Του Στράτου Στρατηγάκη
μαθηματικού - ερευνητή
Πλανάται το ερώτημα μεταξύ των υποψηφίων και των οικογενειών τους αν δίνεται εντολή από το Υπουργείο Παιδείας προς τους θεματοδότες των Πανελληνίων εξετάσεων να βάλουν εύκολα ή δύσκολα θέματα στις εξετάσεις. Οι θεωρίες συνωμοσίας που κυκλοφορούν είναι πολλές και είναι της μόδας. Φυσικά δεν έχουμε καμία απόδειξη για την ύπαρξη ή όχι εντολής. Ένας πρώην Υπουργός Παιδείας μου είπε, σε κατ’ ιδίαν συζήτηση, ότι δεν δίνεται εντολή από τον Υπουργό ή κάποιον άλλο υψηλά ιστάμενο από το Υπουργείο να επιλέξουν εύκολα ή δύσκολα θέματα οι θεματοδότες. Υπάρχει και η άποψη ότι δεν χρειάζεται να δώσεις εντολή. Αν θέλεις να βάλεις δύσκολα θέματα θα επιλέξεις στην Κεντρική Επιτροπή Εξετάσεων ανθρώπους που γνωρίζεις ότι βάζουν δύσκολα θέματα. Αν θέλεις να μπουν εύκολα θέματα θα διαλέξεις τους κατάλληλους ανθρώπους που προτιμούν τα εύκολα θέματα. Να θυμίσουμε ότι η Κεντρική Επιτροπή Εξετάσεων ορίζεται με πλήρη μυστικότητα και αδιαφάνεια και έτσι πρέπει να γίνεται. Δεν μπορεί η Επιτροπή να επιλέγεται με διαγωνισμό ούτε φυσικά με κλήρωση.
Τα μόνα στοιχεία που έχουμε για να μας δώσουν μία απάντηση στο ερώτημα είναι τα στατιστικά στοιχεία. Επέλεξα να μελετήσω το ποσοστό των υποψηφίων που αρίστευσε, που έγραψε, δηλαδή, πάνω από 18 σε κάθε μάθημα, γιατί εδώ φαίνεται η πραγματική δυσκολία των θεμάτων, σε όλη τους την έκταση. Το ποσοστό των υποψηφίων που γράφει κάτω από τη βάση δεν αποτελεί ασφαλή δείκτη γιατί μπορεί τα πρώτα 2 θέματα να είνα εύκολα με αποτέλεσμα να έχουμε λιγότερους υποψηφίους κάτω από τη βάση, αλλά τα άλλα 2 να είναι εξαιρετικά δύσκολα.
Η μελέτη καλύπτει τα τέσσερα τελευταία χρόνια. Φυσικά το εξεταστικό σύστημα άλλαξε. Το 2014 και το 2015 είχαμε εξέταση σε έξι ή επτά μαθήματα και το 2016 και το 2017 είχαμε εξέταση σε τέσσερα ή πέντε μαθήματα. Δεν πιστεύω, όμως, ότι αυτή η διαφορά αλλιώνει τις επιδόσεις σε κάθε μάθημα. Αν μπορεί κάποιος να πει ότι με το νέο σύστημα οι υποψήφιοι είχαν λιγότερα μαθήματα να διαβάσουν, συνεπώς είναι αναμενόμενο να έχουν καλύτερες επιδόσεις, αυτό μπορεί να έχει βάση μόνο το 2016, που είχαμε τη μετάβαση από τα έξι μαθήματα στα τέσσερα. Όμως σε μερικά μαθήματα η διαφορά είναι εμφανής, αφού σύμφωνα με τους καθηγητές φυσικής το 2015 είχαμε τα δυσκολότερα θέματα όλων των ετών ενώ το 2016 είχαμε τα ευκολότερα.
Στον πίνακα 1 βλέπουμε σε πόσα μαθήματα είχαμε μεγαλύτερο ποσοστό αριστούχων και σε πόσα είχαμε μικρότερο αριθμό αριστούχων. Το 2015 σημειώθηκαν χειρότερες επιδόσεις σε 12 μαθήματα σε σχέση με το 2014 και καλύτερες σε 3 μαθήματα. Τα ακριβή ποσοστά των αριστούχων μπορείτε να δείτε στους επόμενους πίνακες. Το 2016 ήταν η πρώτη χρονιά εφαρμογής του εξεταστικού συστήματος. Σε όλες τις αλλαγές εξεταστικού συστήματος τα θέματα είναι εύκολα, ώστε να καθιερωθεί το νέο, κάθε φορά σύστημα. Έτσι συνέβη και το 2016, μετά, μάλιστα, από μια χρονιά πολύ δύσκολων θεμάτων. Η διαφορά στις επιδόσεις των υποψηφίων είνάι πολύ μεγάλη, όπως φαίνεται στον πίνακα 1. Σε 12 μαθήματα είχαμε μεγαλύτερο ποσοστό αριστούχων και σε μόλις 4 μικρότερο ποσοστό. Μετά από μία χρονιά με εύκολα θέματα ακολουθεί μία χρονιά με λίγο δυσκολότερα θέματα. Έτσι το 2017 είχαμε χειρότερες επιδόσεις σε όλα σχεδόν τα μαθήματα. Σε 13 μαθήματα είχαμε μικρότερο ποσοστό αριστούχων και σε 4 μεγαλύτερο ποσοστό.
Η αλήθεια είναι ότι δεν έχουμε κανένα στοιχείο για να ισχυριστούμε ότι δίνεται κεντρική εντολή. Οι επιδόσεις των υποψηφίων, όμως, δείχνουν ότι τη μία χρονιά τα θέματα είναι δυσκολότερα σε όλα τα μαθήματα και την άλλη είναι ευκολότερα σχεδόν σε όλα τα μαθήματα. Αυτό δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα τύχης. Με ποιο τρόπο επιτυγχάνεται αυτή η αλλαγή κάθε χρόνο δεν γνωρίζουμε, αλλά δεν έχει και καμία σημασία. Αυτό που μετράει είναι ότι κάθε χρόνο έχουμε συνολικά δυσκολότερα ή ευκολότέρα θέματα. Οι διάφορες θεωρίες συνωμοσίας δεν έχουν κανένα νόημα.
