Ο συγγραφέας, δημοσιογράφος και μεταφραστής Φρανσουά Μασπερό πέθανε το Σάββατο σε ηλικία 83 ετών, μένοντας στη μνήμη ως ιδιοκτήτης ενός εκδοτικού οίκου και βιβλιοπωλείου που υπήρξαν σύμβολα της κουλτούρας της αμφισβήτησης στις δεκαετίες ΄60 και '70 στη Γαλλία.
«Έζησα πολύ από τους άλλους. Χωρίς εκείνους, τους συγγραφείς, τους φίλους, τους ακτιβιστές, τίποτε δεν θα ήταν δυνατό», έλεγε αυτή η σπουδαία προσωπικότητα της γαλλικής διανόησης.
Με τον εκδοτικό του οίκο και το βιβλιοπωλείο του, στην καρδιά του Καρτιέ Λατέν, κέντρο της καλλιτεχνικής και πνευματικής ζωής της γαλλικής πρωτεύουσας, ο Φρανσουά Μασπερό ή «Μασπ», σφραγισμένος από μία «χριστιανική αριστερή κουλτούρα», διέδιδε τις ιδέες της αμφισβήτησης, κατά του πολέμου στην Αλγερία, κατά των βασανιστηρίων.
Στο βιβλιοπωλείο του, την «Joie de Lire» (Χαρά της Ανάγνωσης), μπορούσε να συναντήσει κανείς «επαναστάτες» ποικίλων οριζόντων, να κρατήσει ήσυχος σημειώσεις, καμιά φορά και να κλέψει βιβλία χωρίς να καταγγελθεί γι΄ αυτό.
Εγγονός του αιγυπτιολόγου Γκαστόν Μασπερό και γιος του σινολόγου Ανρί Μασπερό, καθηγητή στο College de France, ο Φρανσουά Μασπερό γεννήθηκε στο Παρίσι στις 19 Ιανουαρίου 1932.
Η νεότητά του σφραγίσθηκε από τον πόλεμο: ο πατέρας του πέθανε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μπούχελβαλντ το 1944. Τον ίδιο χρόνο ο μεγάλος του αδελφός, μέλος της αντίστασης, σκοτώθηκε στη Γαλλία από τους Γερμανούς. Η μητέρα του μεταφέρθηκε στο Ράβεσμπρουκ, αλλά επέζησε και επέστρεψε.
Το 1955, αυτός ο επιζών χωρίς πτυχίο, που είχε για χρόνια ενοχές που δεν χάθηκε στο Ολοκαύτωμα, έγινε βιβλιοπώλης στο Καρτιέ Λατέν.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, ίδρυσε τις εκδόσεις Maspero, εκδίδοντας κείμενα για τον πόλεμο στην Αλγερία, την αμφισβήτηση του σταλινισμού, την υπανάπτυξη και την νεοαποικιοκρατία.
Σε ορισμένες εκδόσεις του επιβάλλονται απαγορεύσεις και ο ίδιος διώκεται δικαστικά και καταδικάζεται στην καταβολή υψηλών προστίμων και σε στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.
Ο Μάης του 68 ευνοεί τις δουλειές του βιβλιοπωλείου του. Όμως το 1974 ο Φρανσουά Μασπερό αναγκάζεται να το πουλήσει για οικονομικούς λόγους και υπό την πίεση της δικαιοσύνης. Ωστόσο, διατηρεί τον εκδοτικό του οίκο χάρη στην κινητοποίηση συγγραφέων και αναγνωστών.
Το 1982, εξαντλημένος από τους αγώνες του, παραχωρεί το μερίδιό του και εγκαταλείπει τον εκδοτικό οίκο που μετονομάζεται σε La Decouverte. Στο τέλος αυτής της έντονης και οικονομικά επώδυνης περιόδου ο Φρανσουά Μασπερό βρίσκεται χωρίς τίποτε και η ζωή του καταρρέει: τροχαίο ατύχημα, απόπειρα αυτοκτονίας. Θα του πάρει χρόνια για να συνέλθει.
«Οταν κοιτάζω τον κατάλογο των εκδόσεων», έλεγε, «λέω ότι μπορώ να είμαι ικανοποιημένος»: Φραντς Φανόν, Λουί Αλτουσέρ, Τζον Μπέργκερ, Ζαν-Πιερ Βερνάν, Ιβ Λακόστ, Γιάννης Ρίτσος, Ταχάρ Μπεν Τζελούν, Ναζίμ Χικμέτ και πολλοί άλλοι εμπιστεύθηκαν τα έργα τους στον «Μασπ» που εξέδωσε επίσης το μπεστ-σέλερ «Σάμερχιλ: το ελεύθερο σχολείο» του Αλεξάντερ Σ. Νιλ.
«Τρέφω τα εξαιρετικά απλά συναισθήματα της εξέγερσης και της αγανάκτησης. Η φιλελεύθερη παρεκτροπή είναι η τρομερότερη από τις ουτοπίες. Είναι ακόμη πιο τρομακτική από άλλες διότι δεν βλέπουμε το τέλος. Κατά συνέπεια, πιστεύω στον αγώνα, διαφορετικά δεν υπάρχει Ιστορία και ίσως ούτε πια Ανθρωπότητα», έλεγε.
Στις δεκαετίες '60 και '70 ο Φρανσουά Μασπερό εκδίδει δύο περιοδικά, «La revue des partisans», όπου ο Ζορζ Περέκ δημοσίευσε τα πρώτα του κείμενα και «L' Alternative» , όπου έδινε τον λόγο στους διαφωνούντες της ανατολικής Ευρώπης.
Το 1984 εκδίδει το πρώτο του βιβλίο «Το χαμόγελο του γάτου», ένα σχεδόν αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα. Θα ακολουθήσουν περί τα δεκαπέντε βιβλία. Παράλληλα κάνει ρεπορτάζ για το Radio France και για την εφημερίδα Le Monde και μεταφράζει συγγραφείς όπως ο Τζον Ριντ, ο Αλβαρο Μούτις, ο Κάρλος Ρουίς Θαφόν και ο Τζόζεφ Κόνραντ.
«Ο Φρανσουά Μασπερό είναι κάτι περισσότερο από εκδότης ή συγγραφέας. Ο Φρανσουά Μασπερό είναι ένα μύθος που ενσαρκώνει τις αξίες μιας βαθιάς και ανατρεπτικής δέσμευσης», δήλωσε ο πρώην υπουργός Πολιτισμού της Γαλλάις Τζακ Λανγκ.
Πηγή: ΑΜΠΕ
