Αναγνωρίζει και διακηρύσσει τον «καθοριστικό» ρόλο της αγοράς, καταργεί τα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας και επιτρέπει υπό προϋποθέσεις τη γέννηση δεύτερου παιδιού από μία οικογένεια. Υπό την προϋπόθεση ότι θα εφαρμοστεί, η μεταρρυθμιστική πλατφόρμα του προέδρου Xi Jinping γυρίζει σελίδα στην ιστορία της Κίνας και εκ των πραγμάτων προκαλεί το ενδιαφέρον της παγκόσμιας κοινότητας.
Ο John Andrews, σύμβουλος έκδοσης του βρετανικού περιοδικού The Economist, σχολιάζει στο naftemporiki.gr:
«Οι μεταρρυθμίσεις οι οποίες ανακοινώθηκαν (σε μία τυπικά κωδικοποιημένη κινεζική μόδα) από την Oλομέλεια του Κομμουνιστικού Κόμματος είναι αναμφίβολα οι πιο σημαντικές από τότε που ο Deng Xiaoping, το 1978, τόλμησε να αντιστρέψει την τρέλα του μαοϊσμού με την εισαγωγή χαρακτηριστικών αγοράς στην κινεζική οικονομία. Το μεγάλο ερώτημα είναι αν οι μεταρρυθμίσεις του Xi μπορούν να υλοποιηθούν. Μία πρόκληση είναι η χαλιναγώγηση της δύναμης των κρατικών επιχειρήσεων. Μία δεύτερη πρόκληση, η οποία συχνά συνδέεται με την πρώτη, είναι η καταπολέμηση της διαφθοράς που ολοένα περισσότερο καταστρέφει την αξιοπιστία του κυβερνώντος Κομμουνιστικού Κόμματος. Λαμβάνοντας υπόψη την παγκόσμια σημασία της Κίνας - η οποία βρίσκεται σε πορεία να ξεπεράσει την Αμερική ως τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου - η επιτυχία ή η αποτυχία των μεταρρυθμίσεων του Xi θα αφορά ολόκληρο τον κόσμο. Άλλωστε, μία Κίνα η οποία πλήττεται από εσωτερικές διαφωνίες είναι πολύ πιθανό να καταφύγει σε ξενοφοβικό εθνικισμό, με ανησυχητικές συνέπειες για την Ιαπωνία και άλλες χώρες του Ειρηνικού - και, φυσικά, για τον ιστορικό εγγυητή της ασφάλειάς τους, τις Ηνωμένες Πολιτείες».
Το σχέδιο μεταρρυθμίσεων εγκρίθηκε από το κυβερνών Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας κατά τη διάρκεια κλειστής συνεδρίασης της Κεντρικής Επιτροπής στις 12 Νοεμβρίου και αποκαλύφθηκε μετά από τρεις ημέρες -η ηγεσία επιθυμούσε να ενημερώσει πρώτα αναλυτικά τα στελέχη του κόμματος μέσα σε διάστημα μιας εβδομάδας.
Ο πρόεδρος Xi Jinping φέρεται να επιμελήθηκε προσωπικά το κείμενο (22.000 χαρακτήρων) και ο ίδιος έκανε λόγο για «μία σημαντική νέα ανακάλυψη». Τα κυβερνητικής επιρροής ΜΜΕ χαρακτηρίζουν «ιστορικό ορόσημο» το μεταρρυθμιστικό σχέδιο, το οποίο προβλέπει ότι «η αγορά θα πρέπει να αφεθεί να καθορίζει τις τιμές που θα μπορούν να καθορίζονται από την αγορά και η κυβέρνηση δεν θα πρέπει να προβαίνει σε οποιαδήποτε ανάρμοστη παρέμβαση».
Βασικοί μεταρρυθμιστικοί άξονες
REUTERS/STAFF
Η είσοδος από στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας στο Κάνμινγκ, στην επαρχία Γιουνάν. Η νέα μεταρρυθμιστική πλατφόρμα της Κίνας προβλέπει την κατάργηση των στρατοπέδων καταναγκαστικής εργασίας (το 2009 ο ΟΗΕ έκανε λόγο για 190.000 ανθρώπους που κρατούνταν χωρίς δίκη έως και για 4 χρόνια).
Το -κατά πολλούς- μανιφέστο του Xi εξουσιοδοτεί την αγορά ως καθοριστικό ρυθμιστή της κατανομής πόρων και συγχρόνως περιορίζει την κρατική παρέμβαση στην οικονομία. Καταργεί τον έλεγχο των επιτοκίων και προβλέπει τη δυνατότητα ίδρυσης ιδιωτικών τραπεζών. Απελευθερώνει τις τιμές οι οποίες θα ορίζονται σύμφωνα με τους κανόνες της αγοράς (εφαρμογή σε νερό, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ηλεκτρισμό, μεταφορές, τηλεπικοινωνίες) και παρέχει δικαιώματα γης στους αγρότες (αγορά εμπορίας δικαιωμάτων αγροτικής ιδιοκτησίας).
Παράλληλα, προωθεί παρεμβάσεις βελτίωσης του συστήματος προϋπολογισμού και φορολόγησης (καθιέρωση φόρου περιουσίας) και διευκολύνει την εσωτερική μετανάστευση, τροποποιώντας τη μεταρρύθμιση του συστήματος καταγραφής νοικοκυριών (Hukou) το οποίο έως τώρα απαγόρευε την πρόσβαση μεταναστών της υπαίθρου στην αστική κοινωνική πρόνοια και τους αφαιρούσε τη δυνατότητα ακόμη και αγοράς σπιτιού ή αυτοκινήτου.
REUTERS/JASON LEE
Η νέα μεταρρυθμιστική πλατφόρμα της Κίνας επιτρέπει λόγω της αυξανόμενης ανησυχίας για το δημογραφικό μέλλον της χώρας, τη γέννηση και δεύτερου παιδιού από μία οικογένεια, αρκεί να είναι μοναχοπαίδι τουλάχιστον ο ένας γονέας.
Ωστόσο, οι κρατικές επιχειρήσεις διατηρούν τον κεντρικό τους ρόλο στην κινεζική οικονομία, αν και καλούνται έως το 2020 να μεταβιβάζουν το 30% των κερδών τους ως μερίσματα στην κυβέρνηση, ένα μέρος των οποίων θα προορίζεται στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Σημειωτέον, ενισχύονται οι δυνατότητες ιδιωτικών επενδύσεων στις κρατικές επιχειρήσεις.
Η νέα μεταρρυθμιστική πλατφόρμα της Κίνας προβλέπει την κατάργηση των στρατοπέδων καταναγκαστικής εργασίας (το 2009 ο ΟΗΕ έκανε λόγο για 190.000 ανθρώπους που κρατούνταν χωρίς δίκη έως και για 4 χρόνια) και -λόγω της αυξανόμενης ανησυχίας για το δημογραφικό μέλλον της χώρας- επιτρέπει τη γέννηση και δεύτερου παιδιού από μία οικογένεια, αρκεί να είναι μοναχοπαίδι τουλάχιστον ο ένας γονέας.
Επιπλέον, αναφέρεται σε στόχους όπως η αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος, η ενδυνάμωση του πλαισίου για την καταπολέμηση της διαφθοράς, η ενίσχυση της ευθύνης τοπικών αξιωματούχων για τις περιπτώσεις περιβαλλοντικής ζημίας και η συγχώνευση παλιών και νέων ΜΜΕ.
Ανατομία της κινεζικής οικονομίας
Σύμφωνα με την πρόβλεψη του Economist για το 2014, το ΑΕΠ της Κίνας θα καταγράψει αύξηση της τάξης του 7,3% (7.740 δολάρια κατά κεφαλή ΑΕΠ). Ο πληθωρισμός θα ανέλθει στο 3,4% και το ισοζύγιο προϋπολογισμού θα εμφανίσει έλλειμμα 2% του ΑΕΠ. Η κινεζική οικονομία αρχίζει να ρίχνει το βάρος από τις εξαγωγές υψηλής προστιθέμενης αξίας στην καταναλωτική ζήτηση.
Συλλογή στοιχείων από το βιβλίο ‘’The World in 2050’’ (Daniel Franklin, John Andrews)
• Οι αρχικοί υπολογισμοί ήθελαν στο τέλος του 2008 το ΑΕΠ της Κίνας να πλησιάζει τα 2,8 τρις δολάρια. Στην πραγματικότητα ξεπέρασε τα 4,3 τρις δολάρια.
• Το 2010 η συμμετοχή της αναπτυσσόμενης Ασίας στο παγκόσμιο ΑΕΠ είχε αυξηθεί σε 28% από 14% το 1990 και 9% το 1970. Η συμμετοχή της Βόρειας Αμερικής και της Δυτικής Ευρώπης στο παγκόσμιο ΑΕΠ (με βάση την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης) αναμένεται να μειωθεί από το 40% το 2010 σε μόλις 21% το 2050, ενώ η συμμετοχή της αναπτυσσόμενης Ασίας σχεδόν θα διπλασιαστεί. Η συμμετοχή της Κίνας πιθανότατα θα αυξηθεί από 13,6% το 2010 σε 20% το 2050.
• Σύμφωνα με μελέτη της Goldman Sachs, το 2050 το ΑΕΠ της Κίνας θα ξεπεράσει τα 70 τρις δολάρια -80% πάνω από το αντίστοιχο των ΗΠΑ. Κατ’ επέκταση, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα είναι το μοναδικό μέλος της σημερινής ομάδας των G7 που θα εξακολουθεί να πληροί τις προϋποθέσεις συμμετοχής στη λέσχη των επτά μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου. Τα υπόλοιπα μέλη δεν θα ξεπεραστούν μόνο από την Κίνα αλλά και από την Ινδία, τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδονησία και το Μεξικό.
• Το 1997 η Παγκόσμια Τράπεζα προέβλεπε ότι το μερίδιο των πέντε μεγάλων αναδυόμενων οικονομιών -της Κίνας, της Ινδίας, της Βραζιλίας, της Ρωσίας και της Ινδονησίας- στο παγκόσμιο ΑΕΠ θα διπλασιαζόταν έως το 2020, γεγονός που έγινε πραγματικότητα 10 χρόνια νωρίτερα.
• Η Κίνα συμπεριλήφθηκε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου το 2001. Το 2009 ξεπέρασε τη Γερμανία ως μεγαλύτερη εξαγωγική χώρα στον κόσμο.
• Σύμφωνα με υπολογισμούς του Economist Intelligence Unit, το 2050 το εισόδημα του μέσου Κινέζου θα είναι το μισό του εισοδήματος του μέσου Αμερικανού, έναντι μόλις 16% σήμερα.
• Η Κίνα, μαζί με την Ινδία, είναι το πιο πυκνοκατοικημένο κράτος στον κόσμο.
• Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, τα επόμενα 40 χρόνια εκτιμάται ότι ο πληθυσμός της Κίνας θα συρρικνωθεί και θα γεράσει, γεγονός που θα προκαλέσει μείωση του εργατικού δυναμικού της κατά 15%.
• Η Κίνα κατέχει πολύ μεγάλες αποταμιεύσεις, γεγονός που την καθιστά καθαρό εξαγωγέα κεφαλαίου και της δίνει τη δυνατότητα να επενδύει περισσότερα στον υπόλοιπο κόσμο απ’ όσα επενδύει ο κόσμος σε αυτές. Οι υπερβάλλουσες αποταμιεύσεις της Κίνας, οι οποίες αντανακλώνται στο πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών της έναντι του υπόλοιπου κόσμου, ανήλθαν την περίοδο 2006-10 σε σχεδόν 1,7 τρις δολάρια. Αυτή η φειδώ αντανακλά εν μέρει τη δημογραφική κατάσταση της Κίνας, καθώς σήμερα η Κίνα έχει πολλούς ανθρώπους εργάσιμης ηλικίας σε σχέση με τον αριθμό εξαρτημένων μελών της οικογένειας (νεαρών και ηλικιωμένων).
• Όσο γερνάει η Κίνα, τόσο θα περιορίζονται τα περιθώρια για αποταμίευση. Η χώρα θα πάψει να αυξάνει τα περιουσιακά της στοιχεία στο εξωτερικό με τον ίδιο ρυθμό, ενώ ίσως αρχίσει και να τα εκποιεί. Σήμερα η Κίνα διαθέτει 7,9 άτομα εργάσιμης ηλικίας (δηλαδή μεταξύ 20 και 64 ετών) για κάθε άτομο άνω των 65 ετών. Το 2050 θα διαθέτει μόνο 2,2.
• Η ενίσχυση της έρευνας και της ανάπτυξης και η άνοδος του μορφωτικού επιπέδου θα βελτιώσουν περαιτέρω την ήδη εντυπωσιακή δεξαμενή ανθρώπινων πόρων της Κίνας (η επιχειρηματικότητα φαίνεται να ευημερεί παρά τα εμπόδια στην επέκταση των ιδιωτικών επιχειρήσεων). Οι παράγοντες αυτοί θα αντισταθμίσουν φραγμούς στην οικονομική μεγέθυνση, όπως η ανεργία, η διαφθορά, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος και οι κοινωνικές εντάσεις που προκύπτουν εξαιτίας της εισοδηματικής ανισότητας.
• Από ιστορική σκοπιά η διαφαινόμενη ανάδειξη της Κίνας σε κορυφαία οικονομία παγκοσμίως δεν θα είναι κάτι καινούριο. Η Κίνα ήταν μακράν η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου μέχρι τον 19ο αιώνα (με βάση την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης), καθώς της αναλογούσε το 20-30% της παγκόσμιας παραγωγής.
• Ο τέως πρόεδρος της Κίνας Hu Jintao έχει εκφράσει δημόσια την αγανάκτησή του για το γεγονός ότι η διεύρυνση των εισοδηματικών διαφορών, ιδίως μεταξύ των φτωχών της υπαίθρου και των εύπορων στα αστικά κέντρα, απειλεί την πορεία προς μία «αρμονική κοινωνία».
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ - [email protected]
