Μια αρχαία πόλη γεμάτη ζωντάνια, η Ερέτρια, ξαναζωντανεύει μέσα από την περιοδική έκθεση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, που πρόκειται να πραγματοποιηθεί από τις 26 Απριλίου έως και τις 25 Αυγούστου.
Η έκθεση με γενικό τίτλο «Ερέτρια: Ματιές σε μια αρχαία πόλη», διοργανώνεται από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, την ΙΑΆ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και με την πρωτοβουλία της Ελβετικής Αρχαιολογικής Σχολής, αφηγείται το παρελθόν της πόλης της Ερέτριας και της κεντρικής Εύβοιας από τις απαρχές μέχρι την ύστερη αρχαιότητα.
Σκοπός της είναι μια ζωντανή και πρωτότυπη παρουσίαση της ζωής μιας αρχαίας ελληνικής πόλης μέσα από τα ευρήματα των ανασκαφών, σχεδιαστικές αναπαραστάσεις, μακέτες και προβολές βίντεο.
Η έκθεση πραγματοποιείται με δαπάνες της Ελβετικής Αρχαιολογικής Σχολής, η οποία αποτελεί τη μοναδική μόνιμη αρχαιολογική αποστολή εκτός των συνόρων της Ελβετίας. Από την ίδρυσή της, το 1964, ανασκάπτει και μελετά τα κατάλοιπα της αρχαίας Ερέτριας στην Εύβοια. Όλα τα κτίρια, τα οποία έχουν διερευνήσει Ελβετοί αρχαιολόγοι, έχουν συντηρηθεί και τα περισσότερα είναι επισκέψιμα για το κοινό.
Πώς ζούσαν στην Ερέτρια του 3ου αιώνα π.Χ.;
Πιο συγκεκριμένα, περιλαμβάνει 437 αρχαία αντικείμενα και διαρθρώνεται σε τέσσερις ενότητες: η πρώτη ενότητα είναι αφιερωμένη στην ιστορική πορεία της πόλης. Η περιοχή της Ερέτριας κατοικείται αδιάλειπτα από την αρχή της 3ης χιλιετίας π.Χ. Αν και τα λείψανα της Μυκηναϊκής εποχής είναι σπάνια, η Ερέτρια γνωρίζει μια πρώτη περίοδο λάμψης αμέσως μετά, κατά τη Γεωμετρική περίοδο (8ος αι. π.Χ.). Διαδραματίζει ενεργό ρόλο στη δημιουργία εμπορικών σχέσεων με την Ανατολή και συμμετέχει ευρέως στο πρώτο στάδιο του ελληνικού αποικισμού στη Βόρεια Ελλάδα (Μένδη, Μεθώνη, Δικαία) και στην Κάτω Ιταλία και Σικελία (Πιθηκούσες, Κύμη, Ζάγκλη). Τα εκθέματα της ενότητας φωτίζουν την πρώτη κατοίκηση, την ακμή της πόλης στους γεωμετρικούς χρόνους, το εμπόριο και τις σχέσεις με το εξωτερικό, τις αποικίες, καθώς και την ανάπτυξη της αλφαβητικής γραφής.
Η δεύτερη ενότητα, επικεντρώνεται σε θέματα της καθημερινής ζωής στην πόλη. Μετά από μια περίοδο ύφεσης κατά τη διάρκεια του 5ου αιώνα π.Χ., αποτέλεσμα των περσικών πολέμων, αλλά και της αντιπαράθεσης με την αθηναϊκή ηγεμονία, η πόλη ανασυγκροτείται και ευημερεί καθ' όλη τη διάρκεια του 4ου αιώνα π.Χ. Νέα δημόσια κτίρια αλλά και πολυτελείς ιδιωτικές οικίες ανεγείρονται, επιβεβαιώνοντας την ευμάρεια της πόλης. Ο δημόσιος βίος παρουσιάζεται μέσα από εκθέματα που σχετίζονται με τη λειτουργία της αγοράς, των στοών και των γυμνασίων. Αντίστοιχα, ο ιδιωτικός βίος αντιπροσωπεύεται από αρχιτεκτονικά μέλη οικιών, οικιακά σκεύη, αλλά και ομάδες αντικειμένων που σχετίζονται με το γάμο, τη ζωή της γυναίκας, του παιδιού ή τις λατρευτικές πρακτικές στο σπίτι.
Η θρησκευτική ζωή των Ερετριέων αντικατοπτρίζεται στις λατρείες και τα ιερά που έχουν επισημανθεί και ερευνηθεί. Ο πολιούχος θεός της Ερέτριας ήταν ο Απόλλων Δαφνηφόρος, το ιερό του οποίου γνώρισε διαδοχικές φάσεις ανοικοδόμησης, από τα τέλη του 8ου αιώνα και εξής.
Εκτός από το ιερό του Απόλλωνα, τα εκθέματα συνδέονται επίσης με το ιερό της Αθηνάς, της Αρτέμιδος, της Δήμητρας (Θεσμοφόριον) και το ιερό θήλειας θεότητας. Ευρήματα από το Ισείον επιβεβαιώνουν, επίσης, τη λατρεία της αιγυπτιακής θεάς Ίσιδας ως την κυριότερη ξένη λατρεία της πόλης, ενώ τα αγάλματα θωρακοφόρων του Σεβαστείου αποτελούν μάρτυρες της λατρείας του αυτοκράτορα κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους.
Η τελευταία ενότητα, θίγει θέματα του θανάτου και της μεταθανάτιας ζωή μέσα από την παρουσίαση των νεκροπόλεων, των ταφών και των κτερισμάτων. Τα έθιμα ταφής ποικίλουν ανάλογα με τις εποχές αλλά και σύμφωνα με την ταυτότητα του νεκρού, την κοινωνική και οικονομική του κατάσταση.
Κατά τη γεωμετρική εποχή, τα τεφροδόχα αγγεία αποκαλύπτουν ότι οι καύσεις των επιφανών ενήλικων νεκρών ήταν η κυρίαρχη πρακτική, ενώ συνήθεις για τα παιδιά ήταν επίσης οι εγχυτρισμοί, δηλαδή ο ενταφιασμός τους μέσα σε πήλινα αγγεία. Κτερίσματα, όπως χρυσά διαδήματα και άλλα κοσμήματα στόλιζαν το νεκρό πριν την ταφή, ενώ συχνή ήταν η τοποθέτηση όπλων μέσα στον τάφο για να τονιστεί ο ηρωικός χαρακτήρας του νεκρού. Εξαίσια ζωγραφισμένοι λήκυθοι, χάλκινα κάτοπτρα, και κοσμήματα αντιπροσωπεύουν στην έκθεση τα συνήθη κτερίσματα στους τάφους των αρχαϊκών και κλασικών χρόνων.
Τέλος, τα πλούσια κτερίσματα από τον μακεδονικού τύπου τάφο των «Ερώτων» συμβαδίζουν με τις τάσεις επίδειξης που επικρατούν κατά την ελληνιστική εποχή, ενώ τα γυάλινα και πήλινα σκεύη που εκτίθενται αποτελούν τυπικά κτερίσματα των ρωμαϊκών χρόνων.
«Περπατώντας» σε μια αρχαία πόλη…
Η έκθεση πλαισιώνεται από σχέδια και μακέτες σε κλίμακα 1:50 που αναπαριστούν μερικά από τα πιο σημαντικά κτίρια της Ερέτριας. Υδατογραφίες απεικονίζουν τοπία της Ερέτριας κατά την αρχαιότητα ή σκηνές της καθημερινής ζωής, ενώ τα συνοδευτικά βίντεο καλούν τους επισκέπτες να ανακαλύψουν τη σύγχρονη πόλη, με τα αρχαιολογικά λείψανα και τα διάφορα στάδια της ανασκαφής.
Ο επιστημονικός κατάλογος της έκθεσης αποτελείται από λήμματα και φωτογραφίες των 437 αντικειμένων, τα οποία έχουν συγγράψει διακεκριμένοι Ελβετοί και Έλληνες αρχαιολόγοι. Μετά το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο η έκθεση θα παρουσιαστεί στη Συλλογή Ludwig της Βασιλείας από το Σεπτέμβριο 2010 έως τον Ιανουάριο 2011.
Πληροφορίες: Οι ώρες λειτουργίας της έκθεσης ταυτίζονται με τις ώρες λειτουργίας του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.
