Της Βάσως Μιχοπούλου
Το λογότυπο του εργαστηρίου του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (ΙΜΒΒ) του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), στο οποίο ηγείται ο Καθηγητής Μοριακής Βιολογίας Συστημάτων στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστήμιου Κρήτης Νεκτάριος Ταβερναράκης, είναι εντυπωσιακό. Απεικονίζει τις δυο πλευρές του διάσημου δίσκου της Φαιστού να διατρέχονται από τον κομψό νηματώδη σκώληκα Caenorhabditis elegans (=καινοραβδίτης έλεγκανς, μια ονομασία που προέρχεται από την ανάμιξη της ελληνικής caeno- (καινο), rhabditis (ράβδος) και της λατινικής elegans ). Και αυτό δεν είναι τυχαίο, γιατί όποιος γνωρίζει την ερευνητική δουλειά του καθηγητή θα ξέρει πως ο συγκεκριμένος οργανισμός με το μινιμαλιστικό νευρικό του σύστημα, από το 2001 αποτελεί το βασικό πειραματόζωο και την ιδανική πλατφόρμα πάνω στο οποίο ο διαπρεπής επιστήμονας «χτίζει» τις μελέτες του, εστιάζοντας στους μοριακούς μηχανισμούς του νεκρωτικού κυτταρικού θανάτου κατά τον νευροεκφυλισμό και τη γήρανση, στην αισθητική μεταγωγή και ενσωμάτωση στο νευρικό σύστημα και στην αλληλεπίδραση μεταξύ κυτταρικού μεταβολισμού και γήρανσης.
Σε λίγες μέρες το δημοφιλές αυτό πειραματόζωο εγκαταλείπει τη Γη και ταξιδεύει στο Διάστημα στο πλαίσιο ενός καινοτόμου διεθνούς πειράματος με εξαιρετικό ενδιαφέρον για τη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Δείγματα του νηματώδους Caenorhabditis elegans θα ταξιδέψουν μέσα σε ειδικούς σάκους που θα περιέχουν οξυγόνο με προορισμό τον Διαστημικό σταθμό ISS όπου θα παραμείνουν μέχρι την αναπαραγωγή τους. Οι ανθεκτικές προνύμφες θα καταψυχθούν στους -80oC και θα ξεκινήσουν το ταξίδι της επιστροφής τους στη Γη, προκειμένου να μελετηθούν από τους ερευνητές ως προς τις μεταβολές που θα έχουν υποστεί στο νευρικό και μυϊκό τους σύστημα.
Οι επιστήμονες θα μελετήσουν τις βιολογικές επιπτώσεις της μακροχρόνιας παραμονής στο διάστημα, για να διαλευκάνουν σημαντικά ερωτήματα όπως: Πώς επηρεάζονται οι ιστοί και τα κύτταρα ενός οργανισμού μετά από παρατεταμένη έκθεση σε συνθήκες μικροβαρύτητας; Πως επιδρά η έλλειψη βαρύτητας στη μυϊκή και νευρωνική μορφολογία και λειτουργία; Ποιοι μηχανισμοί είναι υπεύθυνοι για την απώλεια μυϊκής μάζας που παρατηρείται σε αστροναύτες μετά από μακρόχρονη παραμονή στο διάστημα; Τι επίδραση έχουν οι συνθήκες έλλειψης βαρύτητας και η κοσμική ακτινοβολία στη διαδικασία της γήρανσης;
Η αποστολή του βιολογικού υλικού στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό θα γίνει με προγραμματισμένη εκτόξευση από το Kennedy Space Center των Ηνωμένων Πολιτειών, στις 18 Νοεμβρίου 2018. Την διεθνή προσπάθεια συντονίζουν ο Δρ. Tim Etheridge του Πανεπιστήμιου Exeter και ο Καθ. Nate Szewczyk του Πανεπιστήμιου Nottingham της Μεγάλης Βρετανίας. Από την Ελλάδα συμμετέχει η ερευνητική ομάδα του Καθ. Νεκτάριου Ταβερναράκη, Πρόεδρου ΔΣ του ΙΤΕ, από την Ιαπωνία ο Καθ. Atsushi Higashitani του Πανεπιστήμιου Tohoku, από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής η Καθ. Monica Driscoll του Πανεπιστήμιου Rutgers και από την Νότια Κορέα ο Καθ. Jin Lee του Πανεπιστήμιου Yonsei. Αξίζει να σημειωθεί πως είναι η πρώτη φορά που Ελληνικό Ερευνητικό Ίδρυμα συμμετέχει σε βιοιατρική μελέτη στο πλαίσιο διεθνούς διαστημικής αποστολής. Αναμένεται η μελέτη των επιπτώσεων των διαστημικών συνθηκών στον οργανισμό να δώσει σημαντικές πληροφορίες και απαντήσεις στους επιστήμονες, σχετικά με την μακρόχρονη παραμονή του ανθρώπου στο διάστημα.
Περισσότερες πληροφορίες: https://www.mme-spaceworms.com/
