Νέα εντυπωσιακά ευρήματα ήρθαν στο φως τις τελευταίες είκοσι ημέρες, με την ανασκαφή που πραγματοποιείται στην περιοχή του Φαληρικού Δέλτα, στο πλαίσιο του έργου για την κατασκευή του Κέντρου Πολιτισμού - Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος». Τα ευρήματα παρουσίασε στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) η έφορος αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων, Στέλλα Χρυσουλάκη, η οποία εισηγήθηκε τη συνέχιση της ανασκαφής, λόγω της σπουδαιότητας των ευρημάτων.

Στο νότιο τμήμα του σκάμματος και, μάλιστα, στην ανώτερη στρώση της νεκρόπολης, δηλαδή σε βάθος μόλις 2,5 μέτρων από την επιφάνεια, ανακαλύφθηκε πολυάνδριο, ομαδική ταφή 80 δεσμωτών, οι οποίοι είναι τοποθετημένοι ο ένας δίπλα στον άλλο, αρκετοί δε από αυτούς φέρουν χειροπέδες. Το σημαντικό στοιχείο του ευρήματος είναι ότι μπορεί να χρονολογηθεί με ασφάλεια, εξαιτίας δύο τριφυλλόστομων οινοχόων που βρέθηκαν, τοποθετώντας το στο τρίτο τέταρτο του 7ου αιώνα π.Χ., γεγονός που ενδέχεται να το συνδέει με το Κυλώνειον Άγος.

Από την ομαδική ταφή των 80 ανδρών, έχει καθαριστεί το 50%, και φαίνεται ότι είναι νέοι άνδρες, καλοζωισμένοι, με άριστη οδοντοφυΐα και, εκ πρώτης όψεως, δεν έχουν κατάγματα στα οστά. Ένας μόνο είχε αιχμή βέλους καρφωμένη στον ώμο, και η εξήγηση είναι πως, ίσως, είχε αιχμαλωτιστεί.

Από την άποψη της ταφονομίας, στο σημείο αυτό της νεκρόπολης, εμφανίζεται για πρώτη φορά μια συνεπής διάταξη στον χώρο, τόσο για τις ταφικές πυρές, όσο και για τους κιβωτιόσχημους τάφους, και σαφής προσανατολισμός Β- Ν που είναι παράλληλος με την αρχαία ακτογραμμή.

Ο τελευταίος νεκρός, που αποκαλύφθηκε στις 31 Μαρτίου, έχει δεμένα πόδια, πράγμα που, ίσως, συνδέει το πολυάνδριο της Εσπλανάδας με τους αποτυμπανισμένους, που αποκαλύφθηκαν έναν αιώνα νωρίτερα, σύμφωνα με την κα. Χρυσουλάκη.

Το ΚΑΣ κλήθηκε να γνωμοδοτήσει ως προς τη διατήρηση ή όχι των αρχαιοτήτων, που αποκαλύφθηκαν στην περιοχή δενδροφύτευσης του Κέντρου, αλλά, λόγω των εντυπωσιακών ευρημάτων που παρουσίασε η επικεφαλής της ανασκαφής, το ΚΑΣ αποφάσισε να κάνει αυτοψία στον χώρο και να ζητήσει την ολοκληρωμένη πρόταση της εφορίας για την από εδώ και πέρα διαχείρισή του. Το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», στις συνεννοήσεις με την έφορο, έχει καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να κάνει εκεί δεντροφυτεύσεις, μετά τα ευρήματα, όμως, δεν έχει πάρει θέση για τη συνολική διαχείριση του χώρου.

Η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, Μαρία Ανδρεαδάκη - Βλαζάκη, αναφέρθηκε στην υπουργική απόφαση, που προβλέπει τη δημιουργία μικρού Μουσείου, που θα περιλαμβάνει τα ευρήματα, και σημείωσε ότι είναι απαραίτητο να υπάρξει πλήρης πρόταση από την εφορία αρχαιοτήτων.

Τα νέα ευρήματα παρουσιάζουν τεράστια ιστορική σημασία, γεγονός που απαιτεί τη συνεργασία της πολιτικής ηγεσίας με το Ίδρυμα, ώστε να υπάρξει κοινός σχεδιασμός για την ανάδειξη και συντήρηση των αρχαιοτήτων.