Οι προειδοποιήσεις των επιστημόνων για ακραία φαινόμενα λόγω της κλιματικής αλλαγής γίνονται ήδη πραγματικότητα στον αραβικό κόσμο: αμμοθύελλες σαρώνουν το Ιράκ, η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει και απειλεί τις ακτές της Αιγύπτου, Σαουδική Αραβία και Υεμένη βλέπουν όλο και συχνότερα πλημμύρες να προκαλούν καταστροφές και το πρόβλημα της λειψυδρίας επιτείνεται ανά τη Μέση Ανατολή.
Παρότι οι επιστήμονες διστάζουν να συνδέσουν τα φαινόμενα αυτά με τις προβλέψεις τους για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, καλούν τις αραβικές κυβερνήσεις να πάρουν τα μέτρα τους τώρα.
«Η αδράνεια δεν αποτελεί επιλογή», λέει ο πρώην επικεφαλής του Διεθνούς Ταμείου για το Περιβάλλον, που συνδράμει αναπτυσσόμενες χώρες σε προβλήματα που αφορούν το περιβάλλον και το κλίμα. «Η ανθρώπινη φύση υπαγορεύει να περιμένουμε έως ότου εκδηλωθεί μια κρίση για να δράσουμε, όμως δεν πρέπει να περιμένουμε μέχρι να υπάρξει μια πραγματικά τεράστια κρίση, εξαιτίας της οποίας θα υποφέρουν άδικα πολλοί άνθρωποι».
Η παραγωγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή όλο και αυξάνεται. Το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο σε κράτη που εξορύσσουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Άλλα συστατικά του επικίνδυνου «κοκτέιλ», η λειψυδρία, η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού που από τα 360 εκατομμύρια αναμένεται να εκτιναχθεί στα 600 εκατομμύρια έως το 2050, αλλά και η γραφειοκρατία που, σύμφωνα με τον περιφερειακό διευθυντή του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ, «δένει τα χέρια» των υπουργών Περιβάλλοντος. «Είναι συχνά οι πλέον αδύναμοι σε αυτές τις χώρες», λέει ο Χαμπίμπ Χαμπρ. «Πολιτικές υπάρχουν, όμως συχνά βλέπουμε αδυναμία εφαρμογής τους και εφαρμογής της νομοθεσίας».
Η κρίση αναμένεται να επιταθεί από την κλιματική αλλαγή, καθώς στην περιοχή οι θερμοκρασίες δεν αποκλείεται - σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή - να σημειώσουν άνοδο της τάξεως των 2 βαθμών Κελσίου μέσα στα επόμενα 15 με 20 χρόνια και 4 βαθμών έως τα τέλη του αιώνα. Εάν οι προβλέψεις αυτές φαντάζουν υπερβολικές, να σημειωθεί ότι άνοδος 2 βαθμών καταγράφηκε μέσα σε μόλις 30 χρόνια, από το 1974 έως το 2004. «Ο κόσμος δεν κατανοεί τις συνέπειες», λέει ο γενικός γραμματέας του Αραβικού Φόρουμ για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη Νατζίμπ Σάαμπ. «Όταν μιλάει κανείς για κλιματική αλλαγή, νομίζουν ότι οι επιπτώσεις της αφορούν τη Σελήνη ή άλλες χώρες».
«Κινδυνεύουν» οι κέδροι του Λιβάνου
Οι επιπτώσεις ωστόσο είναι εμφανείς και στο Λίβανο, όπου εκφράζονται φόβοι ακόμη και για το εθνικό σύμβολο της χώρας, τους κέδρους, κάποιοι από τους οποίους υψώνονται στο ίδιο σημείο εδώ και 3.000 χρόνια! «Δεν μπορώ να δώσω συγκεκριμένη ημερομηνία για το πότε θα δούμε τον τελευταίο κέδρο στα βουνά μας, όμως κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί», παραδέχεται ο Βαχάκν Καμπακιάν, ο αξιωματούχος του υπουργείου Περιβάλλοντος, ο οποίος έχει αναλάβει τη σύνταξη της επόμενης αναφοράς για το κλίμα που θα υποβληθεί στα Ηνωμένα Έθνη.
Οι κέδροι που απειλούνται όμως δεν είναι το μεγαλύτερο ή το πιο επείγον από τα προβλήματα του Λιβάνου. Τα διάσημα χιονοδρομικά κέντρα της χώρας, τα μοναδικά - φυσικά τουλάχιστον - στην περιοχή, που επέζησαν ακόμη και του εμφυλίου πολέμου, ενδέχεται μέσα στις επόμενες δεκαετίες να πάψουν να αποτελούν πόλο έλξης για χιλιάδες τουρίστες και σημαντική πηγή εσόδων, καθώς η χιονόπτωση εκτιμάται πως θα μειωθεί κατά 40% έως το 2040.
Το χειρότερο όλων είναι ότι οι ντόπιοι - ανάμεσά τους και οι καθ' ύλην αρμόδιοι - δείχνουν να εθελοτυφλούν. Χαρακτηριστική είναι η εκτίμηση διευθυντή μεγάλου χιονοδρομικού κέντρου ότι η περυσινή σεζόν - που διήρκεσε μόλις ενάμιση μήνα - ήταν μια προσωρινή «ανωμαλία». Για τον καθηγητή υδάτινων πόρων στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού όμως, τα πράγματα είναι λίγο πιο περίπλοκα. «Είναι σαφείς πλέον οι αλλαγές που παρατηρούνται», λέει ο Μοτάσεμ αλ - Φαντλ. «Θα μπορούσαν να αποδοθούν εύκολα στην κλιματική αλλαγή, όμως από επιστημονικής πλευράς χρειαζόμαστε περισσότερες αποδείξεις».
Οι παρατηρητές εκτιμούν ότι «οι αλλαγές» θα επιτείνουν μέσα στα επόμενα χρόνια την κρίση ενέργειας και νερού, με την οποία βρίσκεται αντιμέτωπη η χώρα. Το νερό, με το οποίο σήμερα οι Λιβανέζοι πλένουν τα πεζοδρόμια, «θα γίνει σύντομα είδος πολυτελείας», όπως λέει ο διευθυντής μεγάλου ξενοδοχείου, ενός από τα λίγα που εφαρμόζουν κάποιο υποτυπώδες πρόγραμμα εξοικονόμησης νερού και ενέργειας. Τέτοιου είδους προγράμματα ωστόσο αποτελούν εξαίρεση, σε μια χώρα όπου το νερό δαπανάται αλλόγιστα, όπου η ηλιακή ενέργεια είναι έννοια σχεδόν άγνωστη και όπου ελάχιστοι πιστεύουν ότι ο επίσημος στόχος το 12% των ενεργειακών αναγκών της χώρας να καλύπτεται από ΑΠΕ έως το 2020 είναι κάτι περισσότερο από μία τυπικότητα.
