Από την έντυπη έκδοση
Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Κλυδωνιζόμαστε ανάμεσα στην επιβίωση και στην παρακμή». Θα μπορούσε να περιγράφει την κατάσταση στην Ελλάδα, αλλά ο Γάλλος οραματιστής, Ζακ Ντελόρ, αναφέρεται συνολικά στην Ευρωζώνη. Και δεν υπερβάλλει.
Η ελληνική κρίση, μία σκοτεινή σελίδα στην ιστορία του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, ρίχνει φως στα κατασκευαστικά λάθη μίας ένωσης, η οποία, όπως προειδοποιούν πολλοί, ή θα επιδιώξει νέα αρχή ή θα ζήσει την αρχή... του τέλους. Ο Ντελόρ ζητά «ανοικοδόμησή» της.
Για «επανίδρυση» μιλάει και ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, σε μία περίοδο που ενισχύονται οι φωνές όσων ζητούν το τέλος της ηγεμονίας του Βερολίνου, που επιβάλλει -ανεξαρτήτως συνθηκών- το δόγμα του «ορθοφιλελευθερισμού» και την αυστηρή (έως τιμωρητική) πειθαρχία. Σε μία περίοδο κατά την οποία ενισχύονται οι φωνές ευρωσκεπτικιστών, που υποστηρίζουν ότι το εγχείρημα του ευρώ απέτυχε και προβάλλουν την επιστροφή σε εθνικά νομίσματα ως πανάκεια.
Η Ευρωζώνη σε καμία περίπτωση δεν πληροί τα κριτήρια της «βέλτιστης νομισματικής ζώνης», όπως τα περιέγραψε ο νομπελίστας οικονομολόγος Ρόμπερτ Μαντέλ: απρόσκοπτη μετακίνηση κεφαλαίων και εργαζομένων, παρόμοιοι οικονομικοί κύκλοι στα κράτη-μέλη, ώστε η ενιαία νομισματική πολιτική να αποδίδει για όλους, σύστημα διασποράς του ρίσκου και μηχανισμών μεταβίβασης ρευστότητας σε περιοχές που έχουν ανάγκη.
Οι ανισορροπίες ανάμεσα σε πλεονασματικά και ελλειμματικά κράτη καλά κρατούν και η σύγκλιση σε απασχόληση και ανταγωνιστικότητα μένει όνειρο απατηλό όσο η Οικονομική και Νομισματική Ενωση περιορίζεται πεισματικά στο δεύτερο μισό του ονόματός της.
Όσο τον πρώτο και τελευταίο λόγο έχουν τα διακυβερνητικά όργανα (Eurogroup- Σύνοδος Κορυφής), όπου αναμετρώνται εθνικά θέλω και εγωισμοί έναντι του κοινού ευρωπαϊκού συμφέροντος και όπου οι ισορροπίες ισχύος είναι αμείλικτες. Θέλοντας να αναστήσει το όραμα της οικονομικής και πολιτικής ενοποίησης, η Κομισιόν προτείνει όχι μόνο στενότερο συντονισμό των πολιτικών, αλλά ένα υπουργείο Οικονομικών και ξεχωριστό προϋπολογισμό Ευρωζώνης.
Εδαφος κερδίζει επίσης η ιδέα ενός Κοινοβουλίου του ευρώ, που θα ενίσχυε τη νομιμοποίηση και τη λογοδοσία. Ωστόσο στοιχεία, όπως οι δημοσιονομικές μεταβιβάσεις και η εν μέρει αμοιβαιοποίηση του χρέους, με την έκδοση κοινών ευρω-ομολόγων παραμένουν ταμπού. Η επόμενη ημέρα για τη ζώνη του ευρώ είναι «θολή» για έναν επιπλέον λόγο. Ορισμένοι πιστεύουν πως η ολοκλήρωση μπορεί να έλθει μόνο μέσα από μία μίνι διάλυση.
Προτείνουν «συναινετικό» διαζύγιο με τους αδύναμους κρίκους, προκειμένου μία μικρή ομάδα ισχυρών να κάνει απρόσκοπτη το επόμενο βήμα. Αλλοι πάλι, αν και τάσσονται κατά της αποχώρησης μελών, περιγράφουν μία ζώνη, στην οποία ένας «πυρήνας» (η εμπροσθοφυλακή) θα ηγείται και οι άλλοι θα ακολουθούν - σχέδιο που εγκυμονεί τον κίνδυνο της καθιέρωσης και επισήμως μίας ένωσης «δύο ταχυτήτων».
Η Ευρωζώνη βρίσκεται σε αναζήτηση κατεύθυνσης, στηριζόμενη στην αποφασιστικότητα της ΕΚΤ και σε λύσεις προσωρινού χαρακτήρα. Για πόσο ακόμη; Εάν δεν απαντήσουμε άμεσα πού οδεύουμε, κινδυνεύουμε αντί να φτάσουμε στην «Ιθάκη» της ενοποίησης, να πούμε: «Αποχαιρέτα την, την ένωση που χάνεις».
