Οι αριθμοί των ταυτόχρονων χρηστών, των αναγνωστών ενός άρθρου - δημοσίευσης καθώς και το πλήθος των κοινοποιήσεων (shares, re-tweets) και «likes» σε ένα διαδικτυακό τόπο μέσου μαζικής επικοινωνίας, καθίστανται ιδιαίτερα σημαντικοί στο τι πιστεύει μια ομάδα του πληθυσμού σε σχέση με τον εαυτό του και τους άλλους, όπως αποδεικνύει έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τα Εργαστήρια Εφαρμογών Πληροφορικής και Ηλεκτρονικών Μέσων του Τμήματος Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας του ΑΠΘ.
Η έρευνα στηρίχθηκε στη δόμηση και διανομή ερωτηματολογίου, σε συνεργασία με τους διαδικτυακούς τόπους ενημερωτικής πύλης (portal), εφημερίδας, τηλεοπτικού και ραδιοφωνικού σταθμού, ενώ επιπλέον χρησιμοποιήθηκαν ηλεκτρονική αλληλογραφία (email) και μέσα κοινωνικής δικτύωσης (facebook κ.α.).
Το τελικό δείγμα διαμορφώθηκε, με κατάλληλη στατιστική συλλογή και επεξεργασία, από τις απαντήσεις 9.150 χρηστών που απάντησαν στο διαδικτυακό ερωτηματολόγιο, σχετικά με θέματα ευχρηστίας και λειτουργικότητας διαδικτυακών τόπων, όπως επίσης και σε συνάφεια με τις προσωπικές προτιμήσεις και επιλογές τους.
Η διαδικτυακή έρευνα ξεκίνησε στις 1/1/2014 και ολοκληρώθηκε στις 30/3/2014. Η ερευνητική ομάδα του Τμήματος Δημοσιογραφίας και Μ.Μ.Ε. του Α.Π.Θ. που πραγματοποίησε την έρευνα αποτελείται από τον Καθηγητή Ανδρέα Βέγλη, τον Αν. Καθηγητή Γεώργιο Καλλίρη, τον Επίκουρο Καθηγητή Αντώνη Γαρδικιώτη και τους υποψήφιους Διδάκτορες Ρήγα Κωτσάκη και Νίκο Αντωνόπουλο.
Οι 5.845 γυναίκες και οι 3.305 άνδρες που συμμετείχαν στην έρευνα είναι ηλικίας από 10 έως 79 ετών, με μηνιαίο προσωπικό εισόδημα, ανεξάρτητα από πηγή προέλευσης, για 4.296 χρήστες από 0-400 ευρώ, για 1.876 χρήστες από 401-800 ευρώ, για 1.562 χρήστες από 801-1200 και για τους υπόλοιπους 1.416 χρήστες από 1201 ευρώ έως άνω των2001 ευρώ.
Συγκεκριμένα, διερευνήθηκε τι πιστεύει ο κάθε χρήστης σε σχέση με την επιρροή που υφίσταται ο ίδιος, οι φίλοι του και ο κοινωνικός του περίγυρος (οι άλλοι), όταν γνωρίζει: τον αριθμό των χρηστών που βρίσκονται συνδεδεμένοι την ίδια χρονική στιγμή με τον ίδιο στο διαδικτυακό τόπο, τον αριθμό των χρηστών που είδαν/διάβασαν τα άρθρα που υπάρχουν αναρτημένα σε ένα διαδικτυακό τόπο, τον συγγραφέα/πηγή προέλευσης του κάθε αναρτημένου άρθρου σε ένα διαδικτυακό τόπο καθώς και τον αριθμό των κοινοποιήσεων (shares)/αγαπημένων (likes) στα κοινωνικά δίκτυα που έχει ένα κείμενο/άρθρο.
Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσιάζονται σε έναν πίνακα, στον οποίο παρατίθενται οι διαφορές που εντοπίστηκαν στους στατιστικούς μέσους όρους των απαντήσεων των χρηστών σε κάθε ερώτηση. Η κλίμακα βαθμολόγησης ήταν το 1 μέχρι το 5 ενώ όσο πιο μεγάλος ο αριθμός τόσο πιο μεγάλη και η επιρροή.
Αρχικά, ο παράγοντας εισόδου που αφορά τον αριθμό των κοινοποιήσεων (social) από τις απαντήσεις των χρηστών παρατηρείται ότι όσον αφορά για το αν επηρεάζεται ο εαυτός τους ο μέσος όρος είναι 2.28 ενώ η τυπική απόκλιση 1.14, για τους φίλους τους ο μέσος όρος είναι 2.74 ενώ η τυπική απόκλιση 1.03 και για τον κοινωνικό τους περίγυρο (οι άλλοι) ο μέσος όρος είναι 3.06 και η τυπική απόκλιση 1.07.
Επιπλέον, ο παράγοντας εισόδου που αφορά το όνομα του συγγραφέα/ πηγής προέλευσης (source) από τις απαντήσεις των χρηστών παρατηρείται ότι όσον αφορά για το αν επηρεάζεται ο εαυτός τους ο μέσος όρος είναι 3.36 ενώ η τυπική απόκλιση 1.20, για τους φίλους τους ο μέσος όρος είναι 3.2 ενώ η τυπική απόκλιση 1.05 και για τον κοινωνικό τους περίγυρο (οι άλλοι) ο μέσος όρος είναι 3.34 και η τυπική απόκλιση 1.01.
Επίσης, ο παράγοντας εισόδου που αφορά τον αριθμό των χρηστών που διάβασαν/ είδαν ένα άρθρο (online article) από τις απαντήσεις των χρηστών παρατηρείται ότι όσον αφορά για το αν επηρεάζεται ο εαυτός τους ο μέσος όρος είναι 2.49 ενώ η τυπική απόκλιση 1.23, για τους φίλους τους ο μέσος όρος είναι 2.71 ενώ η τυπική απόκλιση 1.07 και για τον κοινωνικό τους περίγυρο (οι άλλοι) ο μέσος όρος είναι 3.1 και η τυπική απόκλιση 1. 09.
Τέλος, ο παράγοντας εισόδου που αφορά τον αριθμό από τους χρήστες που είναι ταυτόχρονα συνδεμένοι στον ίδιο διαδικτυακό τόπο (user online) από τις απαντήσεις των χρηστών παρατηρείται ότι όσον αφορά για το αν επηρεάζεται ο εαυτός τους ο μέσος όρος είναι 2.3 ενώ η τυπική απόκλιση 1.21, για τους φίλους τους ο μέσος όρος είναι 2.48 ενώ η τυπική απόκλιση 1.08 και για τον κοινωνικό τους περίγυρο (οι άλλοι) ο μέσος όρος είναι 2.91 και η τυπική απόκλιση 1.1.
Αποδεικνύεται, σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα, πως εκτός από τον παράγοντα του συγγραφέα/ πηγής προέλευσης, οι υπόλοιποι τρεις συντελούν καθοριστικά στη διαμόρφωση της άποψης στο χρήστη ότι ο ίδιος πιστεύει ότι επηρεάζεται λιγότερο σε σχέση με την επίδραση στους υπολοίπους (φίλους και κοινωνικός περίγυρος), όσον αφορά τη γνώμη τους για το διαδικτυακό τόπο.
Σύμφωνα με τα παραπάνω συμπεράσματα επιβεβαιώθηκε η ύπαρξη του φαινομένου του Τρίτου Προσώπου στη διαδικτυακή δραστηριότητα (Web Third-Person Effect, WTPE).
Το φαινόμενο του Τρίτου Προσώπου αναφέρεται στην τάση των ατόμων να εκτιμούν ότι τα μηνύματα που μεταδίδουν τα μέσα μαζικής επικοινωνίας επηρεάζουν περισσότερο τους άλλους παρά τους ίδιους. Η αντίληψη αυτή συνιστά μια μεροληψία των ατόμων για την επιρροή που μπορεί να έχουν τα μέσα στο κοινό τους.
Στο πλαίσιο της ερευνητικής δραστηριότητας πραγματοποιήθηκαν πειράματα σχετικά με τη δόμηση μοντέλου πρόβλεψης του φαινομένου με βάση ετερόκλητους παράγοντες εισόδου, οι οποίοι ταυτόχρονα αξιολογήθηκαν ως προς την αποτελεσματικότητά τους. Πιο συγκεκριμένα, οι αποδόσεις πρόβλεψης που καταγράφηκαν είναι οι εξής:
-
81.3% για τον παράγοντα του αριθμού των χρηστών που βρίσκονται συνδεδεμένοι την ίδια χρονική στιγμή με τον ίδιο στο διαδικτυακό τόπο ΜΜΕ (user online),
-
80.65% για τον παράγοντα του αριθμού των χρηστών που είδαν/διάβασαν τα άρθρα που υπάρχουν αναρτημένα σε ένα διαδικτυακό τόπο ΜΜΕ (online article),
-
71.1% για τον παράγοντα του αριθμού των κοινοποιήσεων (shares)/αγαπημένων (likes) στα κοινωνικά δίκτυα (social media) που έχει κάποιο κείμενο/άρθρο.
Εν κατακλείδι, προέκυψε πως οι αριθμοί των ταυτόχρονων χρηστών, των αναγνωστών ενός άρθρου/ δημοσίευσης καθώς και το πλήθος των κοινοποιήσεων (shares, re-tweets)/ αγαπημένων (likes) καθίστανται ιδιαίτερα σημαντικοί στη διαμόρφωση απόψεων και στην αλληλεπίδραση ανθρώπου υπολογιστή.
Η ύπαρξη τεχνολογικών χαρακτηριστικών και εργαλείων στους διαδικτυακούς τόπους των μέσων μαζικής επικοινωνίας κρίνονται σημαντικοί όχι μόνο από πλευράς ευχρηστίας και αλληλεπίδρασης με τους χρήστες αλλά και στο κατά πόσο τους επηρεάζουν στο τι πιστεύουν.
Η έρευνα είναι αναρτημένη στο σύνδεσμο http://dx.doi.org/10.1016/j.chb.2014.11.022
