Της Ανθής Αγγελοπούλου
Σε αναδυόμενο πρόβλημα εξελίσσεται για τον δυτικό κόσμο η πολυφαρμακία ή η άσκοπη χορήγηση φαρμάκων ιδιαίτερα στα παιδιά. Οι ιδιαιτερότητες του άρρωστου παιδιού, η ασυμβατότητα της αρρώστιας με την παιδική ηλικία, η εύκολη πρόσβαση του φαρμάκου από τα φαρμακεία, λειτουργούν δυναμικά και αυξάνουν την πίεση των γονέων προς τους γιατρούς, οι οποίοι και αυτοί με την σειρά τους εμπλέκονται στο πρόβλημα.
Σύμφωνα με επιστημονική μελέτη που έγινε στην Αμερική και αφορούσε 411 γενικά νοσοκομεία και 52 αμιγώς παιδιατρικά στις ΗΠΑ, 587.427 ασθενείς μέχρι 18 ετών (εξαιρουμένων των νεογνών), δηλαδή το 1/5 όλων των παιδιατρικών εισαγωγών στις ΗΠΑ με σκοπό να γίνει ημερήσια και αθροιστική έκθεση των παιδιών σε φάρμακα, διαπιστώθηκε ότι η πολυφαρμακία ήταν εξαιρετικά υψηλή.
Τα ευρήματα έδειξαν ότι υπήρχαν διακυμάνσεις μεταξύ ηλικίας ασθενούς και τύπου νοσοκομείου, ενώ τα συχνότερα χορηγούμενα φάρμακα ήταν τα αναλγητικά, τα αντιπυρετικά, τα αντιφλεγμονώδη, τα βρογχοδιασταλτικά, τα αντιβιοτικά, τα γαστροπροστατευτικά και τα αναισθητικά.
Η επιστημονική μελέτη αποδεικνύει ότι η πολυφαρμακία αυξάνεται με το χρόνο νοσηλείας, το είδος του νοσοκομείου και τη χρονιότητα και σπανιότητα του νοσήματος.
Επίσης, οι παρενέργειες που δημιουργούνται λόγω της μακροχρόνιας λήψης αντιβιοτικών είναι η ανάπτυξη αντίστασης στα αντιβιοτικά και, η καταστροφή του μικροβιώματος, δηλαδή της φυσιολογικής χλωρίδας του εντέρου που ιδιαίτερα συμμετέχει στην ανοσολογική απάντηση του οργανισμού.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι παιδί που εθίζεται στη λήψη φαρμάκων είναι ευάλωτο στη λήψη εξαρτησιογόνων ουσιών.
Η Ομότιμη Καθηγήτρια Παιδιατρικής ΕΚΠΑ Χρύσα Μπακούλα, μιλώντας σε διάλεξη του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος με θέμα «Ιδιαιτερότητες της Παιδιατρικής, Δημόσια Υγεία», τόνισε ότι ιδιαίτερα τα αντιβιοτικά, προσφιλή σε όλους, κατά κανόνα δεν αντιμετωπίζουν τα ιογενή νοσήματα, που είναι συνήθη στα παιδιά και μπορούν να περιοριστούν.
Όπως είπε, οι γονείς θα πρέπει να εξασφαλίζουν στα παιδιά τους υγιεινές συνθήκες διαβίωσης, σωστή σπιτική μεσογειακή διατροφή και άσκηση για να τα θωρακίζουν έναντι των ασθενειών και της πολυφαρμακίας που μαστίζει το δυτικό κόσμο», τόνισε με έμφαση, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στα συμπληρώματα διατροφής.
Παράλληλα εξήγησε πως για την οριστική αντιμετώπιση του φαινομένου απαιτείται Σωστή Ενημέρωση για τους γονείς και Εκπαίδευση και Επανεκπαίδευση για τους παιδιάτρους.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε η Ομότιμη Καθηγήτρια Παιδιατρικής ΕΚΠΑ, η πολυφαρμακία είναι διεθνές φαινόμενο στον δυτικό κόσμο, το οποίο έχει αναγνωριστεί την τελευταία δεκαετία και ανέφερε ως αίτια τα εξής:
Οι επιστημονικές μελέτες που έχουν γίνει τα τελευταία έτη δείχνουν ότι οι βιολογικές, κοινωνικές και συναισθηματικές ιδιαιτερότητες του άρρωστου παιδιού παίζουν ρόλο, παράλληλα με τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς.
Οι βιολογικές ιδιαιτερότητες που συμβάλλουν στην πολυφαρμακία είναι το γεγονός ότι το παιδί είναι ένας ταχύτατα εξελισσόμενος οργανισμός. Επίσης, δίνει ιστορικό διά αντιπροσώπου, δηλαδή από τους γονείς ή τους συγγενείς, ενώ συμβάλουν και η ταχεία και απρόβλεπτη εξέλιξη νόσου, η κοινή συμπτωματολογία σοβαρών και μη νοσημάτων, τα περιορισμένα ευρήματα κλινικής εξέτασης και η αδυναμία επικοινωνίας με το παιδί.
Οι κοινωνικές ιδιαιτερότητες αφορούν το γεγονός ότι η αρρώστια είναι ασύμβατη με το παιδί, καθώς επίσης το «ευάλωτο» και «πολύτιμο» της ηλικίας του.
Ενώ οι συναισθηματικές ιδιαιτερότητες αφορούν την ανασφάλεια και τον «πανικό» των γονιών, την πίεση για άμεση επίλυση του προβλήματος και την καταφυγή στο φαρμακοποιό της γειτονιάς.
«Οι νέοι παιδίατροι από την πλευρά τους θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στη χορήγηση φαρμάκων, καθώς η προσαρμογή της αντιβιοτικής θεραπείας στον άρρωστο πρέπει να γίνεται με βάση την κλινική εικόνα και τις καλλιέργειες» εξήγησε η κ. Μπακούλα και πρόσθεσε.
Σύμφωνα με την καθηγήτρια, όλοι μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση της πολυφαρμακίας ακολουθώντας τα εξής τρία βήματα:
1ο ΒΗΜΑ
- Επιλογή του ενδεδειγμένου αντιβιοτικού βάση καλλιεργειών
- Καθορισμός της σωστής δόσης και οδού χορήγησης
- Επί υποψίας λοίμωξης, άμεση εμπειρική χορήγηση αντιβίωσης
2ο ΒΗΜΑ (48-72h)
- Τροποποίηση αγωγής με βάση την κλινική εξέλιξη και τα αποτελέσματα των καλλιεργειών (διεύρυνση ή περιορισμός του σχήματος, προσαρμογή δόσης)
- Επί αποκλεισμού βακτηριακής, φλεγμονής διακοπή όλων των αντιβιοτικών
3ο ΒΗΜΑ
- Μετατροπή της ενδοφλέβιας σε από του στόματος θεραπεία
- Εφαρμογή βραχύτερης αποτελεσματικής διάρκειας θεραπεία
- Μέτρηση προκαλσιτονίνης και CRP
- Επίπεδα φαρμάκου (αμινογλυκοσίδη, βανκομυκίνη)
Η Ομότιμη Καθηγήτρια Παιδιατρικής ΕΚΠΑ έκλεισε την ομιλία της λέγοντας ότι «όλοι πρέπει να συντονιστούμε, γιατροί, φαρμακοποιοί, γονείς, με σκοπό τον περιορισμό των φαρμάκων ιδιαίτερα στα παιδιά από σήμερα, για να μη θρηνούμε αύριο».
Ενώ από την πλευρά ο διευθυντής του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας διαπρεπής πνευμονολόγος Παναγιώτης Μπεχράκης, τέως Αναπληρωτής Καθηγητής της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Harvard, ανέφερε ότι θα ζητήσει την παρέμβαση του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου, για έλεγχο του μη συνταγογραφούμενου φαρμάκου.
