Υπολογίζεται ότι από τα 753 φυτά που περιλαμβάνονται στον αμερικανικό Κατάλογο Απειλούμενων Ειδών, το 10% πωλούνται ή διαφημίζονται ελεύθερα στο Διαδίκτυο. Σύμφωνα με νέα έκθεση, η οποία δημοσιεύεται στο Nature, οι αγοραστές είναι συνήθως ερασιτέχνες που επιθυμούν να κάνουν μια... εξωτική προσθήκη στους κήπους τους.

30 δισ. το χρόνο στοιχίζουν στις ΗΠΑ οι «εισβολείς»

Όπως ωστόσο καταδεικνύουν τα νέα στοιχεία, όλο και περισσότεροι συμμετέχουν σε προγράμματα «υποβοηθούμενου επικοισμού», δηλαδή την εσκεμμένη και ενεργό μεταφορά απειλούμενων ειδών έξω από τους οικοτόπους τους. Ποιο είναι το πρόβλημα; Ότι εάν ένα φυτό μεταφυτευτεί κάπου αλλού, ενδέχεται να αναπτυχθεί με απρόσμενη ταχύτητα. Και αν αυτό δεν ακούγεται ανησυχητικό, τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια που στοιχίζουν κάθε χρόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες τα αλλογενή φυτά μάλλον καταδεικνύουν καλύτερα τη σοβαρότητα του θέματος.

Σε κάποιες περιπτώσεις, η μεταφορά τέτοιων φυτών σε άλλες τοποθεσίες είναι νόμιμη, ιδιαίτερα στο πλαίσιο προσπαθειών για την προστασία τους από τον αφανισμό. Δυστυχώς όμως, όπως καταδεικνύει η μελέτη των ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Νοτρ Νταμ, οι ανά τον κόσμο κυβερνήσεις δεν έχουν λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσουν ότι τέτοιου είδους προγράμματα διεξάγονται με υπευθυνότητα.

Οι ίδιοι προειδοποιούν ότι η μεταφορά φυτών εκτός του φυσικού τους περιβάλλοντος ενδέχεται να οδηγήσει στην εισαγωγή νέων παρασίτων και ασθενειών σε οικοσυστήματα. Ζητούν την ενίσχυση του ισχύοντος νομικού πλαισίου, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις συναλλαγές μέσω Διαδικτύου, προκειμένου να ανακοπεί αυτή η ανησυχητική τάση.

Οι «εισβολείς» προσαρμόζονται;

Εν τω μεταξύ, τα αποτελέσματα δεύτερης μελέτης ερευνητών από το Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας, στην Αυστραλία, καταδεικνύουν ότι πολλά φυτά «εισβολείς» που εισήχθησαν σε νέα οικοσυστήματα, προσαρμόστηκαν με τον καιρό και συμπεριφέρονται όπως τα ενδημικά φυτά.

Συγκεκριμένα, από τα 23 φυτά που μελετήθηκαν, το 70% παρουσίασαν αλλαγές ως προς το ύψος καθώς και το σχήμα και το μέγεθος των φύλλων τους. Το πιο εντυπωσιακό απ' όλα, κατά τους ερευνητές, δεν ήταν ότι τα φυτά άλλαξαν, αλλά ότι οι αλλαγές αυτές -εξελικτικά άλματα στην πραγματικότητα- επιτελέστηκαν σε διάστημα μικρότερο των 150 ετών.

Αυτό, όπως εξηγεί μία εκ των συντακτών της έκθεσης, δεν είναι απαραίτητα καλό για τα οικοσυστήματα, στα οποία εισήχθησαν. «Όταν οι άνθρωποι έφεραν αυτά τα φυτά μαζί τους από την Ευρώπη, πριν από περίπου 100 με 150 χρόνια, πραγματοποίησαν άθελά τους ένα μεγάλο πείραμα εκθέτοντάς τα σε πολύ διαφορετικές κλιματικές συνθήκες», λέει η Τζοάνα Μπάσουελ. «Αυτό επιτρέπει τώρα στους επιστήμονες να μελετήσουν τον τρόπο με τον οποίο άλλαξαν τα φυτά ανταποκρινόμενα στο νέο περιβάλλον τους».

Όπως εξηγεί, οι απότομες αλλαγές φαίνεται ότι είναι πιο συνήθεις απ' όσο πίστευαν έως σήμερα οι επιστήμονες, γεγονός που εμπνέει αισιοδοξία πως πολλά φυτά θα μπορέσουν να προσαρμοστούν και να επιβιώσουν εάν οι καιρικές συνθήκες συνεχίσουν να αλλάζουν. Οι ίδιες αλλαγές ωστόσο καταδεικνύουν ότι τα φυτά «εισβολείς» θα συνεχίσουν να αποτελούν πρόβλημα για τους οικοτόπους όπου εισάγονται, εσκεμμένα ή μη.