Ολοκληρώθηκαν οι εργασίες συντήρησης και ανάδειξης σημαντικών αρχαιολογικών μνημείων στη Νάξο και αναμένεται η επίσημη παραλαβή τους από τη Γενική Γραμματέα του Υπουργείου Πολιτισμού, κ. Λίνα Μενδώνη σε ειδική εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί στις 24 και 25 Ιουλίου.
Το έργο αποκατάστασης αφορά ένα σύνολο μνημείων το οποίο αποτελείται από : το αρχαίο υδραγωγείο Μελάνων –Νάξου, ένα αρχαίο ιερό συνδεόμενο με τις πηγές του και τα γύρω αρχαία λατομεία, δύο κολοσσικά ημίεργα αγάλματα κούρων στα λατομεία και τα ερείπια μιας παλαιοχριστιανικής βασιλικής στη διαδρομή του υδραγωγείου.
Το αρχαίο υδραγωγείο αποτελεί ένα σημαντικό τεχνικό έργο της αρχαιότητας. Κατασκευάσθηκε πριν από το τέλος του 6ου π.Χ. αιώνα με γραμμή κουμπωτών πηλοσωλήνων μήκους 11 χιλιομέτρων, τύπου ανάλογου με τα γνωστά αθηναϊκά υδραγωγεία της ίδιας εποχής. Στους χρόνους της Ρωμαιοκρατίας η γραμμή των σωλήνων αντικαταστάθηκε με κτιστή αύλακα, που έμεινε σε χρήση μέχρι τον 8ο μ.Χ. αιώνα.
Δώδεκα χαρακτηριστικά τμήματα του υδραγωγείου συντηρήθηκαν, προστατεύθηκαν και διαμορφώθηκαν σε επισκέψιμους χώρους με κατάλληλη πρόσβαση και πλούσια πληροφόρηση. Η λατρεία στο ιερό των πηγών ξεκίνησε τον 8ο π.Χ. αιώνα με ένα μικρό μονόχωρο ναό. Τον 7ο και τον 6ο π.Χ. αιώνα προστέθηκαν δύο ακόμη ναϊκά οικοδομήματα.
Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του είναι ότι δίπλα στη λατρεία μιας θεότητας του νερού και της ευφορίας σΆ αυτό λατρεύθηκαν δύο ήρωες, προστάτες των τεχνιτών που δούλευαν στα αρχαία λατομεία της ίδιας περιοχής. Η δουλειά και τα αφιερώματά τους στο ιερό αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές του πρωτοπόρου έργου των Ναξίων μαρμαροτεχνιτών στην ανάπτυξη της ελληνικής αρχιτεκτονικής και γλυπτικής.
Από τα δύο κολοσσικά αγάλματα κούρων, ο ήδη επισκέψιμος κούρος του Φλεριού εντάχθηκε με απαλλοτρίωση σε έκταση που σώζει χαρακτηριστικές λατομίες, ώστε να συνειδητοποιεί ο επισκέπτης τη θέση του μέσα στο λατομείο. Ο δεύτερος κούρος που βρισκόταν ψηλότερα στο βουνό, έγινε προσβάσιμος χάρη στην κατασκευή ενός πλακόστρωτου διαδρόμου.
Κοντά στο τελευταίο τμήμα του υδραγωγείου η έρευνα έδειξε ότι τα περιορισμένα ερείπια χριστιανικού ναού του Αγίου Στεφάνου ανήκαν σε μια μεγάλη παλαιοχριστιανική βασιλική μήκους 23,5 μ., με περισσότερες φάσεις στην ιστορία της. Ο χώρος απαλλοτριώθηκε, το σύνολο του μνημείου προστατεύθηκε από την καταστροφική γεωργική δραστηριότητα, και με μερική αναστήλωση και κατάλληλη διαμόρφωση των ερειπίων η Νάξος απέκτησε ένα σπουδαίο μνημειακό χώρο της εποχής αυτής.
Για το μνημειακό σύνολο δημιουργήθηκαν δύο κέντρα ενημέρωσης επισκεπτών. Σε αίθουσα του παλαιού δημοτικού σχολείου Κουρουνοχωρίου, που παραχωρήθηκε για το σκοπό αυτό στο Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού στεγάσθηκε μια συλλογή χαρακτηριστικών ευρημάτων από το ιερό των πηγών και το υδραγωγείο, όπου ο επισκέπτης μπορεί να αντλήσει περαιτέρω πληροφόρηση. Το έργο ολοκληρώθηκε με χρηματοδότηση των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Νοτίου Αιγαίου με φορέα υλοποίησης το Πανεπιστήμιο Αθηνών.
