Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]

Με την αποχή να καταγράφει ένα ιστορικό ρεκόρ - ένας στους δύο ψηφοφόρους δεν πήγαν να ψηφίσουν - ο πρώτος γύρος των βουλευτικών εκλογών στη Γαλλία επιφύλαξε πολλές εκπλήξεις. Κυρίως όμως διαμορφώνει ένα νέο πολιτικό πλαίσιο στη χώρα που θα επηρεάσει αναμφίβολα και ολόκληρη την Ευρώπη, με δεδομένο τον ρόλο της Γαλλίας στις υποθέσεις της Γηραιάς Ηπείρου.

Τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου των βουλευτικών εκλογών έδειξαν ότι «ο αγώνας για την εξουσία στη Γαλλία τα επόμενα πέντε χρόνια θα είναι μεταξύ δύο: του κεντρώου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν και του βετεράνου ηγέτη της αντικαπιταλιστικής και ευρωσκεπτικιστικής αριστεράς, Ζαν Λικ Μελανσόν», γράφει η ισπανική El Pais σε ανταπόκρισή της από το Παρίσι.

Το 2017, ο Μακρόν είχε αποσπάσει 348 βουλευτές στην Εθνοσυνέλευση,η παραδοσιακή κεντροδεξιά 129, η Αριστερά 58 και η Λε Πεν οκτώ.

Οι εφετινές βουλευτικές εκλογές σηματοδοτούν ένα πολύ διαφορετικό Σώμα. Ο βαθύς μετασχηματισμός του γαλλικού πολιτικού τοπίου, που ξεκίνησε πριν από πέντε χρόνια με την πρώτη νίκη του Μακρόν, συνεχίζεται σε αυτές τις εκλογές.

Τα δύο στρατόπεδα αναδείχθηκαν σχεδόν ισοδύναμα, συγκεντρώνοντας το καθένα περίπου 25-26% και έξι εκατομμύρια ψήφους και τη διαφορά τους να μην ξεπερνά τις λίγες χιλιάδες ψήφους. Στην τρίτη θέση έρχεται η ακροδεξιά της Μαρίν Λε Πέν με 18,68% και στην τέταρτη η κεντροδεξιά με ποσοστό γύρω στο 12%.

«Ποιος θα φανταζόταν αυτό το αποτέλεσμα πριν από μερικές εβδομάδες», τονίζει η Figaro. «Στην αρχή της προεδρικής εκστρατείας που σημαδεύτηκε από το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, ο αρχηγός του κράτους φαινόταν ανέγγιχτος και η αριστερά σε  κώμα. Ο Μακρόν επανεξελέγη πρόεδρος θριαμβευτικά και ο Μελανσόν νικήθηκε στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών. Όμως, με έναν από αυτούς τους μίνι σεισμούς που τους αρέσει να προκαλούν οι Γάλλοι και να υποτάσσουν την πολιτική τους τάξη, ταρακουνούν για άλλη μια φορά το υπερβολικά συμβατικό τοπίο», σημειώνει η γαλλική κεντροδεξιά εφημερίδα.

Καθοριστικός ο δεύτερος γύρος

Λόγω του πλειοψηφικού συστήματος, στον δεύτερο γύρο των εκλογών την επόμενη Κυριακή, ο συνασπισμός του Μακρόν αναμένεται πάντως να αποσπάσει  275  έως 310 βουλευτές σε σύνολο 577 και να προσεγγίσει ή και να υπερβεί το όριο της απόλυτης πλειοψηφίας, που είναι 289. Η παράταξη της Αριστεράς, αναμένεται να αποσπάσει 180 έως 210 βουλευτές και θα αναδειχθεί σε αξιωματική αντιπολίτευση. Αναμφίβολα ένα σημαντικό επίτευγμα για τη γαλλική Αριστερά μετά από χρόνια διχασμών και άσχημων αποτελεσμάτων στις κάλπες. Η ακροδεξιά αναμένεται να αποσπάσει επίσης 10 έως 25 βουλευτές.

«Στις 19 Ιουνίου, στον δεύτερο γύρο, θα αποφασιστεί πώς θα κυβερνηθεί η Γαλλία τα επόμενα χρόνια και πόση δύναμη θα έχει ο Μακρόν να επιβάλει την ατζέντα του, η οποία περιλαμβάνει μια περίπλοκη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος», σημειώνει η El Pais. Αν ο Μακρόν επιτύχει την απόλυτη πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση, θα έχει ελεύθερα χέρια, όπως τα τελευταία πέντε χρόνια, να εφαρμόσει το πρόγραμμά του. Υπάρχει φυσικά και η μικρή πιθανότητα ο Μελανσόν να αποσπάσει την Κυριακή την πλειοψηφία και να αναγκάσει τον Μακρόν να τον διορίσει πρωθυπουργό. Ο Μελανσόν έχει στηρίξει άλλωστε ολόκληρη την εκστρατεία του σε αυτή τη φιλοδοξία. Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε μια «συγκατοίκηση» στην εξουσία, ανάμεσα σε έναν πρόεδρο και έναν πρωθυπουργό με διαφορετικά πολιτικά πρότυπα. Η τελευταία συγκατοίκηση ήταν μεταξύ 1997 και 2002, όταν πρόεδρος ήταν ο συντηρητικός Ζακ Σιράκ και ο πρωθυπουργός, ο σοσιαλιστής Λιονέλ Ζοσπέν.

Οι δημοσκοπήσεις δίνουν ελάχιστες πιθανότητες για μια τέτοια «συγκατοίκηση». Ο Μακρόν μπορεί να μην είναι δημοφιλής σε ένα σημαντικό τμήμα του γαλλικού πληθυσμού και δεν έχει απολαύσει περίοδο χάριτος μετά την επανεκλογή του τον Απρίλιο, αλλά και ο αντίπαλός του δεν είναι σε καλύτερη θέση. Μια δημοσκόπηση του Ifop δείχνει ότι το 69% των Γάλλων δεν θέλει ο Μελανσόν να είναι πρωθυπουργός της χώρας.

Το πλεονέκτημα του Μακρόν

Το πλεονέκτημα του Μακρόν στον δεύτερο γύρο είναι η κεντρική θέση που κατέχει στην πολιτική σκακιέρα. Όταν ένας υποψήφιος του Μακρόν θα αντιμετωπίζει την Κυριακή έναν άλλο του Μελανσόν, θα μπορεί να υπολογίζει στις ψήφους από το κέντρο ως τη δεξιά, ακόμη και ένα μέρος της ακροδεξιάς. Και αντίστροφα. Όταν ένας “Μακρονιστής” αντιμετωπίζει έναν υποψήφιο της Λε Πεν, μπορεί να υπολογίζει στην ψήφο αριστεράς, του κέντρου και της μετριοπαθούς δεξιάς για να σταματήσει την ακροδεξιά.

 «Οι “Μακρονίστας” φεύγουν αποδυναμωμένοι από τον πρώτο γύρο, αλλά ξεκινούν ως φαβορί στον δεύτερο γύρο την ερχόμενη Κυριακή», γράφει η Les Echos. «Όμως έχουν χάσει περίπου επτά μονάδες σε σύγκριση με τις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές πριν από πέντε χρόνια. Και η κοινοβουλευτική ομάδα του Μακρόν θα είναι μικρότερη από αυτή της θητείας που λήγει, γεγονός που μπορεί να περιορίσει την ικανότητα ελιγμών του προέδρου», εκτιμά η γαλλική οικονομική εφημερίδα.

Ο Εμμανουέλ Μακρόν είχε καλέσει τους Γάλλους να του δώσουν «μια ισχυρή και ξεκάθαρη πλειοψηφία», ενώ η πρόκληση για αυτόν ήταν να καταφέρει να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση και στη δεύτερη θητεία του για να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις που έχει δεσμευτεί. «Για τον Μακρόν είναι μια πικρή νίκη που θα τον θέσει στο έλεος των συμμάχων, όπως ο Εντουάρ Φιλίπ και ο Φρανσουά Μπαϊρού που είναι ακόμη πιο απαιτητικοί ή ανυπόμονοι, καθώς γνωρίζουν ότι είναι απαραίτητοι για την πλειοψηφία», σημειώνει ο διευθυντής της Figaro, Αλέξις Μπερζέ στο κύριο άρθρο της εφημερίδας. Δεν αποκλείεται, ο αρχηγός του κράτους, για κάθε νομοσχέδιο, να είναι αναγκασμένος είτε να εκλιπαρεί για μερικές επιπλέον ψήφους δεξιά ή αριστερά, είτε να χρησιμοποιήσει το όπλο της πολιτικά δαπανηρής και συνταγματικά περιορισμένης προεδρικής εξουσίας του. Μια καταστροφή για το μέλλον: αυτή η άσχημα γεννημένη πενταετής θητεία φαίνεται ήδη να απειλείται από μια χειραγώγηση και είναι δύσκολο να δει κανείς πώς θα μπορούσε να προέλθει μια μεταρρυθμιστική ώθηση από μια Εθνοσυνέλευση που στερείται πραγματικής πλειοψηφίας», εκτιμά ο διευθυντής της Figaro.

Οι διαφορές Μακρόν-Μελανσόν

Αλλωστε, ακόμη και η απόσπαση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας δεν αποτελεί πολιτική εγγύηση για τον Μακρόν, όπως ήταν ήδη εμφανές στην πρώτη προεδρική του θητεία από το 2017 έως το 2022: οι Μακρονιστές είχαν την απόλυτη πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση, ωστόσο, δεν κατάφεραν αν περάσουν τον πυρήνα των μεταρρυθμίσεων Μακρόν: την αλλαγή του συνταξιοδοτικού συστήματος. Θα μπορέσει ο Γάλλος πρόεδρος να εφαρμόσει τη σημαντικότερη μεταρρύθμισή του στη δεύτερη θητεία του, η οποία θα διαρκέσει έως το 2027; Πολλοί το αμφισβητούν. Αν και περιόρισε στην νέα πρότασή του την αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 62 στα 65 χρόνια, ήδη κάνει περικοπές. Η ηλικία συνταξιοδότησης των 65 ετών «δεν είναι τοτέμ», είπε. Είναι επίσης δυνατή η συνταξιοδότηση στα 64 χρόνια. Ο Μελανσόν, αντίθετα, θέλει ακόμη και να μειώσει την ηλικία συνταξιοδότησης στα 60 χρόνια – και σύμφωνα με έρευνες, αυτό υποστηρίζει το 68% των Γάλλων.

Το ζήτημα των συντάξεων δεν είναι το μόνο που χωρίζει τα δύο στρατόπεδα. Η Αριστερά θέλει να επαναφέρει επίσης τον φόρο περιουσίας, μεγάλο μέρος του οποίου κατάργησε ο Μακρόν το 2017.  Υπάρχουν επίσης πολύ θεμελιώδη σημεία διαμάχης, όπως το σύνταγμα και η Ευρώπη. Ο Μακρόν είναι ένθερμος υποστηρικτής της ευρωπαϊκής ιδέας με πυρήνα τη γαλλογερμανική σχέση. Ο Μελανσόν, από την άλλη, καταγγέλλει τη λεγόμενη γερμανική «πολιτική λιτότητας» και αντιδρά στο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο Σταθερότητας. Σε κάθε περίπτωση, η δεύτερη θητεία του Μακρόν, που σύμφωνα με το σύνταγμα θα είναι η τελευταία του, θα είναι ακόμη πιο ταραχώδης από την πρώτη, που είχε ήδη επισκιαστεί από την κρίση των κίτρινων γιλέκων, την πανδημία και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η υπόθεση είναι προφανής: η Γαλλία ετοιμάζεται για πέντε ταραχώδη χρόνια. Το ίδιο και η Ευρώπη…