του Κώστα Δεληγιάννη
Την ανακάλυψη του πλησιέστερου εξωπλανήτη που εντοπίστηκε ποτέ, ανακοίνωσε χθες μία διεθνής ομάδα αστρονόμων με άρθρο στο περιοδικό Nature. Το ουράνιο σώμα βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον αστέρα Εγγύτατο Κενταύρου, έναν ερυθρό νάνο σε απόσταση μόλις 4,2 ετών φωτός, ενώ μάλιστα αποτελεί έναν από τους ιδανικότερους «προορισμούς» για την αναζήτηση εξωγήινης ζωής.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες ο εξωπλανήτης, που πήρε το όνομα Proxima b, έχει λίγο μεγαλύτερο μέγεθος από τη Γη και συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες να είναι βραχώδης. Η ανακάλυψή του βασίσθηκε σε δεδομένα από το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο και άλλα τηλεσκόπια.
Ο Proxima b κινείται σε απόσταση περίπου 6,4 εκατ. χιλιομέτρων από τον αστέρα του, ολοκληρώνοντας μία πλήρη περιφορά κάθε 11 ημέρες. Παρόλο που βρίσκεται πολύ κοντά στον Εγγύτατο Κενταύρου, μόλις 5% της απόστασης της Γης από τον Ήλιο, κινείται μέσα στη λεγόμενη «κατοικήσιμη ζώνη», δηλαδή στην περιοχή που η ακτινοβολία του αστέρα έχει αρκετά μικρή ένταση, ώστε ένα ουράνιο σώμα εντός της να έχει σχετικά ήπια θερμοκρασία, επιτρέποντας έτσι την ύπαρξη νερού σε υγρή κατάσταση.
Επειδή ο Εγγύτατος Κενταύρου βρίσκεται στη «γειτονιά» του ηλιακού μας συστήματος, παρόλο που ο Proxima b κινείται πολύ κοντά στον αστέρα του, μελλοντικά επίγεια τηλεσκόπια ή και διαστημικές αποστολές θα μπορούσαν να φωτογραφίσουν τον εξωπλανήτη, αλλά και να προσδιορίσουν τη χημική σύσταση της ατμόσφαιράς του, προσδιορίζοντας ακόμη κι αν σε αυτήν υπάρχουν ίχνη αερίων που αποτελούν ενδείξεις ύπαρξης ζωής.
Ο πλανήτης φαίνεται πως κινείται με τέτοιο τρόπο ώστε η ίδια πλευρά του να «βλέπει» συνεχώς τον αστέρα. Αυτό σημαίνει πως το ένα ημισφαίριό του βρίσκεται μόνιμα στο σκοτάδι, ενώ το άλλο φωτίζεται διαρκώς.
Παλιότερα, οι αστρονόμοι θεωρούσαν πως το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό ήταν απαγορευτικό για την ανάπτυξη ζωής. Ωστόσο, κλιματικά μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια έχουν δείξει πως, στην περίπτωση που υπάρχουν μηχανισμοί μεταφοράς θερμότητας από το ένα ημισφαίριο στο άλλο, οι θερμοκρασίες τους θα μπορούσαν να διατηρούνται σε σχετικά ήπια επίπεδα.
Η μάζα του Proxima b, η οποία είναι μόλις 1,3 φορές μεγαλύτερη από του πλανήτη μας, υποδηλώνει πως είναι βραχώδης. Ωστόσο, οι επιστήμονες δεν μπορούν προς το παρόν να απαντήσουν κατηγορηματικά στο ερώτημα αν διαθέτει ατμόσφαιρα ή νερό σε υγρή μορφή.
REUTERS/ESO/M. KORNMESSER
Επίσης, για την ανάπτυξη ζωής, ο εξωπλανήτης θα πρέπει να διαθέτει μαγνητικό πεδίο, ώστε να προστατεύεται από την υπεριώδη ακτινοβολία και τις ακτίνες Χ που εκπέμπει ο ερυθρός νάνος. Κάτι που επίσης δεν γνωρίζουν ακόμη οι επιστήμονες.
Πάντως, η ομάδα που ανακάλυψε τον Proxima b ήδη έχει ξεκινήσει την πιο συστηματική μελέτη του, προσπαθώντας σε πρώτη φάση να ελέγξει κατά πόσο, λόγω της τροχιάς που εκτελεί, κάποιες στιγμές παρεμβάλλεται ανάμεσα στον αστέρα του και τη Γη. Σε αυτή την περίπτωση, αναλύοντας την επίδραση που έχει η ατμόσφαιρά του στη διερχόμενη ηλιακή ακτινοβολία , θα μπορούσαν να προσδιορίσουν τη χημική σύστασή της.
Ο Εγγύτατος Κενταύρου ανήκει στον αστερισμό Κένταυρο όπως και ο Άλφα του Κενταύρου, ο αστέρας που ο επενδυτής Γιούρι Μίλνερ και ο Στίβεν Χόκινγκ σχεδιάζουν να μελετήσουν μέσω ρομποτικών «μίνι» διαστημοπλοίων, βάρους μερικών γραμμαρίων, που θα προωθούνται χάρη σε ένα «ιστίο» στο οποίο τον ρόλο του ανέμου θα παίζει μια ακτίνα λέιζερ.
Τα διαστημόπλοια θα αναπτυχθούν στο πλαίσιο του προγράμματος Breakthrough Starshot και θα αγγίζουν το 20% της ταχύτητας του φωτός, με συνέπεια να φτάσουν στον Άλφα του Κενταύρου σε 20 χρόνια μετά την εκτόξευσή τους. Έτσι, με αφορμή την ανακάλυψη του Proxima b, ορισμένα σκάφη του προγράμματος Breakthrough Starshot θα μπορούσαν να «επισκεφθούν» τον Εγγύτατο του Κενταύρου.
«Έχουν βρεθεί πολλοί εξωπλανήτες και θα βρεθούν ακόμη περισσότεροι. Ωστόσο, για όλους εμάς ήταν εμπειρία ζωής η αναζήτηση του πλησιέστερου σώματος που ίσως έχει αναλογίες με τη Γη, και ο εντοπισμός του», σημειώνει στο δελτίο Τύπου του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου ο Γκιλέμ Ανγκλάντα Εσκουντέ, αστρονόμος από το πανεπιστήμιο Queen Mary και επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.
«Το επόμενο βήμα είναι η αναζήτηση ζωής στον Proxima b».
