Του Κώστα Δεληγιάννη
Οι ισχυρές ενδείξεις για την ύπαρξη νερού σε υγρή μορφή στον Άρη, το οποίο τις θερμότερες εποχές σχηματίζει στην επιφάνεια μικρούς «χείμαρρους», αυξάνουν κατακόρυφα τις πιθανότητες ο Κόκκινος Πλανήτης να φιλοξενεί ακόμη και σήμερα ζωντανούς οργανισμούς.
Έτσι, η ανακάλυψη φαίνεται να ενισχύει τα σχέδια της NASA και άλλων διαστημικών υπηρεσιών, για την αποστολή αστροναυτών στον Άρη.
Ωστόσο, μία κοινή έκθεση της αμερικανικής Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών και της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA) έρχεται να βάλει «πάγο» σε αυτά τα σχέδια.
Σύμφωνα με την έκθεση, το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη τεχνολογιών σε πυραύλους ή οι πιθανές επιπτώσεις στην υγεία και την ψυχολογία των αστροναυτών από τη μεγάλη χρονική διάρκεια του ταξιδιού.
Αντίθετα, το βασικό εμπόδιο είναι η μεγάλη πιθανότητα ένα τέτοιο ταξίδι να μολύνει τον πλανήτη με μικροοργανισμούς που θα μεταφέρει από τη Γη.
Ένα ενδεχόμενο που, με βάση τους συντάκτες του κειμένου, οι διοργανωτές μιας αποστολής στον Άρη αυτή τη στιγμή δεν μπορούν να διασφαλίσουν πως δεν θα συμβεί.
Η ανάγκη για την προστασία της αρειανής βιόσφαιρας, αναφέρεται στην έκθεση, «θα μπορούσε να αποτελέσει εμπόδιο για την προσεδάφιση ή για την επίσκεψη ανθρώπων σε περιοχές» όπου είναι πιθανόν να υπάρχει ζωή.
Εξάλλου, με βάση τη Συνθήκη των Ηνωμένων Εθνών για το Εξώτερο Διάστημα, που θεσπίσθηκε το 1967, απαγορεύει την «επικίνδυνη μόλυνση» άλλων κόσμων με βιολογικό υλικό από τη Γη.
Για την προστασία των εξωγήινων κόσμων, επιφορτισμένος είναι ο COSPAR (the Committee on Space Research), ένας διεθνής οργανισμός ο οποίος καθορίζει τα πρωτόκολλα που θα πρέπει να ακολουθούν οι αποστολές των κρατών που συμμετέχουν, όπως των ΗΠΑ, της Ευρώπης και της Ρωσίας.
Στην περίπτωση του Άρη, ο COSPAR καθορίζει «Ειδικές Περιοχές» όπου είναι πιθανόν να υπάρχει ζωή ή στις οποίες οι συνθήκες είναι ευνοϊκές για να αναπτυχθούν γήινοι μικροοργανισμοί που τυχόν θα φτάσουν μέχρι εκεί.
Με βάση την έκθεση, ο COSPAR θα πρέπει να αναθεωρήσει αυτές τις περιοχές, όπως τις έχει προσδιορίσει για το πρόγραμμα της NASA με σκοπό την εξερεύνηση του πλανήτη.
Τα πρωτόκολλα προβλέπουν πως, για να επισκεφθεί ένα διαστημόπλοιο κάποια από τις «Ειδικές Περιοχές» θα πρέπει να έχει απολυμανθεί με εξαιρετική προσοχή.
Αυτό σημαίνει πως αρκετά επιπλέον χρόνια στην ανάπτυξη μιας επανδρωμένης αποστολής, όπως και επιπλέον κόστος.
Ακόμη όμως κι έτσι, τα πρωτόκολλα ενδεχομένως να μην είναι πολύ αυστηρά: οι υπάρχουσες τεχνικές δεν είναι σε θέση να εξασφαλίσουν πως το διαστημόπλοιο θα απογειωθεί εντελώς απαλλαγμένο από μικρόβια.
Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση: «Οι απαιτήσεις για την προστασία του πλανήτη θέτουν σημαντικά ερωτήματα στο ενδεχόμενο αποστολής αστροναυτών, στα οποία “συναντιούνται” η επιστήμη, η μηχανολογία και η τεχνολογία».
Βέβαια, θα μπορούσε να σκεφθεί κανείς πως η εναλλακτική λύση είναι η συνέχιση εξερεύνησης του Κόκκινου Πλανήτη με ρομπότ.
Εξάλλου, σε αντίθεση με τους ανθρώπους, ένα ρομπότ μπορεί να απολυμανθεί με μεγάλες δόσεις ακτινοβολίας ή με εξαιρετικά δραστικά χημικά. Παρ’ όλα αυτά, η ιστορία της NASA αποδεικνύει πως ούτε αυτή η επιλογή είναι απόλυτα ασφαλής.
Απόδειξη η αποστολή Apollo 13 στα πλαίσια της οποίας οι αστροναύτες της αποστολής μετέφεραν πίσω από τη Σελήνη την κάμερα του ρομπότ Surveyor 3.
Παρόλο που το ρομπότ είχε κλείσει ήδη μια τριετία εκεί, η εξέταση της κάμερας έδειξε πως όχι μόνο αυτή έφτασε στη Σελήνη μολυσμένη, αλλά και ότι τα μικρόβια είχαν καταφέρει να επιβιώσουν όλο αυτό το χρονικό διάστημα.
