Του Φίλιππου Τσαλίδη

Ο σιδηρόδρομος θεωρείται μεταφορικό μέσο μεγάλων αποστάσεων λόγω αυξημένου κόστους των τερματικών του υπηρεσιών, αλλά και μεταφορικό μέσο μαζικών μεταφορών, καθώς έχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης εξυπηρέτησης μαζικών μεταφορών.

Ο καθηγητής Φίλιππος Τσαλίδης είναι διευθύνων σύμβουλος της ΤΡΑΙΝΟΣΕ Α.Ε., Member of the FS Group

Το ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο, λόγω της γεωγραφικής του θέσης, έχει τα χαρακτηριστικά αρχικού - τελικού σιδηροδρομικού δικτύου με σημαντικά αρχικά - τελικά κόστη. Ταυτόχρονα, όμως, λόγω της γεωγραφικής θέσης της χώρας μας, ο σιδηρόδρομος, χάρη σε στρατηγικές συμφωνίες με τις κύριες πύλες θαλάσσιας εισόδου φορτίων, καθώς και εξόδου, συμβάλλει καίρια στη μετατροπή της Ελλάδας σε δυναμικό και σύγχρονο διαμετακομιστικό κέντρο της ΝΑ Ευρώπης και των Βαλκανίων, με έμφαση στις συνδυασμένες μεταφορές, που πραγματοποιούνται σε συνδυασμό θαλάσσιου και σιδηροδρομικού μεταφορικού μέσου. 

Η υπάρχουσα σιδηροδρομική σύνδεση με τον Λιμένα Θεσσαλονίκης, καθώς και η σιδηροδρομική σύνδεση με τον Λιμένα Νέου Ικονίου εξασφαλίζουν την καλύτερη εξυπηρέτηση των μαζικών εμπορευματικών μεταφορών με τον σιδηρόδρομο μέσω της Ελλάδας, τόσο των συμβατικών μεταφορών (χύδην φορτίο) όσο και των μεταφορών containers.

Μετά την ολοκλήρωση του έργου της σιδηροδρομικής σύνδεσης του Λιμένα Νέου Ικονίου με τον βασικό άξονα του σιδηροδρομικού δικτύου και σε συνέχεια παράδοσης της συγκεκριμένης σιδηροδρομικής γραμμής προς εκμετάλλευση, εξασφαλίζεται (από τον Απρίλιο 2014) η διακίνηση με τον σιδηρόδρομο ενός σημαντικού μεριδίου των μεταφορών containers, μέσω της «πύλης» του Λιμένα Νέου Ικονίου, προς τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης (Ουγγαρία, Σλοβακία, Τσεχία), καθώς και προς τα Βαλκάνια (Σερβία, πΓΔΜ). Στις 26.04.2014 αναχώρησε από τον Λιμένα Νέου Ικονίου προς Ουγγαρία (Gyor)πρώτη αμαξοστοιχία με containers. Η εξέλιξη των συγκεκριμένων μεταφορών, από τη στιγμή της έναρξής τους, παρουσιάζει έντονη δυναμική.

Συνοπτικά, η εξέλιξη των μεταφορών containers, ανά έτος, με τον σιδηρόδρομο, από τον Λιμένα Νέου Ικονίου, έχει ως εξής:

α)  έτος 2014 - διακινήθηκαν 68 τρένα (4.240 TEUs), 
β)  έτος 2015 - διακινήθηκαν 231 τρένα (15.371 TEUs),
γ)  έτος 2016 - διακινήθηκαν 211 τρένα (14.495 TEUs),
δ)  έτος 2017 - διακινήθηκαν 318 τρένα (20.778 TEUs),
ε)  έτος 2018 (μέχρι 31.10.2018) - διακινήθηκαν 304 τρένα (20.818 TEUs).

Συμπληρωματικά, από τον μήνα Μάρτιο 2016, εκτελούνται πλέον συστηματικά μεταφορές containers και προς την αντίθετη κατεύθυνση, δηλαδή από την Κεντρική Ευρώπη (Τσεχία, Σλοβακία, Ουγγαρία, Αυστρία), καθώς και από τα Βαλκάνια (Σερβία - Beograd) προς τον Λιμένα Νέου Ικονίου. Σημειώνεται ότι μαζί με τα έμφορτα με containers βαγόνια επιστρέφουν ταυτόχρονα και κενά βαγόνια προς νέα φόρτωσή τους στον Λιμένα Νέου Ικονίου. 

Συνοπτικά, η εξέλιξη των μεταφορών containers, ανά έτος, προς τον Λιμένα Νέου Ικονίου έχει ως εξής:

α) έτος 2015 (πρώτο τετράμηνο 2015) - διακινήθηκαν 25 τρένα (1.118 TEUs),
β) έτος 2016 - διακινήθηκαν 48 τρένα (1.892 TEUs),
γ) έτος 2017 - διακινήθηκαν 275 τρένα (14.388 TEUs),
δ) έτος 2018 (μέχρι 31.10.2018) - διακινήθηκαν 276 τρένα (14.965 TEUs).

Με το κάθε τρένο είναι δυνατή η διακίνηση μέχρι 38 containers των 40 ft (76 TEUs), τα οποία διακινούνται έμφορτα σε ειδικά βαγόνια πλατφόρμες (2-αξονικά, 4-αξονικά ή 6-αξονικά). 

Επίσης, από τον μήνα Μάρτιο 2018 και μετά την ιδιωτικοποίηση του Λιμένα Θεσσαλονίκης, ξεκίνησαν, εκ νέου, οι σιδηροδρομικές μεταφορές μεταλλευμάτων, λιγνίτη και σιδηρόπλακων, από τον Λιμένα Θεσσαλονίκης προς πΓΔΜ και Κόσοβο, καθώς και λαμαρινών από πΓΔΜ προς τον Λιμένα Θεσσαλονίκης, τις οποίες ως σιδηροδρομικός μεταφορέας συνεχίζει να εξυπηρετεί η ΤΡΑΙΝΟΣΕ. 

Οι σιδηροδρομικές μεταφορές από/προς τους Λιμένες Νέου Ικονίου και Θεσσαλονίκης παρουσιάζουν (το τελευταίο διάστημα) συνεχώς αυξητική τάση. Επισημαίνεται ότι το Λιμάνι του Πειραιά θεωρείται πρώτη πύλη εισόδου φορτίων στην Ευρώπη, που διακινούνται μέσω της Διώρυγας του Σουέζ. Η διακίνηση των containers από την Ασία προς την Ευρώπη, μέσω του Λιμένα Πειραιά, κρίνεται ως πολύ ελκυστική εναλλακτική διαδρομή στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, καθώς συντομεύει τον χρόνο της διαδρομής κατά περίπου 7 ημέρες. Ειδικότερα, καθώς συνεχώς αυξάνουν οι μεταφορές containers και προς τις δύο κατευθύνσεις, οι μεταφορές αυτές γίνονται αποδοτικότερες διότι είναι δυνατή η εξασφάλιση χαμηλότερων κομίστρων μεταφοράς και καλύτερη αξιοποίηση του τροχαίου υλικού.

Επίσης, η ολοκλήρωση των έργων κατασκευής (νέων ή ανάταξης παλαιών σιδηροδρομικών γραμμών), η ολοκλήρωση της ηλεκτροκίνησης στον βασικό σιδηροδρομικό άξονα Αθήνας - Θεσσαλονίκης, θα επιτρέψουν την περαιτέρω βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών στις σιδηροδρομικές μεταφορές, αλλά και τη διεύρυνση των παρεχόμενων υπηρεσιών (υπηρεσίες logistics, κ.λπ.).

Το τοπίο στις μεταφορές εμπορευμάτων με τον σιδηρόδρομο από/προς τους Λιμένες Νέου Ικόνιου και Θεσσαλονίκης συνεχίζει να αλλάζει αναδεικνύοντας τον σιδηρόδρομο ως τον βασικότερο παίκτη στις μαζικές μεταφορές φορτίων (μέσω των ελληνικών λιμένων), με τακτικές αμαξοστοιχίες προς/από Κεντρική Ευρώπη και Βαλκάνια. 

Η ΤΡΑΙΝΟΣΕ αναλαμβάνει μεταφορές εμπορευμάτων με block trains προσφέροντας, στις περιπτώσεις αυτές, ευνοϊκότερο κόμιστρο, ειδικότερα όταν οι μεταφορές εκτελούνται με έμφορτα τρένα και προς τις δύο κατευθύνσεις. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να υπογραμμιστούν οι ιδιαιτερότητες της σιδηροδρομικής υποδομής που επιβάλουν περιορισμούς τόσο στο επιτρεπτό μέγιστο μήκος των αμαξοστοιχιών (μέχρι 550 μέτρα), όσο και στο επιτρεπτό μέγιστο βάρος των αμαξοστοιχιών (στις γραμμές: Αθήνα - Θεσσαλονίκη μέχρι 1.140 τόνους, Θεσσαλονίκη - Ειδομένη μέχρι 1.250 τόνους, Θεσσαλονίκη - Κουλάτα μέχρι 1.200 τόνους, Θεσσαλονίκη - Πύθιο μέχρι 950 τόνους). Ο βασικότερος περιορισμός στο ελληνικό δίκτυο έχει να κάνει με τον μέγιστο επιτρεπτό αριθμό αξόνων ανά τρένο μέχρι 120 άξονες, περιορισμός ο οποίος έχει εφαρμογή μόνο στο ελληνικό δίκτυο. Επίσης, προβλέπεται περιορισμός στον κατ’ άξονα βάρος στους 20 τόνους κατ’ άξονα.

Οι εμπορευματικές μεταφορές της ΤΡΑΙΝΟΣΕ με block trains παρουσίασαν αύξηση κατά περίπου 4% το έτος 2018 (Ιανουάριος - Οκτώβριος) σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του έτους 2017, καθώς το έτος 2018 (Ιανουάριος - Οκτώβριος) διακινήθηκαν 1.442 block trains και το έτος 2017 (Ιανουάριος - Οκτώβριος) διακινήθηκαν 1.382 block trains.

Καθώς παρουσιάζονται συνεχώς νέες προοπτικές δυναμικής ανάπτυξης των σιδηροδρομικών μεταφορών στην Ελλάδα, προσφέρονται ταυτόχρονα και νέες ευκαιρίες στην περαιτέρω ανοδική εξέλιξη γενικότερα του κλάδου της εφοδιαστικής αλυσίδας/logistics στην Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτό η ΤΡΑΙΝΟΣΕ προγραμματίζει την άμεση δραστηριοποίησή της στον τομέα των logistics με εξασφάλιση, μεταξύ άλλων, και αποθηκών στο Θριάσιο (αξιοποίηση κτιρίων Κ1 και Κ2) αλλά και κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής όπου αυτό εκτιμάται ότι θα επιτρέψει την περαιτέρω ανάπτυξη των εμπορευματικών μεταφορών με τον σιδηρόδρομο. 

Η ΤΡΑΙΝΟΣΕ, στοχεύοντας στην καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών της, παραμένει ο κύριος πάροχος σιδηροδρομικών μεταφορών στην Ελλάδα.