Σχεδόν δύο επιπλέον ημέρες διήρκεσε η διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή στη Νότιο Αφρική, η οποία επρόκειτο αρχικά να ολοκληρωθεί την Παρασκευή. Aπαντες απεύχονταν ένα φιάσκο, βλέποντας ωστόσο πως - μόλις ένα χρόνο πριν από την εκπνοή του Πρωτοκόλλου του Κιότο- θα ήταν σχεδόν αδύνατο μέσα σε λίγες ημέρες να γεφυρωθούν οι χαοτικές διαφορές μεταξύ φτωχών, πλουσίων και αναδυόμενων χωρών προκειμένου να υπάρξει ένα νέο πλαίσιο που θα οδηγήσει στην υιοθέτηση μιας νέας διεθνούς, νομικά δεσμευτικής συμφωνίας. Έτσι, ένας συμβιβασμός ήταν ίσως η δεύτερη καλύτερη κατάληξη για τη διάσκεψη του Ντέρμπαν.

«Σώσαμε το αύριο σήμερα», δήλωσε μετά το πέρας της διάσκεψης η Μαϊτέ Νκοάνα-Μασαμπάνε, υπουργός Διεθνών Σχέσεων της Νοτίου Αφρικής, ανακοινώνοντας το αποτέλεσμα. «Ήρθαμε εδώ με ένα σχέδιο Α και κλείσαμε τη διάσκεψη με αυτό το σχέδιο Α για τη διάσωση του πλανήτη, για το μέλλον των παιδιών και των εγγονιών μας».

Δύο αναγνώσεις

Εν ολίγοις, η συμφωνία που επετεύχθη στο Ντέρμπαν προβλέπει μεταξύ άλλων παράταση της ισχύος του Πρωτοκόλλου του Κιότο καθώς και συνομιλίες - από του χρόνου έως το 2015- πάνω σε ένα νέο δεσμευτικό πλαίσιο που θα τεθεί σε ισχύ έως το 2020. Ορισμένοι κατηγόρησαν τους εμπνευστές της συμφωνίας ότι έδωσαν περιθώριο τεσσάρων ετών για να γίνουν όσα η διεθνής κοινότητα είχε κρίνει απαραίτητα ήδη από το 2007.

«Αυτή τη στιγμή, το παγκόσμιο κλιματικό καθεστώς δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια εθελοντική συμφωνία που αναβάλλεται κατά μία δεκαετία», λέει ο εκτελεστικός διευθυντής της Greenpeace Κούμι Νάιντου. «Στο διάστημα αυτό ίσως περάσουμε το όριο των 2 βαθμών Κελσίου που χωρίζει τον κίνδυνο από την πιθανή καταστροφή».

Υπάρχει ωστόσο και η πιο αισιόδοξη ανάγνωση του Ντέρμπαν, που λέει ότι για πρώτη φορά, σχεδόν 200 κυβερνήσεις δεσμεύτηκαν να συντάξουν μια διεθνή συμφωνία για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Σε αντίθεση με το Πρωτόκολλο του Κιότο, μια τέτοια συμφωνία θα κάλυπτε τις αναπτυγμένες, αλλά και τις αναπτυσσόμενες χώρες. Θα ήταν επίσης νομικά δεσμευτική καθώς, με βάση το κείμενο που δόθηκε στη δημοσιότητα στο τέλος της διάσκεψης, η νέα φάση διαπραγματεύσεων θα αφορά «ένα πρωτόκολλο, ένα νομικό όργανο ή ένα συμπεφωνημένο αποτέλεσμα με νομική ισχύ».

Καθοριστικός ο ρόλος της ΕΕ

Το αποτέλεσμα της διάσκεψης θεωρείται σημαντικό κατόρθωμα για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία είχε προτείνει μια νέα συνθήκη και ζητούσε έναν «οδικό χάρτη» σε αυτήν την κατεύθυνση. Η τελική συμφωνία μάλιστα επετεύχθη σε τετ-α-τετ δύο γυναικών: της αρμόδιας κοινοτικής επιτρόπου Κόνι Χέντεγκαρντ και της Ινδής εντεταλμένης Τζαγιάντι Ναταραχιάν. Κίνα, Ηνωμένες Πολιτείες και Ινδία θα δεσμεύονται για πρώτη φορά βάσει οποιασδήποτε νέας συμφωνίας να περιορίσουν τις εκπομπές τους.

«Είναι πολύ, πολύ καλή και είμαστε πολύ τυχεροί που την έχουμε», δήλωσε ο Βρετανός υπουργός Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Κρις Χιουν πλέκοντας το εγκώμιο της Χέντεγκαρντ. «Τα κατάφερε με πολύ εντυπωσιακό τρόπο».

Ευάλωτη συμφωνία

Σύμφωνα με την «πλατφόρμα του Ντέρμπαν», οι διαπραγματεύσεις πάνω στο νέο πλαίσιο θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί έως το 2015 με ένα επίσημο κείμενο. Έπειτα, οι κυβερνήσεις θα έχουν στη διάθεσή τους πέντε χρόνια για να το επικυρώσουν.

Στο διάστημα αυτό, πολλά θα μπορούσαν να πάνε στραβά, καθώς πρόκειται για μια πολύ ευαίσθητη διαδικασία, κατά την οποία θα πρέπει να ληφθούν υπόψη εθνικά - και όχι μόνο- συμφέροντα. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίες συμφώνησαν να... συμφωνήσουν, όμως αυτό θα μπορούσε να αλλάξει σε περίπτωση π.χ. εκλογής ενός Ρεπουμπλικανού προέδρου.