Με κινούμενες βόμβες παρομοιάζουν τα πλήθη η αστυνομία, οι κυβερνήσεις και μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης -μια άποψη που διαψεύδουν περίτρανα οι τελευταίες έρευνες των επιστημόνων που μελετούν την ψυχολογία του πλήθους.

Η ιδέα του πλήθους μοιάζει τρομαχτική, καθώς έχουμε συνηθίσει να πιστεύουμε ότι σε περίπτωση που κάτι πάει στραβά, το πλήθος θα χάσει τα λογικά του και θα το κυριεύσει ο πανικός.

Η ιδέα του «μαινόμενου όχλου» αποτελεί το βασικό άξονα στη σχεδίαση μέτρων ελέγχου του πλήθους και διαδικασιών εκκένωσης σε ολόκληρο τον πλανήτη –παρ’ όλα αυτά, δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένας μύθος.

Μετά από πολυετείς μελέτες της ανθρώπινης συμπεριφοράς στη διάρκεια εξεγέρσεων, αθλητικών γεγονότων, συναυλιών και άλλων μαζικών συνευρέσεων, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η συμπεριφορά του πλήθους κάθε άλλο παρά παράλογη ήταν –αντιθέτως, ήταν εξαιρετικά ορθολογιστική– ενώ σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης, το πλήθος συνεργαζόταν μάλλον παρά πανικοβαλλόταν. Αυτό που φαίνεται ότι εξαγριώνει το πλήθος είναι οι ενέργειες της αστυνομίας στην προσπάθειά της να το ελέγξει, αντί να το αφήσει να «αυτορυθμιστεί», παρατηρεί ο NewScientist.

«Από πολλές απόψεις, το ίδιο το πλήθος έχει τη λύση», υποστηρίζει ο Στίβεν Ρέιτσερ, ο οποίος μελετά τη συμπεριφορά ομάδων στο Πανεπιστήμιο του Σεντ ¶ντριους στη Βρετανία. Αντί να τείνουν προς παράλογες συμπεριφορές και βίαια ξεσπάσματα, τα μέλη του πλήθους βιώνουν ένα είδος «αλλαγής ταυτότητας», η οποία τα ωθεί να συμπεριφέρονται με τον καλύτερο τρόπο για τον εαυτό τους και τους γύρω τους. Αυτή η αλλαγή ταυτότητας συχνά υπερισχύει του κινδύνου ή της απειλής. Ο μαινόμενος όχλος δεν είναι ερμηνεία αλλά φαντασίωση», τονίζει ο Ρέιτσερ.

Σε επίπεδο διαχείρισης πλήθους από τις αρχές σε δημόσια γεγονότα, αυτό σημαίνει ότι «όταν θεωρείς το πλήθος παράφρον, δηλαδή ότι ακόμη και τα λογικά άτομα είναι ικανά για επικίνδυνη συμπεριφορά, τους φέρεσαι ανάλογα –συχνά με αγριότητα– με αποτέλεσμα να τα αποτρέπεις από το να κάνουν το σωστό και να τα εξωθείς στη βία», εξηγεί ο Ρέιτσερ.