Από την έντυπη έκδοση
Της Αγγελικής Κοτσοβού
[email protected]
Ευρώπη. Η ήπειρος που φιλοξενεί την Ένωση των 28 χωρών-μελών, με περισσότερους από 500 εκατ. κατοίκους και συνολικό ΑΕΠ άνω των 16 τρισ. ευρώ. Συχνά τη συναντάμε και ως «Γηραιά ήπειρο», έναν χαρακτηρισμό που απέκτησε λόγω των ιστορικών στοιχείων που μαρτυρούν την ύπαρξη ανθρώπινης παρουσίας και πολιτισμών από τα πολύ παλαιά χρόνια.
Η Ευρώπη σήμερα παραμένει μία ήπειρος που γερνάει επικίνδυνα. Ο πληθυσμός των κατοίκων της τρίτης ηλικίας προβλέπεται τα επόμενα χρόνια να υπερβεί τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο η γήρανση του πληθυσμού της Ευρωζώνης εξελίσσεται σε «βραδυφλεγή βόμβα», πλήττοντας την παραγωγικότητα και υπονομεύοντας την ήδη εύθραυστη ανάκαμψη.
Οι δυσμενείς οικονομικές επιπτώσεις λόγω της γήρανσης είναι βαρύτερες για τις οικονομικά ασθενέστερες χώρες, που ήδη «λυγίζουν» υπό το βάρος της ανεργίας και του υψηλού δημόσιου χρέους. Με βάση τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ, μέσα στην επόμενη 20ετία το ποσοστό των συνταξιούχων (65 ετών και άνω) θα αυξάνεται με ρυθμούς δυσανάλογους σε σύγκριση με τους ρυθμούς αύξησης του εργατικού δυναμικού. Η επαλήθευση των προβλέψεων του ΔΝΤ θα αποτελέσει ακόμη μία «βόμβα» στα θεμέλια των συνταξιοδοτικών συστημάτων της Ευρώπης, πολλά εκ των οποίων βρίσκονται ήδη υπό κατάρρευση.
Εξίσου τραγικά είναι τα προγνωστικά σχεδόν για το σύνολο των αναπτυγμένων οικονομιών της Δύσης, με πιο τραγικό το παράδειγμα της Ιαπωνίας, που κατέχει τα σκήπτρα της πιο γερασμένης κοινωνίας στον κόσμο. Η μείωση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού συνεπάγεται και λιγότερα φορολογικά έσοδα, με παράλληλη εκτόξευση των δαπανών κοινωνικής ασφάλισης.
Πρόσφατη μελέτη της Citigroup κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τα συνταξιοδοτικά συστήματα των 20 μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου, εντοπίζοντας «τρύπα» ύψους 69 τρισ. ευρώ. Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία, συν ορισμένες χώρες σε Δυτική και Κεντρική Ευρώπη, καθώς και ΗΠΑ, Καναδάς, Ιαπωνία και Αυστραλία συμπεριλαμβάνονται στη μελέτη της Citi, όπου διαπιστώνει ότι το πρόβλημα είναι εντονότερο στην Ευρώπη.
Η Citi εκτιμά ότι οι υποχρεώσεις των κρατικών συνταξιοδοτικών ταμείων σε Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Βρετανία και Ισπανία υπερβαίνουν το 300% του ΑΕΠ. Μια προσωρινή, αλλά πολιτικά δύσκολη λύση για την αντιμετώπιση του προβλήματος είναι η αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης.
Στις επόμενες δεκαετίες, όμως, ούτε αυτό το μέτρο θα είναι αρκετό. Η προσοχή θα πρέπει να στραφεί σε κίνητρα για την ενίσχυση της απασχόλησης, δημιουργία θέσεων εργασίας, αλλά εκείνων των προϋποθέσεων που να αφήνουν στις νεότερες γενεές οικονομικά και κοινωνικά περιθώρια να κάνουν οικογένεια.
