Η αντιγραφή, λένε, είναι η ειλικρινέστερη μορφή φιλοφρόνησης, όμως για κάποιες πεταλούδες φαίνεται πως αποτελεί κάτι πολύ περισσότερο: μέσο επιβίωσης. Ερευνητές κατόρθωσαν να λύσουν ένα μυστήριο που επί αιώνες «βασάνιζε» τους συναδέλφους τους, δείχνοντας μέσω νέας μελέτης με ποιον τρόπο οι πεταλούδες... «ξεπατικώνουν» τα σχέδια των φτερών άλλων ειδών για να ξεφύγουν από τους εχθρούς τους.

Οι επιστήμονες, από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Παρισιού και τα Πανεπιστήμια της Μελβούρνης και του Έξετερ, μελέτησαν την πεταλούδα Heliconius numata, η οποία ζει στον Αμαζόνιο. Για πρώτη φορά επιβεβαίωσαν ότι εφαρμόζει ένα «τέχνασμα», που στη Βιολογία είναι γνωστό ως «Μιλλεριανός μιμητισμός» και το οποίο βασίζεται στη λογική ότι ένας θηρευτής που έχει μάθει να αποφεύγει έναν οργανισμό με συγκεκριμένα εξωτερικά χαρακτηριστικά, θα αποφύγει και όσα είδη του μοιάζουν.

«Τον Κάρολο Δαρβίνο τον προβλημάτιζε το πώς οι πεταλούδες ανέπτυξαν παρόμοια σχέδια και προειδοποιητικούς χρωματισμούς», λέει ο Δρ. Σιου Φάι Λι από το Τμήμα Γενετικής και Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης. «Εμείς λύσαμε αυτό το μυστήριο εντοπίζοντας την περιοχή των χρωμοσωμάτων που ευθύνονται για τις αλλαγές στο σχέδιο των φτερών.»

Η πεταλούδα αυτού του είδους, η οποία έχει έντονα καφέ φτερά, εμφανίζεται σε επτά διαφορετικές παραλλαγές, καθεμία από τις οποίες «μιμείται» αυτές ενός άλλου τοπικού είδους πεταλούδων. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι, ακριβώς όπως και το δεύτερο είδος, έτσι και η πεταλούδα Heliconius numata είναι δηλητηριώδης για να κρατάει μακριά τους εχθρούς της.

Οι επιστήμονες εντόπισαν ένα «υπεργονίδιο», το οποίο επιτρέπει στα έντομα να προσλαμβάνουν διάφορες μορφές. Διαφορετικοί τύποι αυτού του «υπεργονιδίου» αντιστοιχούν ακόμη και στα πιο εξεζητημένα σχέδια φτερών που απαντώνται στο συγκεκριμένο είδος πεταλούδας.

«Είναι συναρπαστικό το γεγονός ότι, αλλάζοντας μόνο μια μικρή περιοχή του χρωμοσώματος, η πεταλούδα μπορεί να ξεγελάσει τους θηρευτές της», λέει ο Δρ. Λι και εξηγεί ότι «οι πεταλούδες αναδιατάσσουν το γενετικό τους υλικό σαν μια μικρή τράπουλα – και το αποτέλεσμα είναι να αποκτούν νέα σχέδια στα φτερά τους». Έτσι, παρά το γεγονός ότι έχουν το ίδιο DNA, τα έντομα έχουν εντελώς διαφορετική εμφάνιση το ένα από το άλλο. «Πρόκειται για μια εκπληκτική στρατηγική προσαρμογής. Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι μικρές αλλαγές στα χρωμοσώματα μπορούν να διατηρήσουν επιτυχείς συνδυασμούς γονιδίων, βοηθώντας το είδος να προσαρμοστεί.»