Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Οι 23 χώρες μέλη του OPEC+ συμφώνησαν να αυξήσουν την ημερήσια παραγωγή τους τον Ιούλιο κατά 648.000 βαρέλια από 432.000 τους προηγούμενους μήνες, σε μια προσπάθεια να συγκρατήσουν την άνοδο των τιμών του πετρελαίου από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία.
Η αύξηση της ημερήσιας παραγωγής πετρελαίου κατά 216.000 βαρέλια την ημέρα, φαντάζει μεν μικρή, αλλά έχει συμβολική σημασία και κυρίως «ρωσικό χρώμα»! Η Ρωσία δεν είναι μέλος του ιστορικού OPEC που κυριαρχείται από τη Σαουδική Αραβία. Η Μόσχα ηγείται της ομάδας των 10 χωρών που συντονίζουν την παραγωγή τους στο πλαίσιο του διευρυμένου OPEC+ και εδώ και Πάνω από πέντε χρόνια, συντονίζει την παραγωγή πετρελαίου της με τον ισχυρό OPEC. Αλλά η πετρελαϊκή συμμαχία OPEC+ απειλείται τώρα με εξαφάνιση.
Σύμφωνα με την Wall Street Journal, ορισμένα από τα 13 μέλη του κανονικού OPEC εξετάζουν το ενδεχόμενο να αποκλείσουν τη Ρωσία από την κοινή συμφωνία παραγωγής. Ο λόγος: οι δυτικές κυρώσεις εμποδίζουν τη Ρωσία να επεκτείνει την παραγωγή της και έτσι να πετύχει τους στόχους παραγωγής του καρτέλ. Η δυσκολία εξεύρεσης νέων πελατών θα αναγκάσει τη Ρωσία να μειώσει τις εξορύξεις πετρελαίου και η τάση αυτή έχει ήδη ξεκινήσει. Τον Μάρτιο, η ρωσική προσφορά ήταν 10 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα και τον Απρίλιο μειώθηκε στα 9,1 εκατομμύρια, λίγο κάτω από το 10%. Αυτή η αυξανόμενη αδυναμία εκπλήρωσης των στόχων της Ρωσίας, θέτει υπό αμφισβήτηση ολόκληρη την αρχιτεκτονική της εταιρικής σχέσης στον OPEC+ .
Μετά την επιβολή μερικού εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο από τις χώρες της ΕΕ, «ακόμη και αν η Ρωσία μπορούσε να εκπληρώσει τις ποσοστώσεις της, θα είχε πρόβλημα να πουλήσει το πετρέλαιό της», εξηγεί ο αναλυτής Φρανκ Σαλενμπέργκερ της εταιρείας LBBW .Τον Απρίλιο, η Ρωσία παρήγαγε 1,3 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου λιγότερο από ό,τι είχε συμφωνηθεί. «Στην πραγματικότητα, η Ρωσία έχει ήδη αποχωρήσει από τον OPEC+», υποστηρίζει ο Γερμανός αναλυτής.
Ο ρόλος της Σαουδικής Αραβίας
Καθοριστικός πάντως για την παραμονή της Ρωσίας στον OPEC+ είναι ο ρόλος της Σαουδικής Αραβίας. Από τον Φεβρουάριο του 1945 και την υπογραφή του Συμφώνου Κουίνσι, η Σαουδική Αραβία διατηρούσε μια ειδική σχέση με την Ουάσιγκτον. Η συμφωνία ήταν απλή: στρατιωτική προστασία για τη Σαουδαραβική βασιλική οικογένεια με αντάλλαγμα τη σταθεροποίηση των αγορών πετρελαίου. Αυτό το σύμφωνο έκανε τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σαουδική Αραβία προνομιούχους συμμάχους σε όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Λέγεται μάλιστα ότι οι Σαουδάραβες συνέβαλαν στην κατάρρευση της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης στη δεκαετία του `80. Το Ριάντ, ανταποκρινόμενο τότε στην έκκληση του προέδρου Ρόναλντ Ρέιγκαν, παρόλο που οι τιμές του πετρελαίου ήταν χαμηλές, άρχισαν να πολλαπλασιάζουν την παραγωγή από το 1985 και μετά. Η τιμή του μαύρου χρυσού κατέρρευσε περισσότερο από τα δύο τρίτα. Το αποτέλεσμα: η σοβιετική οικονομία, η οποία εξαρτιόταν από τις εξαγωγές πετρελαίου, κατέρρευσε. Μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, που σηματοδότησε το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι σχέσεις μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ρωσίας αποκαταστάθηκαν το 1991, μια σχέση που ταλαντευόταν μεταξύ συνεργασίας και αντιπαράθεσης, αλλά που έτεινε να αποκτήσει μεγάλη σημασία αυτά τα χρόνια- σημάδι της αυξανόμενης αδιαφορίας της Ουάσιγκτον για αυτήν την περιοχή του κόσμου
Τα τελευταία χρόνια, το Ριάντ είχε αγνοήσει μάλιστα την πίεση από την Ουάσιγκτον να επιταχύνει τις αυξήσεις της παραγωγής καθώς οι τιμές του πετρελαίου εκτινάχθηκαν στα ύψη μετά και την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Αλλά αυτή η κατάσταση φαίνεται να αλλάζει, αθώς οι οικονομίες παγκοσμίως ανοίγουν ξανά, μετά την πανδημία . Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν αναμένεται μάλιστα να επισκεφθεί τη Σαουδική Αραβία εντός του μηνός, στο πλαίσιο περιοδείας του, με αφορμή τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη στα τέλη Ιουνίου. Ο Μπάιντεν «καίγεται» για να αυξηθεί η παραγωγή πετρελαίου και να υποχωρήσουν οι τιμές, καθώς στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι τιμές της βενζίνης διαμορφώνονται σε επίπεδα ρεκόρ (4,671 δολάρια ανά γαλόνι κατά μέσο όρο), τροφοδοτώντας τον πληθωρισμό και την οργή των Αμερικανών, καθώς ξεκινά η θερινή περίοδος των μεγάλων μετακινήσεων.
Από τον Τράμπ στον Μπάιντεν
Το φαινομενικά παράδοξο είναι ότι ο Μπάιντεν χρειάζεται τώρα να ασκήσει πίεση στις μοναρχίες του Κόλπου –και ιδίως στη Σαουδική Αραβία- να αυξήσουν την παραγωγή τους, ενώ επί δεκαετίες ήταν στενοί σύμμαχοι των Ηνωμένων Πολιτειών και ταυτόχρονα οι σημαντικότεροι προμηθευτές της χώρας σε πετρέλαιο. Ο πρώην πρόεδρος των Ντόναλντ Τραμπ είχε μάλιστα αναβαθμίσει ιδιαίτερα τη Σαουδική Αραβία αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, πραγματοποιώντας το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό στο Ριάντ και ολοκληρώνοντας αμυντικές συμφωνίες, πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων.Η στενή σχέση μεταξύ του Τραμπ με τη Σαουδική Αραβία συνεχίστηκε μάλιστα και μετά τη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι στην πρεσβεία της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη, παρά τις υποψίες ότι είχε σχέση και ο Σαουδάραβας διάδοχος, πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν. Η σχέση Ουάσιγκτον-Ριάντ επιδεινώθηκε όμως μετά την εκλογή του Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο, καθώς ο νέος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών κατηγόρησε τον Σαουδάραβα διάδοχο ως συμμέτοχο στη δολοφονία Κασόγκι. Η εξέλιξη αυτή μάλιστα έφερε πιο κοντά τη Σαουδική Αραβία με τη Ρωσία, αλλά και την Κίνα!
Ο Μπάιντεν αναγκάζεται όμως τώρα να κάνει την ανάγκη φιλοτιμία και να στραφεί για βοήθεια στη Σαουδική Αραβία, καθώς πρέπει να βοηθήσει ενεργειακά την Ευρώπη να αντιμετωπίσει τις ελλείψεις πετρελαίου λόγω του εμπάργκο. «Ένα μεγάλο μέρος των στρατηγικών αποθεμάτων πετρελαίου των Ηνωμένων Πολιτειών έχει ήδη πάει στην Ευρώπη », αναφέρει η ναυτιλιακή εταιρεία American Shipper.
Η αυξανόμενη απόσυρση μέρους του ρωσικού πετρελαίου από τη διεθνή αγορά, φορτώνει ήδη τις χώρες μέλη του ΟΠΕΚ+ με πολλές δύσκολες εξισώσεις. Το βασικό ερώτημα είναι ποιο θα είναι το καθεστώς της Ρωσίας στον OPEC+,εάν δεν μπορεί πλέον να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της όσον αφορά την παραγωγή; Τη δύσκολη αυτή εξίσωση προσπαθεί από χθες να λύσει ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ που επισκέπτεται τις χώρες του Κόλπου, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας, για να διασφαλίσει τη συνοχή της εταιρικής σχέσης με τη Μόσχα.
