Μοιάζει σαν να βγήκε κατευθείαν από σενάριο ταινίας τρόμου β' διαλογής: όχι ένα, αλλά τέσσερα είδη μανιταριών έχουν την ιδιότητα να μεταμορφώνουν τα μυρμήγκια σε... ζόμπι-υπηρέτες τους!

Καθένα από τα είδη αυτά, που εντοπίστηκαν σε δύο διαφορετικές τοποθεσίες στα τροπικά δάση της Βραζιλίας, «ειδικεύεται» στον έλεγχο ενός διαφορετικού είδους μυρμηγκιού. Το πρώτο τέτοιο μανιτάρι, το Ophiocordyceps unilateralis, ανακαλύφθηκε το 1865 και απαντάται σε πολλές περιοχές ανά τον κόσμο.

«Γνωρίζαμε λοιπόν από την αρχή ότι υπήρχαν και άλλα τέτοια είδη», λέει ο εντομολόγος από το Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια Ντέιβιντ Χιουζ, ο οποίος συμμετείχε στη μελέτη. «Πιστεύω πως θα αποδειχθεί ότι υπάρχουν εκατοντάδες είδη μανιταριών όπως αυτά».

Από τη στιγμή που θα μολύνει ένα μυρμήγκι, ο μύκητας χρησιμοποιεί χημικές ουσίες, τις οποίες οι επιστήμονες δεν έχουν μέχρι στιγμής ταυτοποιήσει, για να ελέγξει τη συμπεριφορά του μυρμηγκιού: το «αναγκάζει» να εγκαταλείψει την αποικία του -κάτι που τα μυρμήγκια δεν κάνουν υπό κανονικές συνθήκες- και να κατευθυνθεί προς τα φύλλα ενός συγκεκριμένου φυτού, το οποίο και θα γίνει η... τελευταία κατοικία του.

Τα μυρμήγκια μολύνονται μόλις έρθουν σε επαφή με τους σπόρους του μανιταριού και μέσα σε μία εβδομάδα έχουν μετατραπεί σε «υπηρέτες» του. Στην έκθεσή τους, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση PLoS ONE, οι ερευνητές εξηγούν ότι αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα μυρμήγκια να «πεθαίνουν εκτεθειμένα, ενώ συνήθως κρέμονται ή δαγκώνουν την επιφάνεια των φύλλων ενός θάμνου».

Και τότε αποκαλύπτεται ο πραγματικός σκοπός των μανιταριών, που αρχίζουν να αναπτύσσονται μέσα από το κεφάλι των νεκρών μυρμηγκιών, εκτοξεύοντας περισσότερους σπόρους, οι οποίοι μολύνουν κι άλλα ανυποψίαστα μυρμήγκια. Δύο μάλιστα από τα είδη που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα, εκτοξεύουν μικρότερους σπόρους και από άλλα σημεία του σώματος των θυμάτων τους, όπως τα άκρα τους.

Μαζί με την ανακοίνωση της συναρπαστικής ανακάλυψής τους ωστόσο, οι επιστήμονες εξέφρασαν και την ανησυχία τους ότι ένα από τα τέσσερα είδη μανιταριών βρίσκεται κοντά στον αφανισμό, καθώς οι καιρικές συνθήκες στον οικότοπό του έχουν γίνει πολύ ξηρότερες και θερμότερες. Ο Χιουζ εξηγεί ότι τα μυρμήγκια μπορούν να επιβιώσουν καθώς το τοπικό κλίμα αλλάζει, όμως «το μανιτάρι δεν μπορεί. Πιστεύουμε ότι θα γίνουμε μάρτυρες του αφανισμού αυτού του μανιταριού, τη συμπεριφορά του οποίου μόλις κατορθώσαμε να περιγράψουμε».