Των Καθηγητή Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη,
Πολυτεχνείο Κρήτης
Επίτιμος Διδάκτορας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών της Ισπανίας
Distinguished Research Professor, Audencia Business School, France
Καθηγητή Αιμίλιου Γαλαριώτη,
Διευθυντής Έρευνας Audencia Business School (EQUIS, AMBA, AACSB)
Αντιπρόεδρος της Γαλλικής Εταιρίας Χρηματοοικονομικής (French Finance Association)
και Μαριάννας Εσκαντάρ,
Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια, MBA
Μέλος του Εργαστηρίου Financial Engineering
Πολυτεχνείο Κρήτης
Ο Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης
Bruno Le Maire στο τελευταίο βιβλίο του (Le Nouvel Empire: L'Europe du vingt et unieme siècle, Callimard, 2019) γράφει ότι “ η Ευρώπη μπορεί να εξαφανιστεί. Όχι η ενιαία αγορά, αλλά το πολιτικό σχέδιο. Ποτέ οι δυνάμεις αποδιοργάνωσης δεν ήταν τόσο ισχυρές από την εποχή της Συνθήκης της Ρώμης το 1957: εσωτερικές εντάσεις μεταξύ κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης εμφανίζονται καθημερινά, ενώ η Μ. Βρετανία αποφάσισε να φύγει. Κυρίως όμως, η σύγκρουση των Η.Π.Α. με την Κίνα για την κυριαρχία των νέων τεχνολογιών και οι χρηματοοικονομικές δυνάμεις μας υπερβαίνουν και μας επιβάλλουν μια ριζική επιλογή μεταξύ μιας κυρίαρχης Ευρώπης ή μιας υποταγμένης ηπείρου.”
Bιομηχανία
Πρωταθλήτρια της “παλιάς οικονομίας”, η Ευρώπη προχωρά με μη διατεταγμένη σειρά και δεν επενδύει αρκετά στην καινοτομία.
Η Ευρώπη βρίσκεται “στριμωγμένη ” μεταξύ των Η.Π.Α. του D. Trump που λέει η “America first” και της Κίνας του Xi Jinping η οποία έχει για στόχο να κυριαρχήσει τεχνολογικά. Η Ευρώπη “μαζεύει” καθυστερήσεις και δεν έχει την “Google european”. Η Κίνα συγκεντρώνει ήδη τα 2/3 της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρικών μπαταριών. Η εταιρία Huawei κρατά το παγκόσμιο ρεκόρ κατάθεσης ευρεσιτεχνιών για το 2018.
Μόνο 10 Ευρωπαϊκές εταιρείες βρίσκονται ανάμεσα στο top 50 της τελευταίας ταξινόμησης Fortune 500 των μεγαλύτερων επιχειρήσεων στον κόσμο, έναντι 21 για τις Η.Π.Α. και 11 για την Κίνα. Η Ευρωπαϊκή βιομηχανία χαρακτηρίζεται ως “ αμυντική” και δεν καινοτομεί αρκετά. Μεταξύ 2000 και 2017 το βάρος της βιομηχανίας της σε σχέση με το ΑΕΠ υποχώρησε από το 16,8% στο 14,1,%. Χωρίς μεγάλη έκπληξη, οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης πραγματοποιούσαν μεγάλη πρόοδο της βιομηχανίας τους ( Τσεχία, τη μεγαλύτερη 24,3%, Πολωνία, Σλοβακία και Ουγγαρία). Σε επίπεδο έρευνας και ανάπτυξης, τα μέσα που διέθεσαν τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν ακολουθούσαν τους στόχους του προγράμματος της Λισαβόνας το 2000. Το 2017, η Ευρωπαϊκή Ένωση επένδυσε το 2,07% του ΑΕΠ της (Eurostat), η Κίνα (2,13%), οι Η.Π.Α. (2,73%), η Ιαπωνία (3,2,%) και η Νότια Κορέα (4,5%).
Τεχνολογία
Υπάρχει ένα καλό νέο: ο επόμενος πόλεμος δεν θα είναι στρατιωτικός. Η τεχνολογία θα είναι το κέντρο της σύγκρουσης. Η Κίνα με το πρόγραμμα της “Made in China 2025” ή με τους νέους δρόμους του μεταξιού (βλ. Ζοπουνίδης, 16 Αυγούστου 2018, Όταν η Κίνα “αγοράζει τον κόσμο”, Ναυτεμπορική), φανερώνει τη θέληση να γίνει ένας πρώτης τάξης παράγοντας μέσα στις νέες βιομηχανίες. Η Κίνα ετοιμάζεται εδώ και καιρό σε πολλαπλά επίπεδα.
Πρώτα, εκπαίδευση με τη μόρφωση εκατομμυρίων μηχανικών και την επιλογή των καλυτέρων πανεπιστημίων, Κινέζικων ή ξένων, με βάση την περίφημη ταξινόμηση τους Shanghai που χρησιμοποιείται για περισσότερα από 15 χρόνια. Δεύτερο, επιχειρήσεις με ένα συνδυασμό υποστήριξης και ελευθερίας για την προώθηση δημιουργίας κολοσσών, πιο ειδικά στο ψηφιακό τομέα. Οι μεγάλοι κολοσσοί των Η.Π.Α., οι GAFAM έχει ο καθένας τον αντίστοιχό του στην Κίνα: οι BATX ( Baidy, Alibaba, Tencent, Xiaomi). Τρίτον, η χρηματοοικονομική με την άνθηση του επιχειρηματικού κεφαλαίου (venture capital, βλ. Zopounidis, 1985, La Gestion du Capital Risque, Ed. Economia). Το κινέζικο επιχειρηματικό κεφάλαιο πρόκειται σε λίγο να ξεπεράσει σε κεφάλαια αυτό των Η.Π.Α. Στην τεχνητή νοημοσύνη τα καλύτερα ακαδημαϊκά άρθρα αναφέρονται από επιστήμονες της Αμερικής. Εξαγοράσθηκε η γερμανική εταιρία-leader Kuka της ρομποτικής. Τελευταία, επιτίθεται στη αυτοκινητοβιομηχανία με την προώθηση ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Οι Η.Π.Α. για να διατηρήσουν την υπεροχή τους στις βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας όπως, η αεροδιαστημική και η ρομποτική, δεν πρέπει να τοποθετούν τελωνειακούς φραγμούς στους εταίρους τους. Πρέπει να επενδύσουν στην ανώτατη εκπαίδευση, στην έρευνα- ανάπτυξη, δηλαδή να αναπτύξει τη δική τους οικονομική μακροπρόθεσμη στρατηγική για να δώσουν απάντηση σε αυτή της Κίνας.
Ευρώπη
Όπως αναφέρθηκε στην αρχή του άρθρου από τον υπουργό οικονομίας της Γαλλίας B. Le Maire, η Ευρώπη μπορεί να γίνει μια μεγάλη αυτοκρατορία μεταξύ των Η.Π.Α. και της Κίνας. Η Ευρώπη ακόμη και τώρα διαθέτει μεγάλα μέσα στη φαρέτρα της:
- Δημοσιεύει περισσότερα επιστημονικά άρθρα από Η.Π.Α. και Κίνα στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης.
- Οι επιχειρήσεις τηλεπικοινωνιών, οι κατασκευαστές αυτοκινήτων, οι ενεργειακές επιχειρήσεις είναι παγκόσμιοι leaders.
Βέβαια, η Ευρώπη παρουσιάζει μόνο το 1/10 των επενδύσεων σε venture capital. Ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε ένα φιλόδοξο στόχο των 20 δις. ευρώ σε τεχνητή νοημοσύνη μέχρι το 2030, η Κίνα για το πενταετές της πρόγραμμα σκοπεύει να επενδύσει 53 δις. ευρώ. - Οι αυτοκινητοβιομηχανίες PSA, Renault, BMW, Volkswagen έχουν τα μέσα να “χτυπήσουν” τα αυτόνομα αυτοκίνητα της Tesla και των Κινέζων ανταγωνιστών όπως, Byton, Xpeng Motors, κ.α.
- Η νέα “αυτοκρατορία” την Ευρώπης πρέπει να προσδιορίσει τα σύνορά της, τις αξίες της, την κουλτούρα της και την οικονομική της δύναμη. Επίσης, την ειρηνικότητά της, τη δημοκρατία της και την προστατευτικότητά της.
