Ένα παράξενο συμβόλαιο με αιματηρούς όρους ξετυλίγει το κωμικοτραγικό κουβάρι μιας αμφιλεγόμενης ιστορίας, που μιλά για τη φιλία, τον έρωτα, την εκμετάλλευση, τον ρατσισμό και τις επιπτώσεις του χρήματος στις ανθρώπινες σχέσεις.
Σαν μια συναλλαγή με θρησκειολογικές διαστάσεις και ερμηνείες, ένα από τα πιο γνωστά και πολυπαιγμένα έργα του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, «Ο έμπορος της Βενετίας», παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία του Σπύρου Α. Ευαγγελάτου, στην κεντρική σκηνή του θεάτρου Ακροπόλ, από την Παρασκευή 25 Οκτωβρίου.
Τόκος από ανθρώπινο δέρμα
Ο Μπασάνιο, ένας νεαρός από τη Βενετία, θέλει να ταξιδέψει στο Μπελμόντε, για να πολιορκήσει την όμορφη και πλούσια κληρονόμο Πόρσια. Γι’ αυτό, ζητά βοήθεια από τον φίλο του, τον έμπορο Αντόνιο, προκειμένου να του δώσει 3.000 δουκάτα για τα έξοδα του τρίμηνου ταξιδιού του. Καθώς τα πλοία του δεν έχουν ακόμα ολοκληρώσει τα ταξίδια τους στη θάλασσα, ο Αντόνιο ζητά δάνειο από τον εβραίο τοκογλύφο Σάυλοκ, εναντίον του οποίου είχε καταφερθεί κακόβουλα. Εκείνος δέχεται να του δώσει τα χρήματα, με τον παράξενο όρο: αν δεν εξοφλήσει εμπρόθεσμα το χρέος του, να έχει το δικαίωμα να του κόψει ένα κομμάτι σάρκας από οποιοδήποτε μέρος του σώματός του. Ο έμπορος, έκπληκτος από τη «γενναιοδωρία» του Σάυλοκ, που δε θέλει χρήματα ως αντάλλαγμα, αποδέχεται τον όρο. Και, δυστυχώς, θα βρεθεί στη δυσάρεστη θέση να τον τηρήσει. Η υπόθεση φτάνει στο δικαστήριο, το οποίο επιτρέπει στον Σάυλοκ να πάρει αυτό που θέλει. Όμως, τελικά, με διάφορα τεχνάσματα, δίνεται μια καλύτερη λύση…
Γλυκόπικρη κωμωδία με διαφορετικές ερμηνείες
PATROKLOS SKAFIDAS
Όπως σημειώνει ο Σπύρος Α. Ευαγγελάτος: «“Γλυκόπικρη κωμωδία” έχει χαρακτηριστεί “Ο έμπορος της Βενετίας” και τέτοιας υφής έργο είναι. Το κωμικό και το δραματικό διαδέχονται το ένα το άλλο ή συνυπάρχουν».
Το έργο υπολογίζεται ότι γράφτηκε μεταξύ 1594 και 1597 και τοποθετείται στη Βενετία του 16ου αιώνα, που υπήρξε μια από τις οικονομικές υπερδυνάμεις της εποχής. Αν και ανήκει στις «κωμωδίες» του Σαίξπηρ, έγινε πιο γνωστό για τις δραματικές του σκηνές, όπως αυτή στο δικαστήριο, αλλά και για τη σκιαγράφηση του χαρακτήρα του εβραίου Σάυλοκ, που προκάλεσε προβληματισμούς, με αποτέλεσμα να αναπτυχθούν δύο ερμηνείες - αναλύσεις: μία αντιεβραϊκή και μία αντιχριστιανική, καθώς είναι ένας πολύπαθος χαρακτήρας, που, όμως, απαιτεί επίμονα κάτι απάνθρωπο, με συνέπεια η απέχθεια ή η συμπάθεια για το πρόσωπό του να επαφίεται στην κρίση του κοινού.
Οι μελετητές που δίνουν την πρώτη ερμηνεία θεωρούν ότι ο Σαίξπηρ ήθελε να τονίσει την αντίθεση ανάμεσα στο έλεος που δείχνουν οι χριστιανοί χαρακτήρες και την εκδικητικότητα ενός Εβραίου, που δεν κατέχει τη θρησκευτική θεία χάρη, για να αντιληφθεί την έννοια του ελέους. Με την ερμηνεία αυτή, o αναγκαστικός προσηλυτισμός του Σάυλοκ στον χριστιανισμό, στο τέλος του έργου, αποτελεί «ευτυχισμένο τέλος» για τον χαρακτήρα, καθώς γίνεται η κάθαρσή του για την έλλειψη πίστης του και την αμαρτία του να επιθυμεί τον θάνατο του Αντόνιο.
Από την άλλη πλευρά, πολλοί σύγχρονοι μελετητές δε θεωρούν τον Σάυλοκ μοχθηρό χαρακτήρα. Η δίκη του αποτελεί παρωδία. Συνεπώς, ο συγγραφέας δεν τονίζει τις προθέσεις του Σάυλοκ, αλλά το γεγονός ότι οι ίδιοι άνθρωποι, που τον κατηγορούν για ανηθικότητα και ανεντιμότητα, χρησιμοποιούν την απάτη, για να κερδίσουν. Έτσι, ο Σάυλοκ είναι ο πιο έντιμος ηθικά χαρακτήρας. Ενσαρκωμένος από σπουδαίους ηθοποιούς
PATROKLOS SKAFIDAS
Ο Νικήτας Τσακίρογλου ενσαρκώνει τον παροιμιώδη Σάυλοκ, ο οποίος θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους χαρακτήρες της παγκόσμιας δραματουργίας και τον έχουν ερμηνεύσει σπουδαίοι ηθοποιοί παγκοσμίως, όπως οι Σερ Χένρι Ίρβινγκ, Σερ Λόρενς Ολίβιε, Ντάστιν Χόφμαν και ο Αλ Πατσίνο, στην κινηματογραφική μεταφορά του έργου, αλλά και στο Μπρόντγουεϊ. Στους έλληνες ερμηνευτές του, συγκαταλέγονται οι Αλέξης Μινωτής, Θάνος Κωτσόπουλος, Νίκος Χατζίσκος, Βασίλης Διαμαντόπουλος, Γιώργος Μιχαλακόπουλος και Γιώργος Κιμούλης.
Ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση: Μίνως Βολανάκης, σκηνοθεσία: Σπύρος Α. Ευαγγελάτος, σκηνικά: Γιώργος Πάτσας, κοστούμια: Γιάννης Μετζικώφ, μουσική: Γιάννης Αναστασόπουλος, βοηθός σκηνοθέτη: Παναγιώτης Μιχαλόπουλος, παραγωγός: Θεοφάνης Γ. Κιρκινέζος. Διανομή: Νικήτας Τσακίρογλου (Σάυλοκ), Μαρία Σκουλά (Πόρσια), Λάζαρος Γεωργακόπουλος (Αντόνιο), Μάξιμος Μουμούρης (Μπασάνιο), Παντελής Δεντάκης (Λάνσελοτ), Τζίνη Παπαδοπούλου (Νερίσα), Θανάσης Κουρλαμπάς (Γκρατσιάνο), Κώστας Κορωναίος (Λορέντζο), Χριστιάννα Μαντζουράνη (Τζέσικα), Γιώργος Ψυχογιός (Πρίγκιπας της Αραγκόν, Τουμπάλ), Δημήτρης Καραμπέτσης (Δόγης της Βενετίας), Θωμάς Γκαγκάς (Γερο - Γκόμπο, Σολάνιο), Γεράσιμος Σκαφίδας (Σαλέριο, Πρίγκιπας του Μαρόκου).
Πληροφορίες
Θέατρο Ακροπόλ - Κεντρική Σκηνή: Ιπποκράτους 9 - 11, Αθήνα, τηλ.: 210 3643700. Η παράσταση θα παρουσιάζεται καθ’ όλη τη χειμερινή σεζόν 2013 - 2014, σε εναλλασσόμενο ρεπερτόριο με την παράσταση «Όλα για τη Μητέρα μου» του Πέδρο Αλμοδόβαρ. Τιμές εισιτηρίων για όλες τις σκηνές του θεάτρου: Τρίτη και Πέμπτη: γενική είσοδος: 10 ευρώ, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή: 20 ευρώ για τις πρώτες 6 σειρές της πλατείας και την 1η σειρά του εξώστη, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή: γενική είσοδος σε πλατεία και εξώστη: 15 ευρώ, ΑΜΕΑ - άνεργοι - φοιτητές - μαθητές: 9 ευρώ, έκπτωση 20% στο σύνολο της αξίας των εισιτηρίων για κράτηση άνω των 12 ατόμων, έκπτωση 25% και για τις δύο παραστάσεις του εναλλασσόμενου ρεπερτορίου, ακόμα και αν είναι σε διαφορετικές ημερομηνίες.
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected] 