Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ, φοβούμενοι μια πιθανή χερσαία εισβολή από τη Ρωσία, έχουν ενισχύσει την υποστήριξη προς το Κίεβο στέλνοντας επιπλέον στρατεύματα και στρατιωτικό εξοπλισμό στην Ουκρανία. Η Συμμαχία αναφέρει ότι η κίνησή της έρχεται ως απάντηση στη συνεχιζόμενη στρατιωτική συσσώρευση της Ρωσίας κατά μήκος των συνόρων με την Ουκρανία, ανησυχώντας ότι θα εισβάλει τελικά στη χώρα.
Από την πλευρά της η Μόσχα υποστηρίζει ότι οι ενέργειές της είναι απαραίτητες για τη διασφάλιση ζωτικών συμφερόντων ασφάλειας και κατηγορεί το ΝΑΤΟ για υπονόμευση της ασφάλειας της περιοχής.
Στο μεταξύ ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έθιξε το το ενδεχόμενο επιβολής προσωπικών κυρώσεων στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, με την Ρωσία να απαντάει δια στόματος Σεργκέι Λαβρόφ ότι η Μόσχα θα απαντήσει σε οποιαδήποτε «επιθετική» ενέργεια των ΗΠΑ και των Ευρωπαίων συμμάχων τους. Παράλληλα, η Γερμανία και η Γαλλία συνεχίζουν τις προσπάθειες να μεσολαβήσουν για μια ειρηνική επίλυση των εντάσεων στην Ουκρανία.
Πέντε πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε για το τι συμβαίνει τώρα και τι θα μπορούσε να ακολουθήσει:
Γιατί υπάρχει η διαμάχη;
Η Ουκρανία, η οποία ήταν μέρος της ρωσικής αυτοκρατορίας για αιώνες πριν γίνει σοβιετική δημοκρατία, κέρδισε την ανεξαρτησία της με τη διάλυση της ΕΣΣΔ το 1991. Προσπάθησε να αποβάλει τη ρωσική αυτοκρατορική της κληρονομιά και να σφυρηλατήσει ολοένα και πιο στενούς δεσμούς με τη Δύση.
Η απόφαση του ρωσόφιλου Ουκρανού προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς να απορρίψει μια συμφωνία σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση, για να ενδυναμώσει τους δεσμούς με τη Μόσχα. Η απόφαση πυροδότησε άμεσα συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας, οι οποίες εξελίχθηκαν σε κίνημα, και ο Γιανουκόβιτς διέφυγε στη Ρωσία.
Η Ρωσία απάντησε προσαρτώντας τη χερσόνησο της Κριμαίας της Ουκρανίας, εκμεταλλευόμενη την αυτονομιστική εξέγερση που ξέσπασε στα ανατολικά της Ουκρανίας. Η Ουκρανία και η Δύση κατηγόρησαν τη Ρωσία ότι έστειλε στρατεύματα και όπλα για να στηρίξει τους αντάρτες. Η Μόσχα το αρνήθηκε, λέγοντας ότι οι Ρώσοι που προσχώρησαν στους αυτονομιστές ήταν εθελοντές. Σύμφωνα με το Κίεβο, περισσότεροι από 14.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στις μάχες που κατέστρεψαν το Ντονμπάς, την ανατολική βιομηχανική καρδιά της Ουκρανίας.
Από την πλευρά της, η Μόσχα επέκρινε έντονα τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ για την παροχή όπλων στην Ουκρανία και τη διεξαγωγή κοινών ασκήσεων, λέγοντας ότι τέτοιες κινήσεις ενθαρρύνουν τους Ουκρανούς να προσπαθήσουν να ανακτήσουν τις περιοχές που κατείχαν οι αντάρτες.
Επιπλέον, ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι οι φιλοδοξίες της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ αποτελούν «κόκκινη γραμμή» για τη Ρωσία και έχει εκφράσει την ανησυχία του για τα σχέδια ορισμένων μελών του ΝΑΤΟ να δημιουργήσουν στρατιωτικά κέντρα εκπαίδευσης στην Ουκρανία. Αυτό, έχει πει, θα τους έδινε στρατιωτική βάση στην περιοχή ακόμη και χωρίς την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
Τι θέλει η Ρωσία;
Το ερώτημα αφορά περισσότερο τι δεν θέλει η Ρωσία. Η Ρωσία δεν θέλει την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, και το αναφέρει στον κατάλογο των απαιτήσεων ασφαλείας που έστειλε στις ΗΠΑ τον περασμένο Δεκέμβριο. Τα αιτήματα περιελάμβαναν τη διακοπή οποιασδήποτε άσκησης του ΝΑΤΟ κοντά στα σύνορα της Ρωσίας. Η Μόσχα εξακολουθεί να περιμένει γραπτή απάντηση, αλλά πολλά από τα τελεσίγραφά της έχουν κατακριθεί από τη Δύση που τα θεωρεί αναποτελεσματικά. Η Ρωσία θέλει επίσης να αποσυρθεί το ΝΑΤΟ από την Ανατολική Ευρώπη. Όπως έχει πει ο Πούτιν, η Ρωσία αναζητάει εγγυήσεις «που θα αποκλείουν κάθε περαιτέρω κίνηση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά και την ανάπτυξη οπλικών συστημάτων που μας απειλούν σε κοντινή απόσταση από το ρωσικό έδαφος».
Να σημειωθεί ότι η ένταξη της Ουκρανίας στη Συμμαχία θα απαιτούσε την ομόφωνη έγκριση των 30 κρατών που απαρτίζουν το σώμα.
Θα ενταχθεί η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ;
Η Ουκρανία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά θέλει να είναι. Θεωρείται εταίρος της Συμμαχίας. Προτού εξεταστεί η ένταξή της, αναφέρει το ΝΑΤΟ, το Κίεβο πρέπει να ξεριζώσει «πληγές» όπως η διαφθορά. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ τον Δεκέμβριο απέρριψε τα ρωσικά αιτήματα να ακυρώσει τη δέσμευση του 2008 προς την Ουκρανία ότι η χώρα θα γινόταν μια μέρα μέλος της. Ο Στόλτενμπεργκ υποστηρίζει ότι όταν έρθει η ώρα να εξεταστεί το θέμα, η Ρωσία δεν θα μπορέσει να ασκήσει βέτο στην ένταξη της Ουκρανίας.
Οι αναλυτές, ωστόσο, υποστηρίζουν ότι οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ, μεταξύ των οποίων ο επικεφαλής των Ηνωμένων Πολιτειών, δεν είναι πρόθυμοι να επεκτείνουν το στρατιωτικό τους αποτύπωμα στην περιοχή και να θέσουν σε περαιτέρω κίνδυνο τη σχέση τους με τη Μόσχα. Ενώ ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν έχει εκφράσει την υποστήριξή του για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είναι αρκετά πιο ασαφής στη θέση του.
Θα υπάρξει πλήρης σύγκρουση;
Η Δύση κατηγορεί τη Ρωσία, η οποία έχει συγκεντρώσει 100.000 στρατιώτες στα ουκρανικά σύνορα, ότι προετοιμάζεται να εισβάλει στον φιλοδυτικό γείτονά της. Ο Μπάιντεν ισχυρίζεται ότι υπάρχει «απόλυτη ομοφωνία» για τον τρόπο αντιμετώπισης της Ρωσίας. Το Πεντάγωνο έχει θέσει σε ετοιμότητα 8.500 Αμερικανούς στρατιώτες για ανάπτυξη στην Ανατολική Ευρώπη και το ΝΑΤΟ στέλνει πλοία και τζετ για να ενισχύσει την άμυνα της περιοχής.
Ο εκπρόσωπος του Πούτιν, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε ότι αυτές οι ενέργειες απλώς αυξάνουν την ένταση σε μια ήδη τεταμένη ατμόσφαιρα. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες κλιμακώνουν τις εντάσεις», είπε στους δημοσιογράφους. «Παρακολουθούμε αυτές τις ενέργειες των ΗΠΑ με μεγάλη ανησυχία», συνέχισε, καθώς η Ρωσία αρνείται ότι έχει σχέδια για εισβολή στην Ουκρανία και κατηγορεί τη Δύση ότι επιδεινώνει την κατάσταση.
Δεν είναι βέβαιο εάν θα ξεσπάσει πόλεμος μεταξύ των δύο χωρών, αλλά ορισμένοι αναλυτές λένε ότι η Ρωσία θα μπορούσε να προχωρήσει στην Ουκρανία για να διεκδικήσει μια γρήγορη, αποφασιστική νίκη και να αυξήσει τη διαπραγματευτική της δύναμη σε μελλοντικές συνομιλίες για την επέκταση του ΝΑΤΟ και τις σφαίρες επιρροής.
«Νομίζω ότι αυτό που θα επιδιώξουν πραγματικά η Ρωσία και ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι να νικήσουν τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις στο πεδίο, να προκαλέσουν μια συντριπτική στρατιωτική ήττα που ταπεινώνει τους Ουκρανούς και κατ' επέκταση να δημιουργήσουν ανησυχία ότι η υποστήριξη της Ουκρανίας έχει από τους συμμάχους της στη Δύση. οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, είναι ανεπαρκής», σχολίασε ο Samir Puri, ανώτερος συνεργάτης στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών.
Και αν τελικά εισβάλει;
Τα δυτικά έθνη έχουν ταχθεί στο πλευρό της Ουκρανίας, αλλά ορισμένες απαντήσεις δεν είναι τόσο εύκολο να απαντηθούν. Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν προμηθεύσει όπλα, ενώ η Γερμανία σχεδιάζει να στείλει μια επιτόπια ιατρική μονάδα τον επόμενο μήνα, αν και δεν θα μεταφέρει στρατιωτικό εξοπλισμό.
Πολύς λόγος έχει επίσης γίνει για τις πιθανές κυρώσεις που αποσκοπούν στην τιμωρία της Μόσχας. Δημόσια, οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι υποσχέθηκαν να χτυπήσουν οικονομικά τη Ρωσία όπως ποτέ άλλοτε, εάν ο Πούτιν ρίξει τον στρατό του στην Ουκρανία. Οι ηγέτες έχουν δώσει, ωστόσο, λίγες λεπτομέρειες σχετικά με τον τρόπο δράσης τους σε αυτή την περίπτωση. Η αποκοπή της Ρωσίας από το χρηματοπιστωτικό σύστημα SWIFT, το οποίο μεταφέρει χρήματα από τράπεζα σε τράπεζα σε όλο τον κόσμο, θα ήταν ένα από τα πιο σκληρά οικονομικά βήματα που θα μπορούσαν να κάνουν, βλάπτοντας τη ρωσική οικονομία άμεσα και μακροπρόθεσμα. Η κίνηση θα μπορούσε να αποκόψει τη Ρωσία από τις περισσότερες διεθνείς οικονομικές συναλλαγές, συμπεριλαμβανομένων των διεθνών κερδών από την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, που αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 40% των εσόδων της χώρας.
Οι ΗΠΑ κατέχουν επίσης ένα από τα πιο ισχυρά οικονομικά όπλα εναντίον του Πούτιν εάν εισβάλει στην Ουκρανία, εμποδίζοντας τη Ρωσία από την πρόσβαση στο δολάριο. Τα δολάρια εξακολουθούν να κυριαρχούν στις χρηματοοικονομικές συναλλαγές σε όλο τον κόσμο, με τρισεκατομμύρια δολάρια «στο παιχνίδι» καθημερινά. Τέλος, οι ΗΠΑ εξετάζουν το ενδεχόμενο επιβολής ελέγχων στις εξαγωγές, αποκόπτοντας ενδεχομένως τη Ρωσία από την υψηλή τεχνολογία που, μεταξύ άλλων, βοηθά τα πολεμικά αεροσκάφη και τα επιβατικά αεροσκάφη να πετούν και να φορτίζουν τα smartphone.
Με πληροφορίες από Al Jazeera
