Θα μπορούσαν τα κοράλλια να είναι πιο ανθεκτικά απ' όσο πίστευαν έως σήμερα οι επιστήμονες, έχοντας ίσως την ικανότητα να ανακάμπτουν μετά από ένα «σοκ»; Αυτήν την ελπίδα γεννούν τα αποτελέσματα μιας νέας μελέτης, σύμφωνα με τα οποία κάποιοι κοραλλιογενείς ύφαλοι σταμάτησαν να αναπτύσσονται μακροπρόθεσμα πριν από τέσσερις χιλιετίες και χρειάστηκαν 2.500 χρόνια για να ανακάμψουν.
Ερευνητές από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Φλόριντα μελέτησαν κοραλλιογενείς υφάλους ανοιχτά των ακτών του Παναμά που βρέχονται από τον Ειρηνικό. Εκεί, τα κοράλλια αποτελούν ένα ζωντανό οικοσύστημα που φιλοξενεί εκατοντάδες είδη. Οι επιστήμονες πήραν δείγματα από τον πυρήνα των υφάλων για να καθορίσουν την ηλικία τους, περίπου όπως κάνουν με τα δέντρα.
«Σφηνώσαμε στον ύφαλο σωλήνες άρδευσης μήκους 5 μέτρων για να πάρουμε ένα ιστορικό, ένα τμήμα του υφάλου που θα μας μαρτυρούσε τις διακυμάνσεις του στο χρόνο», λέει ο Ρίτσαρντ Aρονσον, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας που δημοσιεύει τα αποτελέσματά της στο Science.
Η ανάλυση των δειγμάτων εξέπληξε τον Άρονσον και τους συναδέλφους τους: στο ιστορικό του ο συγκεκριμένος ύφαλος είχε ένα κενό ανάπτυξης - μια παύση- διάρκειας 2.500 χρόνων, το οποίο όπως λένε, αντιπροσωπεύει την κατάρρευση των οικοσυστημάτων των κοραλλιογενών υφάλων για μια περίοδο που αντιστοιχεί στο 40% της συνολικής τους ιστορίας.
Ελ Νίνιο - Λα Νίνια
Τα δεδομένα αυτά διασταυρώθηκαν με ιστορικά στοιχεία για το κλιματικό φαινόμενο Ελ Νίνιο που εκδηλώνεται στον τροπικό Ειρηνικό Ωκεανό κάθε περίπου 5 χρόνια. Οι ερευνητές είδαν ότι η κατάρρευση των οικοσυστημάτων συνέπιπτε με τεράστιες και απότομες αλλαγές στη λεγόμενη Νότια ταλάντωση, στην οποία εντάσσονται τα φαινόμενα Ελ Νίνιο και Ελ Νίνια. Τα φαινόμενα αυτά, που εναλλάσσονται, κάνουν τα κεντρικά και ανατολικά ύδατα του Ειρηνικού κοντά στον ισημερινό θερμότερα ή ψυχρότερα - αντίστοιχα- από άλλες περιοχές.
«Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι αποτελούν ανθεκτικά οικοσυστήματα», εξηγεί η ερευνήτρια Λόρεν Τοθ. «Για να κατέρρευσαν οι ύφαλοι του Ειρηνικού για τόσο πολύ καιρό και σε τόσο μεγάλη γεωγραφική κλίμακα, θα πρέπει να βίωσαν μια μεγάλη κλιματική διατάραξη. Η διατάραξη αυτή ήταν ένας εντατικός κύκλος Ελ Νίνιο».
Η δραστηριότητα του Ελ Νίνιο άρχισε πριν από 4.200 χρόνια και κλιμακώθηκε πριν από τρεις χιλιετίες. Εάν πράγματι οι θερμοκρασίες αυξομειώθηκαν τόσο απότομα, οι κοραλλιογενείς ύφαλοι φαίνεται πως καταστράφηκαν και δυσκολεύτηκαν να ανακάμψουν. Πριν από 3.800 - 3.200 χρόνια, δέχθηκαν ένα ακόμη πλήγμα: μια σειρά από κύκλους Ελ Νίνια, οι οποίοι επίσης επηρέασαν την υγεία τους.
Φυσική κλιματική αλλαγή
Ο Aρονσον και ερευνητές από άλλα ιδρύματα πιστεύουν ότι τελικά η κατάρρευση των οικοσυστημάτων αυτών οφείλεται στη φυσική κλιματική αλλαγή. Λένε ότι τα φαινόμενα Ελ Νίνιο - Λα Νίνια ήταν πολύ εντονότερα εκείνη την περίοδο. Όταν όμως το παγκόσμιο κλίμα μετρίασε τις ακραίες αυτές συνθήκες, άρχισε η ανάκαμψη των υφάλων.
«Φαίνεται πως [η έναρξη της ανάκαμψης] ήταν αρκετά στιγμιαία», επισημαίνει ο ερευνητής. «Πριν από περίπου 2.000 χρόνια, άρχισαν να αναπτύσσονται κάποια κοράλλια, τα οποία δεν ήταν από αυτά που σχηματίζουν υφάλους και έπειτα, ίσως 500 χρόνια αργότερα, δηλαδή πριν από 1.500 χρόνια, τα κύρια κοράλλια άρχισαν να αναπτύσσονται πολύ γρήγορα».
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι, από τη στιγμή που οι κοραλλιογενείς ύφαλοι κατάφεραν να επιβιώσουν παρά την άνοδο των θερμοκρασιών του ωκεανού, είναι πιθανό να μπορέσουν να το κάνουν και στο μέλλον. Όπως λέει με αρκετή αισιοδοξία ο Aρονσον, «εάν αυτοί οι ύφαλοι έχουν ελπίδες, και εάν καταφέρουμε να ελέγξουμε την κλιματική αλλαγή, τότε είναι πιθανό να κατορθώσουμε να σώσουμε τους κοραλλιογενείς υφάλους».
