Στα χρονικά της ιστορίας της εξερεύνησης του Διαστήματος γράφτηκε η σημερινή ημέρα, χάρη στην πρωτιά που πέτυχε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) με την πρώτη προσεδάφιση σκάφους σε κομήτη, στο πλαίσιο της αποστολής Rosetta.
Το 100 κιλών ρομποτικό σκάφος προσεδάφισης, Philae (Φίλαι) έφτασε στην επιφάνεια του κομήτη 67Ρ/ Churyumov- Gerasimenko σύμφωνα με το πρόγραμμα λίγο μετά τις 18:00 (ώρα Ελλάδος), μετά από μία επτάωρη κάθοδο από το διαστημόπλοιο Rosetta, σε απόσταση περίπου μισού δισεκατομμυρίου χιλιομέτρων από τη Γη.
Ο επιστημονικός κόσμος έχει μεγάλες προσδοκίες από την αποστολή, καθώς θεωρείται ότι δείγματα από την επιφάνεια του κομήτη θα δώσουν στοιχεία σχετικά με τη δημιουργία των πλανητών και της ζωής, καθώς τα βραχώδη πετρώματα και ο πάγος που αποτελούν τον κομήτη συντηρούν οργανικά μόρια όπως μία «χρονοκάψουλα».
Οι κομήτες προέρχονται από τη δημιουργία του ηλιακού μας συστήματος, ηλικίας 4,6 δισεκατομμυρίων ετών και πιστεύεται πως ενδεχομένως να έφεραν στη Γη μεγάλο μέρος του νερού των ωκεανών της.
«Είμαστε έτοιμοι να μετατρέψουμε την επιστημονική φαντασία σε επιστημονική πραγματικότητα» δήλωσε ο Τόμας Ράιτερ, στέλεχος της ESA στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Διαστημικών Επιχειρήσεων στη Γερμανία πριν την προσεδάφιση, όπως μετέδωσε το πρακτορείο Reuters. «Πρόκειται για ένα τεράστιο βήμα για τον ανθρώπινο πολιτισμό» δήλωσε ο Ζαν Ζακ Ντορντέν, γενικός διευθυντής της ESA, όπως μετέδωσε το BBC.
Η Rosetta έφτασε στον κομήτη, διαστάσεων 3x5 χλμ, ο οποίος είχε εντοπιστεί το 1969, τον Αύγουστο, μετά από ένα ταξίδι 6,4 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων που διήρκεσε δέκα χρόνια, πέντε μήνες και τέσσερις ημέρες και κόστισε περίπου 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ. Πρόκειται για το πρώτο διαστημόπλοιο το οποίο τίθεται σε τροχιά γύρω από έναν κομήτη και δεν πετάει απλά κοντά του για να τραβήξει φωτογραφίες.
H προσεδάφιση ήταν σχεδιασμένο να πραγματοποιηθεί σε ταχύτητα περίπου ενός μέτρου/ δευτερόλεπτο, με τα τρία «πόδια» του σκάφους να απορροφούν τη δύναμη της πρόσκρουσης, και ένα «κατσαβίδι/ τρυπάνι» πάγου σε κάθε πόδι για εισχώρηση στην επιφάνεια. Την ίδια στιγμή, δύο «καμάκια/ άγκυρες» πυροδοτήθηκαν και «έδεσαν» το σκάφος στην επιφάνεια. Ωστόσο κατά τους τελευταίους ελέγχους στο Philae πριν την απελευθέρωσή του, εμφανίστηκε πρόβλημα στον μικρό προωθητήρα στο πάνω μέρος του σκάφους που ήταν σχεδιασμένος να αντιμετωπίσει το «κλώτσημα» της εκτόξευσης των «καμακιών» και να σπρώξει το σκάφος προς την επιφάνεια. Οι συνθήκες της προσεδάφισης αναλύονται, όπως και το ακριβές σημείο προσεδάφισης στον κομήτη.
Το Philae έπρεπε να απελευθερωθεί τη σωστή στιγμή, στη σωστή ταχύτητα, επειδή δεν υπήρχε δυνατότητα ελέγχου κατά την κάθοδό του- κατά την οποία συνέλεξε δεδομένα και εικόνες, που μετέδωσε πίσω στη Γη. Αξίζει να σημειωθεί ότι το σκάφος σχεδιάστηκε χωρίς οι μηχανικοί να γνωρίζουν τι είδος εδάφους θα συναντούσε στην επιφάνεια. Η Rosetta τραβούσε φωτογραφίες και λάμβανε δείγματα από την ατμόσφαιρα του κομήτη καθώς πλησιάζει τον Ήλιο. Όπως αποδείχτηκε, η επιφάνεια δεν ήταν όσο ομαλή ελπιζόταν αρχικά, κάτι που έκανε την προσεδάφιση πιο δύσκολη. Επίσης (η επιφάνεια) έχει περισσότερη σκόνη από ό,τι αναμενόταν, κάτι που περιορίζει το φως που περνάει και φορτίζει το σκάφος μέσω των ηλιακών του πάνελ.
Τα πρώτα δεδομένα από τα όργανα του Philae εστάλησαν στο Philae Science, Operations and Navigations Centre στην Τουλούζ.
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι πανηγυρισμοί στο κέντρο ελέγχου στο Ντάρμσταντ ήταν έντονοι. «Με τη Ροζέτα ανοίγουμε μια πόρτα προς την προέλευση του πλανήτη Γη και προάγουμε την καλύτερη κατανόηση του μέλλοντός μας. Η ESA και οι συνεργάτες της στην αποστολή Rosetta πέτυχαν κάτι ασυνήθιστο σήμερα» δήλωσε ο κ. Ντορντέν. «Μετά από πάνω από δέκα χρόνια ταξιδιού στο Διάστημα, πραγματοποιούμε την καλύτερη επιστημονική ανάλυση ενός από τα παλαιότερα απομεινάρια του ηλιακού μας συστήματος που έχει γίνει ποτέ» υπογράμμισε ο Άλβαρο Γκιμένεθ, στέλεχος της ΕSA (Επιστήμη- Ρομποτική Εξερεύνηση).
«Είμαστε εξαιρετικά ανακουφισμένοι που φτάσαμε με ασφάλεια στην επιφάνεια του κομήτη, ειδικά δεδομένων των επιπλέον προκλήσεων που αντιμετωπίσαμε σχετικά με την ʽυγείαʼ του σκάφους» δήλωσε ο Στεφάν Ούλαμεκ, μάνατζερ του Philae. «Μέσα στις επόμενες ώρες θα μάθουμε ακριβώς πού και πώς προσεδαφιστήκαμε, και θα αρχίσουμε να παίρνουμε όση επιστήμη μπορούμε από την επιφάνεια αυτού του συναρπαστικού κόσμου».
Το σημείο προσεδάφισης, υπό την ονομασία Agilkia, επελέγη μόλις έξι εβδομάδες μετά την άφιξη της Rosetta, βάσει εικόνων και δεδομένων που συλλέγησαν σε αποστάσεις 30-100 χιλιομέτρων από τον κομήτη. Μετά από ένα χρονικό διάστημα παραμονής σε απόσταση 10 χιλιομέτρων, για περαιτέρω μελέτη, το διαστημόπλοιο ανέβηκε πάλι σε υψηλότερη τροχιά για να ετοιμαστεί για την ανάπτυξη του Philae.
Κατά τις επόμενες 2,5 ημέρες, το Philae θα διεξάγει την βασική επιστημονική αποστολή του, δεδομένου του ότι η κύρια μπαταρία του θα παραμείνει «υγιής». Ενδεχομένως να είναι δυνατή μία νέα, μεγαλύτερη επιστημονική φάση, αρκεί το φως του Ήλιου και οι συνθήκες παρουσίας της σκόνης να την επιτρέψουν. Η φάση αυτή θα μπορούσε να διαρκέσει μέχρι τον Μάρτιο του 2015, οπότε και οι θερμοκρασίες μέσα στο Philae αναμένεται να είναι εξαιρετικά υψηλές για να συνεχιστεί η λειτουργία του.
Eνώ το Philae αρχίζει την κοντινή μελέτη του κομήτη, η Rosetta θα πρέπει να πάει πίσω σε τροχιά γύρω από το σώμα, επιστρέφοντας σε τροχιά 20 χιλιομέτρων στις 6 Δεκεμβρίου. Το επόμενο έτος, καθώς αυξάνεται η δραστηριότητα του κομήτη, θα πρέπει να απομακρυνθεί ακόμα πιο πολύ, πετώντας σε διαφορετικές αδέσμευτες «τροχιές», αλλά κάνοντας σύντομες βυθίσεις κάποιες από τις οποίες θα φέρουν το διαστημόπλοιο σε απόσταση μόλις οκτώ χιλιομέτρων από το κέντρο του κομήτη.
Σημειώνεται πως ο 67Ρ/ Churyumov- Gerasimenko θα φτάσει στο κοντινότερο σημείο στον Ήλιο στις 13 Αυγούστου. Η Rosetta θα τον ακολουθήσει και για το υπόλοιπο 2015, καθώς απομακρύνεται από τον Ήλιο και η δραστηριότητα αρχίζει να μειώνεται.
