«Κλειδί» που ξεκλειδώνει νέα μυστικά στην πρόληψη και τη μη φαρμακευτική αντιμετώπιση μιας από τις πλέον επικίνδυνες νοσηρότητες του σύγχρονου κόσμου, της υπέρτασης, παρέχει σήμερα στην επιστημονική κοινότητα το καινοτόμο παρεμβατικό ερευνητικό έργο της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.). Πρόκειται για το μεγάλο «Παρεμβατικό Πρόγραμμα μη φαρμακευτικής αντιμετώπισης της υπέρτασης με επιστημονικές μεθόδους διαχείρισης του στρες, για αλλαγή του τρόπου ζωής σε προϋπερτασικά και υπερτασικά άτομα στην κοινότητα».
Το Πρόγραμμα διεξήχθη με ιδιαίτερη επιτυχία από τον Ιανουάριο του2013έως και το Φεβρουάριο του 2015, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού», του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & Πρόνοιας, με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο - ΕΚΤ) και των πόρωντου Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (Ε.Σ.Π.Α. 2007-2013), από τους Καθηγητές του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Η Επιστήμη του Στρες η Προαγωγή της Υγείας» της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και Επαγγελματίες Υγείας, Επιστήμονες του Στρες (απόφοιτους του μεταπτυχιακού προγράμματος).
Οι Καθηγητές και Επιστημονικά Υπεύθυνοι του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Η επιστήμη του στρες και η Προαγωγή της Υγείας» της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γεώργιος Χρούσος και κ. Χριστίνα Δαρβίρη, Καθηγήτρια Πρόληψης και Προαγωγής της Υγείας, καθώς και ο Ερευνητής του Προγράμματος για την υπέρταση, Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογικής Φυσιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Αθανάσιος Πρωτογέρου, παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα επεσήμαναν ότι αντικείμενο μελέτη, ήταν η αποτελεσματική διαχείριση της αρτηριακής υπέρτασης (Α.Υ.) με μη φαρμακευτικές τεχνικές καταπολέμησης του στρες, το οποίο περιγράφεται από τους ειδικούς ως η «νόσος» των σύγχρονων κοινωνιών, καθώς πάνω από το 50% του συνόλου των σημερινών παθήσεων οφείλονται σε αυτό, και σχετίζεται στενά με την εγκατάσταση της Α.Υ.
Στο συνολικό πληθυσμό, μετά το τέλος της παρέμβασης παρατηρήθηκε ότι το 14.9% των ασθενών στην ομάδα παρέμβασης μείωσε κατά 10mmHg ή περισσότερο τη συστολική αρτηριακή πίεση(ΣΑΠ). Το 21.7% των ασθενών στην ομάδα παρέμβασης μείωσε κατά 5mmHg ή περισσότερο τη διαστολική αρτηριακή πίεση(ΔΑΠ).
Μετά τον έλεγχο συγχυτικών παραγόντων, η ομάδα παρέμβασης παρουσίασε σημαντική μείωση στη συστολική αρτηριακή πίεση(ΣΑΠ)και στη διαστολική αρτηριακή πίεση(ΔΑΠ) σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Οι αλλαγές στη συστολική αρτηριακή πίεση(ΣΑΠ) συντελέστηκαν, κυρίως, λόγω μείωσης του σωματικού βάρους, ενώ στη διαστολική αρτηριακή πίεση(ΔΑΠ) σημαντικότερο ρόλο έπαιξε η μείωση της καταθλιπτικής συμπτωματολογίας.
Στο 6% των ασθενών της ομάδας παρέμβασης έγινε μείωση ή διακοπή των αντιυπερτασικών φαρμάκων έναντι του 2.8% της ομάδας ελέγχου. Το 35.7% των ασθενών στην ομάδα παρέμβασης κατέβηκε κατηγορία κατάταξης της ΑΥ έναντι του 17.5% της ομάδας ελέγχου. Το 8.8% των συμμετεχόντων της ομάδας παρέμβασης μείωσε σημαντικά το Δείκτη Μάζας Σώματος(ΔΜΣ). Στατιστικά σημαντική βελτίωση παρατηρήθηκε στην ομάδα παρέμβασης σχετικά με τα επίπεδα αντιλαμβανόμενου στρες (μέση μείωση 5.67), κατάθλιψης (μέση μείωση 4.66) και άγχους (μέση μείωση 4.21), έναντι της ομάδας ελέγχου.
Το 25.3% των ασθενών στην ομάδα παρέμβασης ανέφερε βελτίωση στην αυτοαξιολόγηση της υγείας του, έναντι του 12.1% στην ομάδα ελέγχου, ενώ, το 33,5 % της ομάδας παρέμβασης ανέφερε βελτίωση στην ποιότητα ζωής, έναντι του 12% στην ομάδα ελέγχου.
Στατιστικά σημαντική βελτίωση παρατηρήθηκε στις κατηγορίες αυτοαναφοράς για το επίπεδο ικανοποίησης από τον εαυτό (37.5% vs. 13.7%), της σεξουαλικότητας (28.7% vs. 13.2%), του ύπνου (42.1% vs. 15.8%), του ελευθέρου χρόνου (39.9% vs. 17.7%) και της εμφάνισης (33.6% vs. 12.3%) στην ομάδα παρέμβασης έναντι της ομάδας ελέγχου.
Στατιστικά σημαντική βελτίωση παρατηρήθηκε στα παρακάτω αυτοαναφερόμενα επίπεδα ικανοποίησης:αυτοαποτελεσματικότητας σε καθημερινές δραστηριότητες (36.3% vs. 8.5%), οικογενειακές σχέσεις (31.9% vs. 13.3%), φιλικές σχέσεις (32.3% vs. 12.8%) και κοινωνικής υποστήριξης (33.2% vs. 15.5%) στην ομάδα παρέμβασης έναντι της ομάδας ελέγχου.
Συνοπτικά, οι ασθενείς που βελτιώθηκαν περισσότερο ήταν ιδιαίτερα παχύσαρκοι, με έναν σχετικά ανθυγιεινό τρόπο ζωής, με μειωμένη αυτοεκτίμηση, αλλά με σχετικά χαμηλό ψυχολογικό distress και αυξημένη την πεποίθηση ότι ήταν οι μόνοι υπεύθυνοι για την κατάσταση της υγείας τους. Επιπλέον, σε ό,τι αφορά τα ποιοτικά αποτελέσματα, ενδεικτικά αναφέρονται τα εξής: το 53.8% των συμμετεχόντων ανέφεραν πως μετά την παρέμβαση περπατούσαν πάνω από 8.000 βήματα ημερησίως, ενώ το 17.3% ανέφεραν πως μετά την παρέμβαση περπατούσαν πάνω από 10.000 βήματα ημερησίως. Σχετικά με τις διατροφικές συνήθειες, υπήρξε στατιστικά σημαντική αύξηση στην κατανάλωση νερού και φρούτων/λαχανικών (80.9% και 76.4%, αντίστοιχα) και στατιστικά σημαντική μείωση στην κατανάλωση νατρίου (80.9%) στην ομάδα παρέμβασης.
Το 60.9% των συμμετεχόντων στην ομάδα παρέμβασης ανέφερε σημαντική βελτίωση στην ποιότητα του ύπνου. Η διαφραγματική αναπνοή και η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση εφαρμόστηκαν από το 80.1% του δείγματος. Το 43.6% των συμμετεχόντων ανέφεραν αύξηση στη θετική σκέψη και καλύτερη διαχείριση του θυμού. Το 35.3% ανέφερε καλύτερη ρύθμιση της διάθεσης και μια έντονη αίσθηση χαλάρωσης.
Με αυτά τα δεδομένα, τα αποτελέσματα του συγκεκριμένου Ερευνητικού Προγράμματος κατέδειξαν σημαντική μείωση τόσο της συστολικής, όσο και της διαστολικής Α.Υ. ως άμεση συνέπεια της απώλειας σωματικού βάρους και της μείωσης της καταθλιπτικής συμπτωματολογίας αντίστοιχα, ενώ κατέγραψαν και αξιοσημείωτη βελτίωση στη συνολική ποιότητα ζωής των πασχόντων που συμμετείχαν σε αυτό.
Τα αποτελέσματα αυτά έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά και σε Ελληνικά και διεθνή συνέδρια. Τα θετικά οφέλη όμως, δεν εξαντλούνται στον πάσχοντα. Διάχυση της ωφέλειας παρατηρήθηκε και στις οικογένειες των συμμετεχόντων, με ποικίλες ποιοτικές καταγραφές στη μετάδοση της αλλαγής του τρόπου ζωής και εκμάθησης των τεχνικών του στρες στα μέλη των οικογενειών τους.
Τέλος, σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, λόγω αυξημένου φόρτου εργασίας, ο διαθέσιμος χρόνος ενός ιατρού στην ενημέρωση του ασθενούς για τη νόσο και την θεραπεία είναι μικρότερος από 1 λεπτό. Το γεγονός αυτό επιδρά στην συμμόρφωση και στην αποτελεσματικότητα, στη φαρμακευτική θεραπεία και στην αλλαγή του τρόπου ζωής.
