Το 2021 ήταν η χρονιά που έφτασαν τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού επιτρέποντας βαθμούς κανονικότητας στην κοινωνική ζωή της παγκόσμιας κοινότητας. Το 2022 ξεκινάει με ένα πισωγύρισμα, λόγω της παραλλαγής Όμικρον, στο μέτωπο της πανδημίας και την ερώτηση αν φέτος θα είναι η χρονιά που θα δοθεί το αποφασιστικό «χτύπημα» στον Covid-19.
Μέσα σε αυτό το σκηνικό της (αυτο)διατηρούμενης υγειονομικής κρίσης, η Eurasia Group προβλέπει το τέλος της πανδημίας και την ενδημική πορεία του ιού, αλλά σημειώνει την έλλειψη παγκόσμιας ηγεσίας ως βασικό παράγοντα που δίνει παράταση στην κρίση. Στην ετήσια έκθεσή της για τους δέκα κινδύνους που απειλούν τη νέα χρονιά, σε γεωπολιτικό, υγειονομικό και οικονομικό επίπεδο, υπογραμμίζει την τάση προς το εσωτερικό στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες, τις ΗΠΑ και την Κίνα.
«Ενώ η στροφή των δύο πιο ισχυρών εθνών προς τα μέσα μειώνει τις πιθανότητες πολέμου, σημαίνει επίσης λιγότερη παγκόσμια ηγεσία και συντονισμό για την ανταπόκριση στις προκλήσεις του κόσμου», αναφέρει, εξηγώντας πως αυτή δεν είναι καλή εξέλιξη σε ένα κόσμο που θα κληθεί να αντιμετωπίσει δύο κρίσεις που απαιτούν απεγνωσμένα συντονισμένη απάντηση. Από τη μία η πανδημία, στην οποία «σκοντάφτουμε» δύο χρόνια τώρα, και από την άλλη η κλιματική αλλαγή, με την οποία δεν ξέρουμε πώς (ή δεν θέλουμε) να ασχοληθούμε.
Και στις δύο περιπτώσεις, οι ΗΠΑ και η Κίνα θα έχουν χαμηλότερες επιδόσεις, τόσο στο εσωτερικό τους όσο και στην παγκόσμια σκηνή, εκτιμάει η Eurasia Group, προσθέτοντας ότι το αισιόδοξο είναι ότι υπάρχουν άλλοι παίκτες (όπως λιγότερο ισχυρές χώρες, εταιρείες, υποεθνικές κυβερνήσεις και η κοινωνία των πολιτών) που παρεμβαίνουν για να καλύψουν το κενό ηγεσίας που αφήνει η υποχώρηση των υπερδυνάμεων ΗΠΑ-Κίνας.
Όσον αφορά τις γεωπολιτικές εξελίξεις το 2022, η Eurasia Group σημειώνει τις εντάσεις σε πολλές γωνιές του κόσμου, προειδοποιώντας ότι οι κρίσεις στο Ιράν και την Ουκρανία μπορούν να γίνουν πιο «εύφλεκτες» και οι ανθρωπιστικές τραγωδίες σε χώρες όπως η Μιανμάρ και το Αφγανιστάν, η Αϊτή, η Βενεζουέλα και η Αιθιοπία, μπορούν να συνεχίσουν να «φουντώνουν».
Σταθερά στη δεκάδα της Eurasia Group βρίσκουμε την Τουρκία, με τις θέσεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην εξωτερική πολιτική να αποσπάσουν την προσοχή των ψηφοφόρων από την οικονομική κρίση.
Αναλυτικά οι δέκα κίνδυνοι σύμφωνα με την Eurasia Group:
1. Η πολιτική μηδενικών κρουσμάτων
Στον ανεπτυγμένο κόσμο, το τέλος της πανδημίας είναι κοντά, προβλέπει η Eurasia Group, παρά την παρούσα έκρηξη των κρουσμάτων που έχει τροφοδοτήσει η εξαιρετικά μεταδοτική παραλλαγή Όμικρον. Ωστόσο, αυτά τα επίπεδα ρεκόρ λοιμώξεων συναντούν πληθυσμούς με υψηλό βαθμό εμβολιασμού, και ενισχύονται από τα πιο αποτελεσματικά εμβόλια mRNA και, σύντομα, από την ταχεία ανάπτυξη θεραπειών για τον Covid, που ελαχιστοποιούν σοβαρά τον κίνδυνο νοσηλείας και θανάτου.
Αυτό σημαίνει ότι ο ιός θα γίνει ενδημικός για τις προηγμένες βιομηχανικές οικονομίες μέχρι το τέλος του πρώτου τριμήνου, τονίζει, προσθέτοντας, ωστόσο, ότι το οικονομικό hangover από την πανδημία θα διαρκέσει με προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα και τον επίμονο πληθωρισμό. Σύμφωνα με την Eurasia Group παραμένει ο κίνδυνος για μια πιο θανατηφόρα παραλλαγή, αλλά εξακολουθεί να αποτελεί πολύ μικρότερο κίνδυνο δεδομένων των εργαλείων που είναι διαθέσιμα για την καταπολέμησή της.
Η Eurasia Group θεωρεί ότι η Κίνα με την (κάποτε επιτυχημένη και αποτελεσματική) Covid-zero πολιτική της θα βρεθεί σε δύσκολη θέση γιατί δεν προσαρμόζεται στα νέα επιδημιολογικά δεδομένα. «Το να κρατάς τη χώρα κλειδωμένη για δύο χρόνια, έχει πλέον καταστήσει πιο επικίνδυνο το άνοιγμά της ξανά....Η αρχική επιτυχία του zero Covid και η προσωπική προσκόλληση του Σι Τζινπίνγκ σε αυτό καθιστά αδύνατη την αλλαγή πορείας», σχολιάζει, εξηγώντας ότι η πολιτική της Κίνας θα αποτύχει να περιορίσει τις μολύνσεις, οδηγώντας σε μεγαλύτερο αριθμό κρουσμάτων, που απαιτεί με τη σειρά του πιο αυστηρά lockdown. Αυτό έπειτα θα οδηγήσει σε μεγαλύτερες οικονομικές αναταραχές, περισσότερη κρατική παρέμβαση και έναν δυσαρεστημένο πληθυσμό. Η Κίνα, εκτιμάει η Eurasia Group, δεν θα μπορέσει να ξεκολλήσει από αυτή τη θέση αν δεν χορηγήσει στους πολίτες της εμβόλια mRNA και ενισχυτικές δόσεις μέχρι το τέλος του έτους.
Σε γενικές γραμμές, σύμφωνα με την Eurasia Group, φέτος οι αναπτυσσόμενες χώρες θα πληγούν περισσότερο και οι πολιτικοί φορείς θα φέρουν το μεγαλύτερο βάρος της δημόσιας οργής. Η ζήτηση για ενισχυτικές δόσεις από τις πλουσιότερες χώρες θα αποτρέψει την ευρύτερη διάθεση αποτελεσματικών εμβολίων. Τα νέα κρούσματα θα επιβραδύνουν την οικονομική ανάπτυξη στις αναδυόμενες αγορές και θα αφήσουν τις φτωχότερες κυβερνήσεις με περισσότερο χρέος. Έτσι ο COVID θα συνεχίσει να οδηγεί την πολιτική και οικονομική αστάθεια.
2. Ο τεχνοπολικός κόσμος
Είμαστε στην αυγή ενός νέου κόσμου, προειδοποιεί η Eurasia Group, αναφέροντας ότι εντείνεται η σύγκρουση μεταξύ των κυβερνήσεων και των μεγαλύτερων τεχνολογικών εταιρειών στον κόσμο σχετικά με το ποιος θα θέσει τους κανόνες στον ψηφιακό χώρο που παίζει ολοένα και μεγαλύτερο ρόλο στη ζωή και την πολιτική μας.
Τα κράτη, αναφέρει, έχουν ορίσει την παγκόσμια τάξη από τότε που η Συνθήκη της Βεστφαλίας τα κατοχύρωσε ως δομικά στοιχεία της γεωπολιτικής σχεδόν πριν από 400 χρόνια. Όμως σήμερα αντιμετωπίζουν μια νέα μορφή ανταγωνισμού από τις εταιρείες τεχνολογίας που ασκούν μια μορφή κυριαρχίας σε μια εντελώς νέα διάσταση της γεωπολιτικής: τον ψηφιακό χώρο.
Βασικά μέρη της καθημερινής ζωής των ανθρώπων, ακόμη και ορισμένες βασικές λειτουργίες του κράτους, υπάρχουν όλο και περισσότερο στον ψηφιακό κόσμο και το μέλλον διαμορφώνεται από εταιρείες τεχνολογίας και αποκεντρωμένα έργα blockchain που δεν είναι καλές (ή δεν ενδιαφέρονται για) διακυβέρνηση. Τα κράτη θα αποτύχουν να σταματήσουν αυτή την τάση, εκτιμάει η Eurasia Group, σημειώνοντας ότι πι μεγαλύτερες εταιρείες τεχνολογίας σχεδιάζουν, χτίζουν και διαχειρίζονται μια εντελώς νέα διάσταση της γεωπολιτικής.
Το πρόβλημα, προειδοποιούν οι συντάκτες της έκθεσης, είναι ότι οι τεχνολογικοί γίγαντες δεν μπορούν ακόμη να κυβερνήσουν αποτελεσματικά τα εργαλεία που δημιουργούν ή τον χώρο που επεκτείνουν. Η παραπληροφόρηση θα υπονομεύσει περαιτέρω την πίστη του κοινού στη δημοκρατία και καθώς οι εταιρείες τεχνολογίας και οι κυβερνήσεις αποτυγχάνουν να συμφωνήσουν σχετικά με τον τρόπο προστασίας του απορρήτου των δεδομένων, της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο και της ασφαλούς και ηθικής χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης, με αποτέλεσμα οι εντάσεις σε αυτά τα ζητήματα μεταξύ των ΗΠΑ, της Ευρώπης και της Κίνας να αυξηθούν.
3. Οι ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ
Οι ενδιάμεσες εκλογές του 2022 θα είναι από τις πιο σημαντικές στην ιστορία των ΗΠΑ, αναφέρει η Eurasia Group. Οι εκλογές θα διεξαχθούν εν μέσω ισχυρισμών για νοθεία τόσο από τους Δημοκρατικούς όσο και από τους Ρεπουμπλικανούς και θα βάλουν τις βάσεις για τις προεδρικές εκλογές του 2024 κατά τις οποίες ο Ντόναλντ Τραμπ, εάν είναι υποψήφιος, είτε θα τις κερδίσει είτε θα προσπαθήσει να τις κλέψει. Η φετινή εκλογική διαδικασία δεν θα προκαλέσει από μόνη της κρίση, αλλά αντιπροσωπεύει ένα ιστορικό σημείο καμπής.
4. Τα εγχώρια θέματα της Κίνας
Οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας δεν θα φτάσουν σε επίπεδα κρίσης φέτος , κατά την Eurasia Group, και οι εσωτερικές συνθήκες εντός της Κίνας (αυξανόμενη πίεση από τη Δύση, ένα «κουρασμένο» μοντέλο ανάπτυξης, μια υπερβολικά μεγάλη και μη ισορροπημένη οικονομία και ένα πληθυσμό που γερνάει γρήγορα) δεν θα υπονομεύσουν την πολιτική σταθερότητα της χώρας, ούτε θα εκτροχιάσουν την προσπάθεια του Σι για μια ιστορική τρίτη θητεία. Αλλά απέναντι σε μια ολοένα και πιο λάθος πολιτική μηδενικών κρουσμάτων, η φορτισμένη πολιτική ατμόσφαιρα που οδηγεί στο 20ο Συνέδριο του Κόμματος θα κρέμεται πάνω από την κινεζική οικονομία.
5. Η Ρωσία
Οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας βρίσκονται στην κόψη του μαχαιριού. Αυτό που ξεκίνησε με μια σταδιακή συσσώρευση στρατευμάτων κοντά στην Ουκρανία πέρυσι έχει μετατραπεί σε ένα ευρύτερο ρωσικό αίτημα για αναδιάρθρωση της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής της ασφάλειας. Αυτό, σε συνδυασμό με τις συνεχιζόμενες ανησυχίες σχετικά με τις εκλογικές παρεμβάσεις και τις κυβερνοεπιχειρήσεις, σημαίνει ότι η Ρωσία βρίσκεται στα πρόθυρα να επισπεύσει μια διεθνή κρίση.
6. Το Ιράν
Οι ΗΠΑ και το Ιράν εισέρχονται στα πρόθυρα της κρίσης το 2022. Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν προχωρά ραγδαία, χωρίς περιορισμούς από τα όρια της πυρηνικής συμφωνίας. Με τη διπλωματία «στον πάγο», η Ουάσιγκτον ψάχνει για μια εναλλακτική στρατηγική για να περιορίσει την Τεχεράνη και να κατευνάσει τις αυξανόμενες ισραηλινές εκκλήσεις για επιθετική δράση, αλλά η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει περιορισμένες επιλογές. Το Ισραήλ θα παίρνει ολοένα και περισσότερο την κατάσταση στα χέρια το, πράγμα που για άλλη μια φορά εγείρει την απειλή των ισραηλινών επιδρομών στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις. Αυτές οι πιέσεις θα ενταθούν φέτος, αφήνοντας τις τιμές του πετρελαίου και τις ανησυχίες στα περιφερειακά κράτη, αυξάνοντας τον κίνδυνο συγκρούσεων.
7. Δύο βήματα προς προς το«πράσινο μέλλον», και ένα πίσω
Το 2022 θα είναι μια ιδιαίτερα ενοχλητική περίοδος στην παγκόσμια μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας γιατί οι μακροπρόθεσμοι στόχοι απαλλαγής από τον άνθρακα θα συγκρουστούν με τις βραχυπρόθεσμες ενεργειακές ανάγκες. Το αποτέλεσμα θα είναι τόσο υψηλότερες τιμές ενέργειας για τους καταναλωτές όσο και βραχυπρόθεσμη σύγκρουση της πολιτικής με τους στόχους για το κλίμα.
8. «Άδειες» χώρες
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ενδιαφέρονται πλέον να παίξουν το ρόλο του αστυνομικού στην παγκόσμια πολιτική σκηνή και το Πεκίνο δεν πρόκειται να πάρει τη θέση της Ουάσιγκτον, αναφέρει η Eurasia Group, τονίζοντας πως η παγκόσμια σταθερότητα είναι «εκτεθειμένη», παρόλο που άλλες δυνάμεις, όπως η ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιαπωνία, θα ασκήσουν μεγαλύτερη επιρροή χωρίς να καλύψουν πλήρως το παγκόσμιο κενό ισχύος. Πολλές χώρες και περιοχές θα υποστούν τις συνέπειες, προειδοποιεί, αναφέροντας τις εξής: Αφγανιστάν, Σαχέλ, Υεμένη, Μιανμάρ, Αιθιοπία, Βενεζουέλα και Αϊτή.
9. Οι εταιρείες χάνουν τους πολιτισμικούς πολέμους
Οι μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου καρπώνονται κέρδη ρεκόρ. Αλλά θα έχουν μια πιο δύσκολη χρονιά στην πολιτική. Οι καταναλωτές και οι εργαζόμενοι, ενδυναμωμένοι από την «cancel culture» και ενεργοποιημένοι από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, θα θέτουν νέες απαιτήσεις στις πολυεθνικές εταιρείες και στις κυβερνήσεις που τις ρυθμίζουν. Οι πολυεθνικές θα πρέπει να ξοδέψουν περισσότερο χρόνο και χρήμα για να περιηγηθούν σε περιβαλλοντικά, πολιτιστικά, κοινωνικά και πολιτικά ναρκοπέδια.
10. Η Τουρκία
Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα παρασύρει την οικονομία και τη διεθνή θέση της χώρας σε νέα χαμηλά το 2022, καθώς προσπαθεί να αντιστρέψει τους φθίνοντες αριθμούς των δημοσκοπήσεων πριν από τις εκλογές του 2023.
Ο Ερντογάν και το κυβερνών του Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης είναι λιγότερο δημοφιλή από ποτέ στους Τούρκους ψηφοφόρους. Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί, αναφέρει η Eurasia Group αναφέροντας ότι η ανεργία είναι υψηλή, ο πληθωρισμός εκτινάσσεται στα ύψη και η λίρα είναι πιο αδύναμη και πιο ασταθής.
«Ο πρόεδρος είναι υπεύθυνος για την οικονομική ύφεση της Τουρκίας και οι ψηφοφόροι κατηγορούν την κυβέρνηση για την τρέχουσα κατάσταση . Καθοδηγούμενος από την πεποίθηση ότι τα υψηλά επιτόκια προκαλούν υψηλό πληθωρισμό, ο Ερντογάν έχει απορρίψει τις ορθόδοξες οικονομικές πολιτικές για να αναγκάσει σε έναν κύκλο νομισματικής χαλάρωσης, καθώς οι αυξήσεις των τιμών καταναλωτή επιταχύνονται. Η νομισματική πολιτική του Ερντογάν οδήγησε τα πραγματικά επιτόκια βαθύτερα σε αρνητικό έδαφος, οδηγώντας σε μεγαλύτερη δολαριοποίηση της οικονομίας. Επιπλέον, έχει εγκαταλείψει τον στόχο πληθωρισμού 5% της Τουρκίας... και χαιρέτισε την πτώση της λίρας σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Ο Ερντογάν θέλει να οικοδομήσει μια εξαγωγική οικονομία τύπου της δεκαετίας του 1990, βασισμένη στα αδύναμα νομίσματα. Το κόστος είναι ένα φτωχότερο και το κοινό πιο θυμωμένο», αναφέρει, τονίζοντας πως ο Ερντογάν έχει το βλέμμα στο 2023.
Παρόλα αυτά ο αντίκτυπος αυτών των πολιτικών θα γίνει αισθητός φέτος, σημειώνει. «Θα προσπαθήσει να κατευνάσει τα νοικοκυριά με την ανανεωμένη πιστωτική επέκταση, ωστόσο κινδυνεύει να τροφοδοτήσει μεγαλύτερη δολαριοποίηση. Η κεντρική τράπεζα θα κάνει ό,τι ζητά ο πρόεδρος, επιδεινώνοντας τους κινδύνους του ισοζυγίου πληρωμών, δεδομένης της ανάγκης να ανανεωθούν μεγάλα ποσά εξωτερικού χρέους για τον τραπεζικό τομέα και τις επιχειρήσεις. Υπάρχει αυξανόμενος κίνδυνος η Άγκυρα να στραφεί σε μη φιλικές προς την αγορά παρεμβάσεις, αλλά κανένα από αυτά τα μέτρα δεν θα σταματήσει την αιμορραγία. Τα νέα μέτρα που αποκαλύφθηκαν στα τέλη Δεκεμβρίου θα παράσχουν κάποια βραχυπρόθεσμη οικονομική ανακούφιση, αλλά θα αυξήσουν τους δημοσιονομικούς και πληθωριστικούς κινδύνους που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε επιταχυνόμενη οικονομική κατάρρευση», υπογραμμίζει.
«Οι θέσεις του Ερντογάν στην εξωτερική πολιτική θα παραμείνουν εμπρηστικές στο πλαίσιο μιας προσπάθειας να αποσπάσει την προσοχή των ψηφοφόρων από την οικονομική κρίση. Η Halkbanktrial, η οποία θα πρέπει επιτέλους να ξεκινήσει και να ολοκληρωθεί κάποια στιγμή φέτος, κινδυνεύει να γίνει ένα σημαντικό σημείο ανάφλεξης, ιδιαίτερα εάν η τράπεζα κριθεί ένοχη για παραβιάσεις των κυρώσεων στο Ιράν και ο Ερντογάν αρνηθεί να συμβιβαστεί. Η προκλητική προοπτική για την προσπάθεια της Τουρκίας να αποκτήσει περισσότερα F-16 και κιτ εκσυγχρονισμού από τις ΗΠΑ, εν τω μεταξύ, θα μπορούσε να εκτροχιάσει τις προσπάθειες τόσο στην Άγκυρα όσο και στην Ουάσιγκτον να διατηρήσουν μια οριακά εποικοδομητική διμερή ατζέντα. Ένας ανυπόμονος Ερντογάν, που επιδιώκει να κερδίσει πολιτικούς πόντους στο εσωτερικό, μπορεί να ακυρώσει πρόωρα τις συνομιλίες και να στραφεί στη Ρωσία πριν από τις αμυντικές συμφωνίες. Αυτό θα πυροδοτούσε πρόσθετες κυρώσεις από τις ΗΠΑ», εκτιμάει η Eurasia Group.
«Ακόμα κι αν η Ουάσινγκτον επιλέξει πιο μετριασμένες απαντήσεις, οι εξελίξεις θα προκαλέσουν σπασμωδικές αντιδράσεις από τον Ερντογάν. Οι ακανόνιστες επιλογές του θα τροφοδοτήσουν ανησυχίες για τους κινδύνους μεγάλης τουρκικής υπερβολής στη Συρία και σύγκρουσης με την Ελλάδα ή την Κύπρο για αμφισβητούμενα ύδατα. Καμία από αυτές τις κινήσεις δεν θα κερδίσει πόντους στον Ερντογάν στο εσωτερικό της χώρας, σε μια εποχή με την ανεξέλεγκτη λίρα και τον δραματικό πληθωρισμό να ακρωτηριάζουν την ικανότητα των ψηφοφόρων να τα βγάλουν πέρα», συνεχίζει.
«Εάν οι οικονομικές συνθήκες επιδεινωθούν ταχύτερα, ο Ερντογάν θα μπορούσε να αναγκαστεί να διεξαγάγει πρόωρες εκλογές φέτος, επιδεινώνοντας τους παραπάνω κινδύνους. Δεδομένης της θεσμικής αδυναμίας της Τουρκίας και της πιθανότητας για δημοκρατική οπισθοδρόμηση και βία, οι αιφνιδιασμοί θα απειλούσαν να βυθίσουν τη χώρα στο χάος και να εδραιώσουν περαιτέρω τη θέση της ως η εξέχουσα περίπτωση του καλαθιού των αναδυόμενων αγορών», καταλήγει.
naftemporiki.gr
