Σεξουαλική βία, άθλιες συνθήκες διαβίωσης, κρατική αδιαφορία. Οι γυναίκες πρόσφυγες στην Ελλάδα σπάνε τη σιωπή τους και αποκαλύπτουν τους κινδύνους με τους οποίους έρχονται καθημερινά αντιμέτωπες εκείνες και τα κορίτσια τους ενώ αφήνουν πίσω τους τον πόλεμο και φθάνουν μετά κόπων και βασάνων στα ελληνικά νησιά.
Τις καταγγελίες τους, αλλά και την τεράστια προσπάθειά τους να επιβιώσουν αποκαλύπτει σε νέα έκθεσή της, την οποία δημοσιεύει σήμερα η Διεθνής Αμνηστία, υπό τον τίτλο «Θέλω να αποφασίσω για το μέλλον μου: ξεριζωμένες γυναίκες στην Ελλάδα μιλούν ανοιχτά». Στην ίδια έκθεση επισημαίνεται επίσης η τεράστια ανθεκτικότητα και δύναμη που έχουν οι γυναίκες αυτές, υπερνικώντας τις αντιξοότητες που αντιμετωπίζουν.
Η Διεθνής Αμνηστία από τον Μάρτιο του 2017 έχει μιλήσει με πάνω από 100 γυναίκες και κορίτσια που ζουν σε καταυλισμούς και άλλα καταλύματα τόσο μέσα και γύρω από την Αθήνα όσο και στα ελληνικά νησιά. Η σημερινή έκθεση παρουσιάζει δέκα σαφή αιτήματα για την αντιμετώπιση των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών προσφύγων, με βάση τις δικές τους απόψεις.
Οι γυναίκες που ταξιδεύουν στην Ευρώπη διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο σωματικής, λεκτικής και σεξουαλικής παρενόχλησης από τους λαθρεμπόρους.
«Όταν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έκλεισαν τις πόρτες τους στους πρόσφυγες, εμείς οι γυναίκες ήμασταν πιο εκτεθειμένες στις κακοποιήσεις από τους λαθρέμπορους», όπως δήλωσε μία πρόσφυγας από τη Συρία στη Διεθνή Αμνηστία. «Δεν μπορείς να ζητήσεις βοήθεια από την αστυνομία ή από οποιονδήποτε άλλο επειδή είσαι “παράνομη” και οι λαθρέμποροι επωφελούνται από αυτό».
Ακόμη και όταν φτάνουν στις ευρωπαϊκές ακτές, η δοκιμασία τους δεν τελειώνει. Η πλειοψηφία των προσφύγων και των μεταναστών και μεταναστριών που φτάνουν στην Ελλάδα είναι πλέον γυναίκες και παιδιά, που αντιπροσωπεύουν ένα ποσοστό άνω του 60% των αφίξεων φέτος. Ωστόσο, λόγω της συμφωνίας μεταξύ της Ε.Ε. και της Τουρκίας τον Μάρτιο του 2016, όσοι και όσες φτάνουν στα ελληνικά νησιά βρίσκονται παγιδευμένοι σε τρομερές συνθήκες μέσα σε άθλιους καταυλισμούς που χρηματοδοτούνται από την Ε.Ε.
Ο υπερπληθυσμός στους καταυλισμούς βρίσκεται στο απροχώρητο. Στα νησιά, περίπου 17.000 άνθρωποι ζουν σε πέντε καταυλισμούς, οι οποίοι έχουν σχεδιαστεί για να φιλοξενούν περίπου 6.400 άτομα. Χιλιάδες άνθρωποι, περιλαμβανομένων πολλών ατόμων με εξειδικευμένες ανάγκες, όπως άτομα με αναπηρίες και μωρά, κοιμούνται σε σκηνές γύρω από τους κύριους χώρους των καταυλισμών. Η έλλειψη υγιεινής, το ανεπαρκές καθαρό πόσιμο νερό, τα ακατέργαστα λύματα και οι μολύνσεις εξαιτίας ποντικών και αρουραίων αποτελούν κοινά φαινόμενα σε όλους τους καταυλισμούς.
«Κάθε μέρα τα πράγματα χειροτερεύουν. Ο καταυλισμός είναι τόσο γεμάτος», δήλωσε μια γυναίκα από τον καταυλισμό Μόρια στη Λέσβο, ο οποίος, αυτή τη στιγμή, φιλοξενεί δυόμιση φορές πάνω από την χωρητικότητά του, που είναι 3.100 άτομα.
Ενώ όλοι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες βιώνουν τις συνέπειες αυτών των συνθηκών, οι συνέπειες που υφίστανται οι γυναίκες και τα κορίτσια είναι πρωτοφανείς. Αρκετές έγκυοι γυναίκες περιέγραψαν στη Διεθνή Αμνηστία ότι ήταν αναγκασμένες να κοιμούνται στο πάτωμα έχοντας ελάχιστη, αν όχι μηδενική, πρόσβαση σε προγεννητική φροντίδα. Τον περασμένο μήνα, μια γυναίκα γέννησε σε μια σκηνή στον καταυλισμό στη Μόρια, χωρίς καμία ιατρική υποστήριξη.
Η έλλειψη κλειδαριών στις πόρτες των μπάνιων και ο φτωχός φωτισμός σημαίνουν ότι οι καθημερινές δραστηριότητες, όπως το να πάει κάποια στην τουαλέτα, να κάνει ντους ή ακόμα και το περπάτημα τη νύχτα, ενέχουν κίνδυνο για τις γυναίκες και τα κορίτσια.
Μία γυναίκα από τον καταυλισμό Βαθύ στη Σάμο, είπε στη Διεθνή Αμνηστία: «Δεν υπάρχουν κλειδαριές στην πόρτα του ντους. Οι άνδρες μπαίνουν όταν είσαι μέσα. Δεν υπάρχουν φώτα στις τουαλέτες. Τη νύχτα, μερικές φορές πηγαίνω στην τουαλέτα με την αδερφή μου ή ουρώ σε ένα κουβά».
Είτε ζουν σε καταυλισμούς, είτε σε διαμερίσματα στην αστική περιοχή, η έλλειψη επαρκούς πληροφόρησης και γυναικών διερμηνέων αποτελούν μείζονα εμπόδια στην πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, όπως οι υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας ή η παροχή νομικής βοήθειας.
Ωστόσο, παρά τις τεράστιες αυτές προκλήσεις, οι γυναίκες πρόσφυγες στην Ελλάδα καταβάλλουν προσπάθεια για να μετασχηματίσουν την κατάστασή τους. Οι γυναίκες ενώνονται δημιουργώντας πρωτοβουλίες που αλλάζουν τη ζωή τους, όπως χώρους φιλικούς προς τις γυναίκες σε αστικές περιοχές. Εκεί, οι γυναίκες και τα κορίτσια συναντιούνται και μπορούν να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες, να ανοικοδομούν δίκτυα υποστήριξης και να αποκτούν τις γνώσεις και τις δεξιότητες που χρειάζονται ώστε να δημιουργήσουν μια καλύτερη ζωή για τον εαυτό τους και τις οικογένειές τους.
