Μεγάλη έκθεση του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου εγκαινιάζεται την Τετάρτη 11 Φεβρουαρίου στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου με 62 έργα, πολλά από τα οποία δεν έχουν ποτέ εκτεθεί εκτός Ισπανίας.

Η έκθεση θα διαρκέσει ως τις 23 Μαΐου και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την «Αμωμο Σύλληψη», που ολοκληρώθηκε, ένα χρόνο πριν από το θάνατο του ζωγράφου, αλλά και «Το Προσκύνημα των Βοσκών», που το προόριζε για να στολίσει τον τάφο του.

Ο Ελ Γκρέκο ήταν μοναχικός, «περίσσια περήφανος, σαν τον Εωσφόρο», όπως τον φαντασίωνε ο συντοπίτης του Νίκος Καζαντζάκης, που πίστευε πως διέκρινε καθαρά το χνάρι του στη γενέθλια γη. «Μια κόκκινη γραμμή απάνω στις πέτρες», που τη συνέχισε και ο ίδιος με την Αναφορά του στον Γκρέκο «σα στρατιώτης μπροστά στο στρατηγό», λίγο προτού σημάνει γι' αυτόν το τελικό προσκλητήριο.

Το υπερβατικό πόθησε να ζωγραφίσει ο Γκρέκο, να κάμει τη φωτιά φως. Το φως, η ιδιόρρυθμη χρήση του, εντυπωσιάζει στα έργα του Κρητικού. «Τα σχήματα, το φως και τα χρώματα απελευθερώνονται με έναν τρόπο που δεν έχουμε ξαναδεί». Ενα μεσημέρι στο εργαστήριο με τα κλειστά παραθυρόφυλλα του νονού του είδε ο επτάχρονος Δομήνικος μια δέσμη φωτός να σημαδεύει εκτυφλωτικά έναν μισοτελειωμένο, στο καβαλέτο, Παντοκράτορα. Τότε για πρώτη φορά διαισθάνθηκε τα θαύματα που μπορεί να κάνει το φως και έζησε άλλα 66 χρόνια «σμιλεύοντας τό».

Στις 8 Απριλίου 1614 πέθανε ο Γκρέκο. «Τρελός θεωρήθηκε επί δυόμισι αιώνες», γράφει ο Καζαντζάκης. Παρέμεινε σε αφάνεια ως τα μέσα του 19ου αιώνα, οπότε το έργο του μεγάλου «ξένου» άρχισε να γοητεύει με την πνευματικότητα και την ένταση, τις επιρροές από τη βενετσιάνικη αναγεννησιακή τέχνη, με φιγούρες που είναι μεν ρεαλιστικές, αλλά προβάλλουν ταυτόχρονα ένα μυστικισμό, διαποτισμένο από έναν αποκαλυπτικό ουμανισμό με βυζαντινές καταβολές.