέμειναν μικρότερα σε μέγεθος. Οι αλλαγές αυτές, σύμφωνα με τους επιστήμονες έδωσαν στους δεινοσαύρους ένα σχετικά μεγαλύτερο εγκέφαλο, αλλά και την ικανότητα να πετούν.
Ο εξελικτικός βιολόγος Αρχάτ Αμπζάνοφ και η ομάδα του υποστηρίζουν με άλλα λόγια ότι η εξέλιξη των πτηνών είναι απόρροια αυτών των δραστικών αλλαγών στην ανάπτυξη των δεινοσαύρων. Ενώ σε πολλούς δεινοσαύρους η σεξουαλική ωρίμανση διαρκούσε πολλά χρόνια, η διαδικασία επιταχύνθηκε στα πτηνά κρατώντας σε κάποιες περιπτώσεις μόλις 12 εβδομάδες. Έτσι τα πτηνά άρχισαν σταδιακά να ταυτίζονται με τους δεινοσαύρους ως προς τα χαρακτηριστικα, τα οποία διατηρούν έως σήμερα.
«Το στοιχείο που έχει ενδιαφέρον σε σχέση με αυτήν την έρευνα είναι ότι αποτυπώνει την εξέλιξη ως ένα αναπτυξιακό φαινόμενο», λέει ο Αμπζάνοφ. «Αλλάζοντας την αναπτυξιακή βιολογία στα πρώιμα είδη, η φύση παρήγαγε το σύγχρονο πτηνό - ένα εντελώς νέο πλάσμα- το οποίο σήμερα απαρτίζεται από περίπου 10.000 είδη και αποτελεί την πλέον επιτυχημένη ομάδα χερσαίων σπονδυλωτών στον πλανήτη».
Ο καθηγητής και οι συνάδελφοί του μελέτησαν απολιθώματα ηλικίας 250 εκατομμυρίων ετών, κυρίως από την ομάδα των αρχοσαύρων, από τους οποίους προήλθαν τόσο τα πτηνά όσο και οι σημερινοί κροκόδειλοι και αλιγάτορες. Στόχος τους, όπως εξηγούν, ήταν να δουν πόσο άλλαξαν τα κρανία με την πάροδο των ετών και να κατανοήσουν τα στάδια της εξέλιξης του κρανίου των πτηνών. Οι τεράστιες μορφολογικές αλλαγές που παρατήρησαν τους εξέπληξαν: μεταξύ άλλων, τα κρανία τους έγιναν πλατύτερα και τα ρύγχη μακρύτερα.
«Η εξέλιξη πολλών από τα χαρακτηριστικά των πτηνών - π.χ. των φτερών ή της πτήσης- αποτελούσε πάντοτε δύσκολο πρόβλημα για τους βιολόγους», λέει ο Μαρκ Νόρελ, επικεφαλής του τμήματος παλαιοντολογίας στο Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, ο οποίος συνυπογράφει την έκθεση. Όπως λέει, τα αποτελέσματα της μελέτης προάγουν σημαντικά τις γνώσεις των επιστημόνων δίνοντας ένα καλό παράδειγμα του πώς οι αναπτυξιακές αλλαγές έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη των πτηνών.
