Έχοντας τις ρίζες του στην εποχή των σαμουράι και με αποστολή του, εδώ και αιώνες, να διασκεδάζει το κοινό, παρουσιάζοντας καθημερινές ιστορίες, διανθισμένες με δηκτική κοινωνική σάτιρα, το παραδοσιακό κωμικό θέατρο Κιόγκεν μάς επισκέπτεται από τη μακρινή Ιαπωνία.
Στο πλαίσιο της σειράς «Γέφυρες», το ιαπωνικό θέατρο Κιόγκεν, με την ομάδα του Νοριτόσι Γιαμαμότο, θα παρουσιάσει τις κωμωδίες καταστάσεων, παρεξηγήσεων και απρόβλεπτων ανατροπών, «Το σαλιγκάρι» και «Το κάλεσμα», στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, την Τρίτη 18 και την Τετάρτη 19 Μαρτίου, στις 8.30 το βράδυ. Τα έργα θα παρουσιαστούν με ελληνικούς υπέρτιτλους, ενώ, στην έναρξη θα γίνει μια εισήγηση (με μετάφραση από τα ιαπωνικά) για το θέατρο Κιόγκεν, καθώς και μία μικρή εισαγωγή πριν από την παρουσίαση κάθε έργου.
Τρελά λόγια αργής κίνησης και σταθερής επανάληψης
Σημαίνοντας «τρελά λόγια», το Κιόγκεν είναι στενά συνδεδεμένο με το θέατρο Νο και διατηρεί τη στενή σχέση μαζί του μέχρι σήμερα. Ήταν τα μικρά φαρσικά σκετς που, παρουσιάζονταν στα διαλείμματα των παραστάσεων του Νο και χαλάρωναν τους θεατές. Απευθυνόταν στην τάξη των σαμουράι, που το παρακολουθούσαν για να διασκεδάζουν. Αιώνες πριν από τα βίντεο, το Κιόγκεν ανακάλυψε την αργή κίνηση και τη σταθερή επανάληψη και, έτσι, μετέτρεψε συνηθισμένες καταστάσεις σε εξαιρετικές και κωμικές. Τα έργα του χρησιμοποιούν αρχετυπικά κωμικά στοιχεία: παρανοήσεις, παρεξηγήσεις, παραπλανητικές εντάσεις.
Οι ηθοποιοί δεν φορούν μάσκες, είναι ντυμένοι με κιμονό, αλλά χωρίς μακιγιάζ θεατρικό και ιδιαίτερα χτενίσματα, αφού το Κιόγκεν έχει ως επίκεντρο τις ιστορίες του. Είναι κωμική φόρμα και οι πρωταγωνιστές του είναι κοινοί λαϊκοί χαρακτήρες. Τα λόγια και οι πράξεις του ηθοποιού και όχι η εμφάνισή του, δίνουν υπόσταση σε ό,τι συμβαίνει στη σκηνή. Οι πιο αναγνωρίσιμοι χαρακτήρες του είναι δύο υπηρέτες, που, συνήθως, μπλέκονται σε κωμικές καταστάσεις με τον αφέντη τους.
Σημαντικός άυλος πολιτιστικός θησαυρός
Οι ιαπωνικές παραδοσιακές παραστατικές τέχνες του Νο και του Κιόγκεν αποκαλούνται με τον γενικό όρο «Νοhgaku» (Νογκάκου) και πήραν τη σημερινή μορφή τους πριν 650 χρόνια περίπου, όταν οι παραστάσεις χορού και τραγουδιού, δημοφιλείς την εποχή εκείνη, συνδυάστηκαν με διάφορα νέα στοιχεία μελωδίας, μουσικού ήχου, κινήσεων του σώματος κ.λπ. Η άνθησή τους και η εξέλιξή τους σε προηγμένη θεατρική τέχνη, οφείλεται στην εύνοια στρατιωτικών ηγεμόνων και κυβερνώντων.
Γύρω στα τέλη του 19ου αιώνα, το Νογκάκου έχασε την κυβερνητική εύνοια και αργότερα δέχθηκε ακόμα ένα σοβαρό πλήγμα λόγω του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Παρόλα αυτά, ακόμα και όταν η κρίση, κατά καιρούς, φαινόταν αδύνατο να ξεπεραστεί, επέζησε με την ενθουσιώδη υποστήριξη πολλών ανθρώπων μετά τον πόλεμο και επηρεάζει τις τεχνικές και τα προγράμματα και άλλων παραδοσιακών παραστατικών τεχνών, όπως το Καμπούκι (θεατρικό δράμα) και το Γιορούρι (αφηγηματική απαγγελία με συνοδεία μουσικής).
Το 1957, ανακηρύχθηκε από την ιαπωνική κυβέρνηση ως σημαντικός άυλος πολιτιστικός θησαυρός, ενώ το 2001, αναγνωρίστηκε από την UNESCO στην πρώτη διακήρυξή της για τα Αριστουργήματα Προφορικής και Άυλης Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας. Σήμερα, χαίρει υψηλής εκτίμησης και σε άλλες χώρες, ως μία αντιπροσωπευτική κλασσική παραστατική τέχνη της Ιαπωνίας.
Το Κιόγκεν αποτελείται από δύο είδη: το Ai - Kyogen ή «ιντερλούδιο» Κιόγκεν που αποτελείται από σύντομες σκηνές μεταξύ των πράξεων ενός έργου No, και το Hon - Kyogen ή «κύριο» Κιόγκεν, που αποτελείται από έργα που παίζονται ανεξάρτητα από το Νο, και σε αυτό ανήκουν τα έργα που θα παρουσιαστούν στο Μέγαρο.
«Kagyu» (Το σαλιγκάρι)
Ο αφέντης διατάζει τον υπηρέτη Taro να του φέρει ένα σαλιγκάρι, που θεωρείται ελιξίριο της μακροζωίας, για να το προσφέρει στον παππού του. Όμως, εκείνος, που δε γνωρίζει τι είναι αυτό, περνά για σαλιγκάρι έναν ερημίτη ιερέα, που κοιμάται ανάμεσα στους θάμνους. Αυτός τον κοροϊδεύει, λέγοντας του ότι, πράγματι, είναι σαλιγκάρι. Καθώς ο Taro καθυστερεί να επιστρέψει, έρχεται ο αφέντης, για να τον βρει.
«Yobikoe» (Το κάλεσμα)
Ο νεαρός υπηρέτης Taro έλλειψε από τη δουλειά, χωρίς να πάρει άδεια από τον αφέντη του και, ενώ φαίνεται ότι επέστρεψε αργά χθες τη νύχτα, ακόμα δεν έχει εμφανιστεί. Ο αφέντης, με σκοπό να τον επιπλήξει, παίρνει μαζί του τον δεύτερο νεαρό υπηρέτη και κατευθύνεται αυτοπροσώπως προς το σπίτι του. Φτάνοντας εκεί, ρωτούν αν βρίσκεται ο Taro στο σπίτι κι αυτός προσπαθεί να τους πείσει ότι δεν είναι εκεί. Ο ζωηρός διάλογος γίνεται με διάφορα τραγούδια της εποχής Muromachi, όπως heike, σύντομες μπαλάντες και χορευτικά.
Πληροφορίες
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών - Αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος»: Βασ. Σοφίας και Κόκκαλη, Αμπελόκηποι - Αθήνα, τηλ.: 210 7282333. Τιμές εισιτηρίων: από 30 έως 19 ευρώ, ειδικές τιμές: 65+ - πολύτεκνοι: 12 ευρώ, φοιτητές - νέοι - άνεργοι - ΑΜΕΑ: 7 ευρώ. naftemporiki.gr
