Με την ομιλία του Σταύρου Αλιφραγκή «Πόλεις εν Κινήσει: Αρχιτεκτονική και Πόλη στη Λογοτεχνία και την Τέχνη του Μεσοπολέμου, Μόσχα, 1920-1930» εγκαινιάζεται η σειρά oμιλιών με αφορμή την έκθεση του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης «Το Σύμπαν της Ρωσικής Πρωτοπορίας: Τέχνη και Εξερεύνηση του Διαστήματος, 1900-1930».

Η διάλεξη αναζητά τους μηχανισμούς μέσα από τους οποίους η Ρωσική και Σοβιετική λογοτεχνία παράγει μια εικόνα για τη Ρώσικη πόλη, από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι και τη δημιουργική δεκαετία του 1930. Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στον τρόπο με τον οποίο κατασκευάζεται ένα μοντέρνο λεξιλόγιο για την πόλη του μεσοπολέμου αλλά και τις πιθανές μελλοντικές μορφές της. Η λογοτεχνική αναζήτηση της πόλης του μέλλοντος γίνεται μέσα από επιλεγμένα παραδείγματα ουτοπικής και δυστοπικής λογοτεχνίας της εποχής. Επικουρικά σε αυτήν την προσπάθεια λειτουργεί η αντιστικτική παράθεση παραδειγμάτων από τη Σοβιετική σάτιρα αλλά και πρώιμα δείγματα Σοσιαλιστικού Ρεαλισμού στη λογοτεχνία και τη ζωγραφική. Ταυτόχρονα, επιχειρείται η αναζήτηση αναλογιών με τον τρόπο που κατασκευάζεται η εικόνα της Σοβιετικής πόλης στις παραστατικές τέχνες και ειδικά τη ζωγραφική. Η διάλεξη κλείνει με μία σύντομη αναφορά στους τολμηρούς πειραματισμούς αρχιτεκτόνων και πολεοδόμων της εποχής με νέες μορφές τόσο κτιρίων όσο και πόλεων του μέλλοντος.

Ο Σταύρος Αλιφραγκής είναι διπλωματούχος αρχιτέκτων μηχανικός, διδάσκει στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών δύο προπτυχιακά μαθήματα με θέμα την πόλη ως κινηματογραφική κατασκευή. Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια με ανακοινώσεις γύρω από την κατασκευή της εικόνας της πόλης στον κινηματογράφο και κινηματογραφικά φεστιβάλ με έργα που διερευνούν τη σχέση πόλης, αρχιτεκτονικής και κινούμενης εικόνας. Έχει δημοσιεύσει κείμενα για τις κινηματογραφικές αναπαραστάσεις του χώρου και της πόλης.

Το πρόγραμμα των ομιλιών θα συνεχιστεί την Τετάρτη 23 Φεβρουαρίου, με την ομιλία της Μαρίας Τσαντσάνογλου με θέμα «Δυστοπικές αποδράσεις και ουτοπικές εξερευνήσεις: το όραμα της κατάκτησης των άλλων τόπων στη Ρωσία» και θα ολοκληρωθεί την Τετάρτη 9 Μαρτίου, με την ομιλία της Αγγελικής Χαριστού με θέμα «Αναζητώντας τον πλανήτη Ουτοπία. Πτήση και διάστημα στη Ρωσική Πρωτοπορία».

Η συμμετοχή στις ομιλίες είναι ελεύθερη, ενώ θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας για το κοινό.

Η έκθεση

Η έκθεση «Το Σύμπαν της Ρωσικής Πρωτοπορίας: Τέχνη και Εξερεύνηση του Διαστήματος, 1900-1930» διοργανώθηκε μετά από πρωτοβουλία του Ιδρύματος Μποτίν, φιλοξενείται στη Θεσσαλονίκη, στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Μονή Λαζαριστών έως τις 27 Μαρτίου 2011.

Η έκθεση εξετάζει τη σχέση της ρωσικής τέχνης με την επιστήμη πριν και μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917. Πιο συγκεκριμένα, η έκθεση εστιάζει στις περίπλοκες και γόνιμες σχέσεις των καλλιτεχνικών οραμάτων για το σύμπαν και των επιστημονικών ερευνών που οδήγησαν στην υλοποίηση του διαστημικού ταξιδιού. Διερευνώντας το συγκεκριμένο θέμα, δηλαδή τη ρωσική αντίληψη για το σύμπαν, τόσο σε μεταφυσικό και όσο και σε πραγματικό επίπεδο, η έκθεση τονίζει την αλληλεπίδραση της αισθητικής και της φιλοσοφικής συνείδησης των καλλιτεχνών και των αστροφυσικών με την αστροναυτική έρευνα των αρχών του 20ου αιώνα στη Ρωσία η οποία, με πολλούς τρόπους, συνοψίστηκε στην «Πρώτη Παγκόσμια Έκθεση Σχεδίων και Μοντέλων διαπλανητικών συσκευών και μηχανισμών» που έγινε στη Μόσχα το 1927.

Πολλοί πειραματιστές καλλιτέχνες, εκπρόσωποι της ρωσικής πρωτοπορίας των δεκαετιών 1910 και 1920, όπως οι Πάβελ Φιλόνοφ, Πιότρ Φατέεφ, Βασίλι Καντίνσκι, Σολομών Νικρίτιν, Καζιμίρ Μαλέβιτς, Αλεξάντρ Ρότσενκο, Βλαντίμιρ Τάτλιν και Γκούσταβ Κλούτσις εμπνεύστηκαν από το θέμα της αναζήτησης άλλων κόσμων και διερεύνησαν με το έργο τους αφηρημένα λεξιλόγια με τη βοήθεια των οποίων διηγήθηκαν όχι μόνο την πτήση του πρώτου αεροπλάνου και τα πρώτα πειράματα για την υλοποίηση διαστημικής πτήσης, αλλά και το όραμα των ποιητών και φιλοσόφων για την αναζήτηση ενός απόκρυφου, αστρικού χώρου.

Τα περισσότερα έργα της έκθεσης προέρχονται από τη συλλογή Κωστάκη του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Επιπλέον παρουσιάζονται έργα από τα παρακάτω μουσεία και ιδιωτικές συλλογές: Κεντρικό Μουσείο των Ενόπλων Δυνάμεων (Μόσχα), Μουσείο Εικαστικών Τεχνών (Τούλα), Περιφερειακή Πινακοθήκη (Τβερ), Ρωσική Εθνική Βιβλιοθήκη (Αγία Πετρούπολη), Κρατικό Μουσείο Αρχιτεκτονικής Shchusev (Μόσχα), Κρατικό Μουσείο Διαστήματος (Μόσχα), Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού (Θεσσαλονίκη), Συλλογή Natalia Akhmerova, Barbarian Gallery (Ζυρίχη), Συλλογή Αλίκης Κωστάκη (Αθήνα), Συλλογή των καλλιτεχνών Francisco Infante και Nonna Gurianova (Μόσχα), Συλλογή του Vladimir Tsarenkov (Λονδίνο), Συλλογή του Ιδρύματος Botín (Σανταντέρ), Συλλογή του αρχιτέκτονα Γιώργου Αθανασόπουλου (Αθήνα), Συλλογή της καλλιτέχνιδος Λένας Αθανασοπούλου (Θεσσαλονίκη).

Πολλά έργα παρουσιάζονται για πρώτη φορά στη Δύση. Οι πίνακες ζωγραφικής ενισχύονται από μια σειρά φωτογραφιών και αφισών, βιβλίων και κινηματογραφικών ταινιών-ντοκιμαντέρ με θέμα την κατάκτηση του διαστήματος, ενώ θα πραγματοποιούνται ξεναγήσεις (κάθε Τετάρτη στις 16:00) και οργανωμένα εκπαιδευτικά προγράμματα για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, καθόλη τη διάρκεια της έκθεσης.

Πληροφορίες

Μονή Λαζαριστών, Θεσσαλονίκη

Τετάρτη 9 Φεβρουαρίου 2011, ΚΜΣΤ, στις 19:00