ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Για τα ΜΑΤ Καισαριανής παρακαλώ.
Κ. ΚΑΠΕΛΑΚΗΣ: Κύριε Πρόεδρε, Κων/νος Καπελάκης, είμαι συνήγορος πολιτικής αγωγής του Βασιλείου Τσαρπαλιά για την υπόθεση των ΜΑΤ. Νομίζω ότι το θέμα από πλευράς συνταγματικότητος έχει καλυφθεί. Θα ήθελα όμως να προσθέσω δύο σημεία τα οποία νομίζω ότι έχουν σημασία στο ζήτημα αυτό.
Καταρχήν αναφερόμαστε σε δικαιώματα, έγινε επίκληση δικαιωμάτων συνταγματικών από την πλευρά της υπεράσπισης σχετικά με το δικαίωμα της δημοσιότητας και το δικαίωμα της πληροφόρησης που είναι στο 5 Α και 93 του Συντάγματος. Πλην όμως δεν φωτίστηκαν αν όχι αποσιωπήθηκαν και οι εξαιρέσεις οι οποίες προβλέπονται στα ίδια αυτά άρθρα.
Συγκεκριμένα στο 5α προβλέπεται ότι σε περίπτωση κατά την οποία ή μάλλον περιορισμοί στο δικαίωμα της πληροφόρησης είναι δυνατόν να επιβληθούν με νόμο εφόσον είναι απολύτως αναγκαίοι και δικαιολογούνται για λόγους εθνικής ασφάλειας, καταπολέμησης του εγκλήματος ή προστασίας δικαιωμάτων και συμφερόντων τρίτων.
Υπάρχει λοιπόν ρητή εξαίρεση στο άρθρο το οποίο επικαλούνται ως δικαιολογητικό λόγο για την παρουσία των μέσων μαζικής ενημέρωσης αυτή της δίκης και το δικαίωμα της πληροφόρησης. Περαιτέρω στο άρθρο 93 επίσης προβλέπεται εξαίρεσε όσον αφορά τις δημόσιες δίκες. Είναι γνωστό ότι σε περίπτωση που υπάρχει κίνδυνος η δημοσιότητα να είναι επιβλαβής στα χρηστά ήθη, συντρέχουν λόγοι προστασίας ιδιωτικής, οικογενειακής ζωής των διαδίκων ή τρίτων και πάλι έχει δικαίωμα το Δικαστήριο να αποκλείσει την δημοσιότητα.
Έχω την εντύπωση ότι η επιχειρηματολογία του ότι επειδή στο στάδιο της προδικασίας το οποίο κείται εκτός της εξουσίας του Δικαστηρίου υπήρξε είτε θετική, είτε αρνητική κάλυψη της κάποιας υπόθεσης, νομίζω ότι είναι υπερβολικό να λέμε ότι το Δικαστήριο θα πρέπει σε αντιστάθμιση αυτής της δημοσιότητος η οποία κείται εκτός της σφαίρας εξουσίας του Δικαστηρίου, ότι θα πρέπει εξομαλύνοντας την όποια τυχόν αδικία έγινε στο στάδιο αυτό, να επιτρέψει κάτι προς αντιστάθμιση, το οποίο ενδεχομένως κείται και εκτός των δικονομικών όρων και κανόνων διεξαγωγής της δίκης.
Το δικαίωμα λοιπόν το οποίο επικαλούνται οι συνήγοροι της υπεράσπισης είναι κάτι το οποίο έχει και την αντίθετη όψη, όπως όλα τα γεγονότα, όπως όλες οι αλήθειες έχουν και την μία πλευρά και την άλλη κ. Πρόεδρε. Κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις. Θα πρέπει λοιπόν να σταθμιστεί η υπόθεση και από την πλευρά των συμφερόντων των πολιτικώς εναγόντων, των μαρτύρων, των διαδίκων.
Νομίζω ότι η συγκεκριμένη διάταξη η οποία σταθμίζει και δίνει δυνατότητες στο Δικαστήριο να σταθμίσει όλα αυτά, είναι βέβαιο ότι δεν στερείται συνταγματικότητος, δεν στερείται ερεισμάτων στο Σύνταγμα, δεδομένου ότι δίνεται η δυνατότητα να ληφθούν υπόψη με βάση αυτές τις εξαιρέσεις τις οποίες ρητά περιέχονται στις διατάξεις του Συντάγματος, να σταθμιστούν και αυτοί οι παράγοντες και το δημόσιο συμφέρον και τα δικαιώματα τρίτων και ενδεχόμενη δυσάρεστη, δυσμενής επιρροή της δημοσιότητος της δίκης σε άλλους παράγοντες πλην των κατηγορουμένων.
Πιστεύω ότι θέμα συνταγματικότητας της διατάξεως δεν υπάρχει. Περαιτέρω θα ήθελα να προσθέσω κύριε Πρόεδρε και κύριοι Εφέτες το γεγονός ότι στη συγκεκριμένη δίκη υπήρξε μία πρώτη αίσθηση για το τι πρόκειται να γίνει από πλευράς κατηγορουμένων και από πλευράς υπεράσπισης.
Εδώ όλοι γίναμε χθες μάρτυρες κάποιων κατηγοριών οι οποίες απευθύνθηκαν προς το πρόσωπό σας, προς το δικαστήριο όλο κλπ, τα οποία δεν ξέρω αν και κατά πόσο αυτά θα μπορούσαν να θεωρηθούν παιδαγωγικά και ότι θα ήταν πρόσφορα και κατάλληλα για να διαπαιδαγωγήσουν την ελληνική κοινή γνώμη ή εν πάση περιπτώσει ότι θα ήταν σωστό να μεταδοθούν.
Ο καθένας βέβαια έχει δικαίωμα να μιλάει, έχει δημοκρατικό δικαίωμα να απευθύνεται και να λέει ό,τι νομίζει και ό,τι θέλει, αλλά από εκεί και πέρα το ζήτημα του αν αυτά θα πρέπει να μεταδίδονται σε όλη την Ελλάδα ή αν θα πρέπει να μείνουν στα πλαίσια αυτής της αίθουσας, είναι κάτι το οποίο θα πρέπει να κριθεί απ’ το δικαστήριό σας.
Εγώ κλείνοντας την τοποθέτηση από πλευράς μας, θεωρώ ότι η δημοσιότητα, ο όρος της δημοσιότητας ο οποίος επιτάσσει το Σύνταγμα να έχουν όλες οι συνεδριάσεις των δικαστηρίων σαφώς και εκπληρούται με το γεγονός ότι η πόρτα του δικαστηρίου είναι ανοιχτή και περαιτέρω βλέπω ότι και τα έδρανα του δικαστηρίου κ. Πρόεδρε δεν είναι τόσο γεμάτα ώστε να πούμε ότι συντρέχει λόγος να χωρέσουν και άλλοι πλην αυτών οι οποίοι είναι παρόντες να γίνουν κοινωνικοί του τι γίνεται εδώ μέσα της διαδικασίας.
Βλέπω κενά έδρανα, βλέπω το δικαίωμα της δημοσιότητας και της πληροφόρησης του κοινού δεν εξαντλείται σ’ αυτήν εδώ την μικρή αίθουσα η οποία νομίζω ότι αδίκως ίσως κατηγορήθηκε, μιας και η χωρητικότητά της είναι τέτοια η οποία βλέπω δεν εξαντλείται. Αυτή είναι η τοποθέτηση απ’ την πλευρά της πολιτικής αγωγής του κ. Τσαρπαλιά.
Ν. ΚΥΠΡΙΩΤΗΣ: Για τέσσερις από τα θύματα της επιθέσεως των ΜΑΤ που έχουν υποστεί σωματικές βλάβες, Δολιανίτης, Γιακουμής, Οικονόμου και Λουρίδας και για τον αδελφό του θανατοθέντος Γεωργακόπουλου. Μεταφέροντας την θέση των εντολέων μου η οποία είναι καθαρά αρνητική απέναντι στην τηλεοπτική κάλυψη της δίκης και παρακαλώ να καταχωρηθεί.
Δεν στερείται δημοσιότητας η δίκη, δεν παραβιάζεται η συνταγματική επιταγή από το ότι δεν θα καλυφθεί τηλεοπτικά. Προκαλεί απορία ότι πολύκροτες και σοβαρότατες δίκες του παρελθόντος που δεν καλύφθηκαν οπωσδήποτε δεν εστερήθηκαν γι’ αυτό το λόγο δημοσιότητος. Και από την άλλη πλευρά δεν νομίζουμε ότι παραβιάζεται κάποιο δικαίωμα κοινωνικού ελέγχου του κοινού, απ’ το ότι δεν θα μπορέσει να παρακολουθήσει τη δίκη από τις οθόνες της τηλεοράσεώς του.
¶λλωστε εσείς τηρώντας τους κανόνες και τις δικλείδες της νομικής επιστήμης, εσείς είστε που θα κρίνετε και όχι ο έλεγχος ο κοινωνικός από πλευράς αυτών που θα παρακολουθήσουν απ’ τις οθόνες τους την υπόθεση. Ευχαριστώ πολύ.
κ. ΤΑΟΥΞΗΣ: Για την ίδια υπόθεση, για την υπόθεση των ΜΑΤ εκπροσωπώ τρεις αστυνομικούς, τους κυρίους Αδαμόπουλο, Κωστίκο και Ζαφειρόπουλο. Έχω αντίθετη άποψη και πέρα της θεωρητικής επιχειρηματολογίας που επαρκώς και εκτενώς αναλύθηκε χθες από τους συναδέλφους της υπεράσπισης, δεν ήμουν το πρωί για να ακούσω τους συναδέλφους της πολιτικής αγωγής που ήδη έχουν τοποθετηθεί.
Έχω να σας μεταφέρω και ένα πραγματικό περιστατικό. Θεωρώ ότι σε αυτή την αίθουσα έχει καταληφθεί η αρχή της δημοσιότητας και γίνεται τόσο επισταμένος και ενδελεχής έλεγχος των αποπειρωμένων να εισέλθουν, έτσι ώστε χθες το μεσημέρι παρεμποδίστηκε συνήγορος που παρίσταται ως πολιτικός ενάγουσα και εκπροσωπεί τους πολιτικούς ενάγοντες για τους οποίους και εγώ παρίσταμαι και της επέτρεψαν μετά από ταλαιπωρία μίας ώρας να μπει με πολύ μεγάλη προσπάθεια και με τις παρεμβάσεις υψηλόβαθμων αστυνομικών που αναγνώρισαν την ιδιότητά της, παρά το γεγονός ότι επέδειξε δικηγορική ταυτότητα.
Εξ αυτού του λόγου και του λόγου ότι πολλοί που θέλουν να παρακολουθήσουν τη δίκη προσπάθησαν την πρώτη μέρα, είδαν αυτό που γινόταν εδώ και κατάλαβαν ότι είναι αδύνατον πλέον να μπορέσουν να εισχωρήσουν μέσα στην αίθουσα που έχει καταστεί άδυτον και άβατον, εξ αυτού του λόγου ζητώ να υπάρξει τηλεοπτική κάλυψη. Ευχαριστώ πολύ.
ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ: Δεν παρίσταται πολιτική αγωγή.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ωραία.
Η έκρηξη στον Ρέντη.
Ν. ΓΕΩΡΓΟΥΛΕΑΣ: Κύριε Πρόεδρε εκπροσωπώ τον πολιτικό ενάγοντα Γιώργο Πλατάρα και θέλω να σας μεταφέρω την επιθυμία του ότι επιθυμεί να καλυφθεί τηλεοπτικά η δίκη.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Στην υπ’ αριθμόν 7 στην έκρηξη στο Καβούρι. Λεωφορείο μεταφοράς Αμερικανών. Επαναλαμβάνει το κ. Αναγνωστόπουλος ο οποίος τους εκπροσωπεί την άρνηση, δεν θέλουν. Θέλω να πω όχι κάλυψη αν δεν συντρέχουν οι όροι. Αυτό εννοεί. Εμείς θα πούμε χωρίς τους όρους του νόμου, μπορεί να επιτραπεί ελεύθερα κάλυψη. Είναι σαν προκριματικό ερώτημα της άρνησης.
Η. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ: Το θέμα της συνταγματικότητας μένει, τίποτα άλλο.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Το θέμα της συνταγματικότητας αλλά θα απαντηθεί σε συνάρτηση με την άρνηση. Έτσι δεν είναι; Διότι εμείς δεν μπορούμε να βγάλουμε απόφαση να πούμε ότι ο νόμος είναι συνταγματικός ή δεν είναι. Μη μας μπερδεύετε με συνταγματικό δικαστήριο.
Εάν όμως μιλάμε έτσι για τους Αμερικάνους και για τον ένα και για τους Αριστερούς και για τους Δεξιούς, δεν μου επιτρέπεται εμένα τέτοια συζήτηση να διευθύνω.
Α. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ.: Κύριε Πρόεδρε για μισό λεπτό τον λόγο. Δεν ετέθη τέτοιο θέμα, δεν ξέρω αν ειπώθηκε τέτοιο. Το θέμα είναι πάρα πολύ απλό. Υπάρχει ένας νόμος ο οποίος έχει βάλει θέμα όρων ότι δεν μπορεί να εφαρμοστεί ο νόμος. Αυτή τη στιγμή είναι δεδομένο ότι υπάρχει ένας που αρνείται; Από εδώ και πέρα είναι θέατρο παραλόγου το να εξηγούμε εάν θα θέλαμε να εφαρμοστεί ο νόμος ή όχι.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αν τον κρίνουμε αντισυνταγματικό παρεμπιπτόντως. Αυτό δεν είπα και εγώ.
Α. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ: Παρεμπιπτόντως απ’ τη στιγμή που είναι δεδομένη η μη εφαρμογή του νόμου.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αυτό είπα. Η 8 του Κάρος όχι πολιτική αγωγή. 9 υπόθεση Αθανασιάδη Μποδοσάκη.
Μ.ΣΙΝΙΟΣΟΛΓΟΥ: Εκπροσωπώ την Αλεξάνδρα Αθανασιάδη και επαναλαμβάνω δεν θέλω τηλεοπτική κάλυψη ούτε ραδιοφωνική. Και αφορά όλη τη δίκη και όχι μόνο ορισμένες φορές.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Υπ’ αριθμόν 10, Νορντίν.
Π. ΜΑΚΑΣ: Κύριε Πρόεδρε εκπροσωπώ την κυρία Ελένη Αθανασιάδου και την κυρία Εμμανουέλα Αθανασιάδου. Κατ’ αρχήν οι εντολείς μου δεν θα είχαν αντίρρηση για τηλεοπτική μετάδοση. Όμως το θέμα πλέον δεν υφίσταται από στιγμής που έστω και ένας εκ των διαδίκων μερών έχει διατυπώσει την άρνησή του προς το δικαστήριό σας και έχει εκδηλώσει την μη επιθυμία του να υπάρξει τηλεοπτική μετάδοση της δίκης.
Κατά συνέπεια θα περιοριστώ στο συνταγματικό ζήτημα, το οποίο είναι το δεύτερο το οποίο παρεμπιπτόντως θα κρίνει το Δικαστήριό σας. Κύριε Πρόεδρε, κύριοι δικαστές, αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα διεξοδικά απ’ τον συνάδελφο τον κ. Αναγνωστόπουλο και νομίζω δεν χρειάζεται κάτι περισσότερο. Σαφώς δεν υπάρχει παράβαση του Συντάγματος.
Γνωρίζει πολύ καλά το Δικαστήριό σας ότι βασικό στοιχείο της εφαρμογής του Συντάγματος και ερμηνευτικό όργανο, είναι η αρχή της αναλογικότητας κατ’ αρχήν και στη συνέχεια είναι η μη προσβολή του πυρήνα του δικαιώματος.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση όταν μιλάμε για δημοσιότητα τι μιλάμε; Εννοούμε και ποιος είναι ο σκοπός της. Πολύ σωστά αναφέρθηκε η απόφαση του Δικαστηρίου, του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου του γερμανικού, το οποίο τι δέχθηκε; Δέχθηκε ότι η δημοσιότητα δεν γίνεται μόνο και μόνο για την ίδια, δεν κάνουμε δημοσιότητα για τη δημοσιότητα. Δεν κάνουμε δημοσιότητα για να προκαλέσουμε το ενδιαφέρον του κόσμου γύρω μας.
Αντιθέτως, η δημοσιότητα έχει συγκεκριμένο σκοπό και είναι μια κατάκτηση του δικαιϊκού πολιτισμού μας και νομικού πολιτισμού μας. Η δημοσιότητα κύριε Πρόεδρε και κύριοι δικαστές γνωρίζει πολύ καλά το δικαστήριό σας, ότι έχει ως σκοπό την ελεύθερη πρόσβαση του καθενός στο ακροατήριο, με τον σεβασμό των διατάξεων που ισχύουν μέσα στο ακροατήριο. Το ακροατήριο δεν μπορεί να μεταβληθεί σε τηλεοπτικό στούντιο. Το ακροατήριο δεν μπορεί να αποτελέσει ένα σύγχρονο Big Brother.
Το ακροατήριο έχει τη δική του υπόσταση, τη δική του διάσταση την οποία πρέπει όλοι να τη σεβόμαστε. Εξαιρετικά εύστοχα επεσήμανε ο αξιότιμος κ. Εισαγγελέας, ότι η αίθουσα του Δικαστηρίου δεν είναι γεμάτη και πράγματι μας έκανε σε όλους εντύπωση ότι σε μια τέτοια δίκη, μ’ αυτή τη δημοσιότητα όπως μέχρι σήμερα έχει δοθεί, μ’ αυτό το ενδιαφέρον που έχει προκληθεί στην κοινή γνώμη, είναι δυνατόν να είναι άδεια; Μήπως ο κόσμος αδιαφορεί γι’ αυτή τη δίκη;
Το δεύτερο ερώτημα είναι: εάν δοθεί η δημοσιότητα τι θα κερδιθεί; Μήπως προκαλέσουμε ένα ενδιαφέρον εκεί που δεν υπάρχει; Μήπως δημιουργήσουμε και δώσουμε μια διέξοδο, η οποία μπορεί να οδηγήσει και να καταλήξει και στον ευτελισμό της διαδικασίας αυτής;
Κύριε Πρόεδρε, κύριοι δικαστές, η θέση την οποία αναπτύσσει η πολιτική αγωγή της Ελένης και της Εμμανουέλας Αθανασιάδη είναι ότι σε καμία περίπτωση δεν παραβιάζεται το Σύνταγμα. Σε καμία περίπτωση δεν προσβάλλεται ο πυρήνας του συγκεκριμένου αυτού συνταγματικού δικαιώματος. Σε καμία περίπτωση δεν έχουμε παράβαση αυτού του είδους που απαιτεί η συνταγματική θεωρία αλλά και πρακτική των Δικαστηρίων σας, για να δεχθούμε ότι είναι αντισυνταγματικός ο νόμος 3090/2002.
Πέραν αυτού και ακολουθώντας τη σκέψη του αξιότιμου κ. Εισαγγελέα, θέλω να θέσω υπόψη του δικαστηρίου σας και δυο παραπάνω σκέψεις.
Πράγματι οι κατηγορούμενοι έχουν επιδείξει μια αντιφατικότητα προφανή ως προς τη δική τους αντιμετώπιση απέναντι στο νόμο 3090. Κατ’ αρχήν λένε ότι δεν επιθυμούμε τη φωτογράφηση, επικαλούμενοι αυτό τον νόμο, εν συνεχεία λένε ότι «τώρα επιθυμούμε τη δημοσιότητα›.
Παλαιότερα και αναφέρομαι στον κ. Κουφοντίνα ο οποίος έχει αναλάβει την πολιτική ευθύνη όπως ο ίδιος εδήλωσε και φαντάζομαι δεν το ανακαλεί αυτό, έχει αναλάβει την πολιτική ευθύνη της 17Ν, μέσα στις 80 προκηρύξεις αυτής της οργάνωσης υπάρχουν σημαντικές προκηρύξεις με ευθύτατες βολές κατά του Τύπου, τόσο του γραπτού, τόσο του έντυπου, όσο και του ηλεκτρονικού Τύπου. Μην ξεχνάμε ότι η 17Ν έχει αναλάβει επίθεση κατά του MEGA. Μην ξεχνάμε ότι η 17Ν έχει με πλείστους τρόπους εξυβρίσει και απειλήσει εκπροσώπους του Τύπου.
Θα σας διαβάσω κάτι το οποίο για μένα και για την άποψή μου, αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο για την σοβαρότητα των λόγων των κατηγορουμένων.
Λέει στην 76η προκήρυξη η οποία εστάλη μετά τις ρουκέτες στο MEGA, καταλήγοντας:
?Όπως είπαμε και πιο πάνω θα ήμασταν ανακόλουθοι να περιμέναμε απ’ τα ΜΜΕ να πουν την αλήθεια. Όλα αυτά έχουν όριο. Ορισμένοι κύριοι που παίζουν τους διευθυντές και τους μεγαλοδημοσιογράφους –και εδώ αναφερόμαστε στην Φυντανίδη– πρέπει να κατανοήσουν καλά ότι η 17Ν δεν είναι ούτε γιουσουφάκι, ούτε κανένας μασκαράς σαν τους κυρίους του συναφιού τους. Πριν την πιάσουν στο στόμα τους, θα πρέπει να ζυγίζουν προσεκτικά τι θα πουν›.
Αυτοί οι οποίοι απείλησαν, αυτοί οι οποίοι σκότωσαν δημοσιογράφους, δεν μπορεί να έρχονται τώρα!
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Πάμε τώρα σε άλλα.
Π. ΜΑΚΑΣ: Βεβαίως κύριε Πρόεδρε επανέρχομαι!
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν θέλω μομφές για κανέναν.
Π. ΜΑΚΑΣ: Εμείς είμαστε πολιτική αγωγή κύριε Πρόεδρε και οφείλουμε να τα θέσουμε με τον τρόπο που οι εντολείς μας.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Θα έρθει η ώρα.
Π. ΜΑΚΑΣ: Βεβαίως. Και γνωρίζετε πολύ καλά ότι σεβόμαστε το τεκμήριο της αθωότητας, σε κάθε περίπτωση. Οφείλουμε όμως να διατυπώσουμε αυτό το οποίο πιστεύουμε με παρρησία και με όλη την άνεση που μας δίνει το δικαστήριό σας.
Τελειώνοντας κύριε Πρόεδρε, θα σας πω κάτι εντελώς παρενθετικά, το οποίο νομίζω ότι θα πρέπει να αποτελέσει και αντικείμενο προβληματισμού του Δικαστηρίου σας. Ερχόμενος χθες το πρωί στο δικαστήριό σας, άκουσα στο ραδιόφωνο τη συνέντευξη που έδωσε η κυρία που έχει το περίπτερο εδώ έξω απ΄ τις φυλακές και μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση και φαντάζομαι αν έχετε λίγη υπομονή θα ακούσετε και θα δείτε γιατί το λέω.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Τι να το κάνουμε το περίπτερο; Δεν παίρνω και τσιγάρα για να με έχει δει αυτή!
Π. ΜΑΚΑΣ: Κύριε Πρόεδρε εάν μου επιτρέψετε θα δείτε ότι σας ενδιαφέρει.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Κύριε συνήγορε να είμαστε μέσα στα πλαίσια. Ελάτε, τελειώστε αφού το θέλετε τόσο πολύ. Έχουμε τώρα και τη θεωρία του περιπτέρου!
Π. ΜΑΚΑΣ: Λέει η κυρία αυτή απαντώντας στη δημοσιογράφο «θέλετε να παρακολουθήσετε τη δίκη›; Και τι απαντά; «Ναι, ας το βάλουν στην τηλεόραση να το δω και εγώ απ’ το περίπτερό μου›. Δεν διανοήθηκε να πει ας σεβαστώ το Δικαστήριο, ας έρθω μέσα, ας παρακολουθήσω, όλη η πολυτέλεια δίνεται.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Με συγχωρείτε κύριε συνήγορε, αυτό είναι επιχείρημα εξ PAVILION; Εξ περιπτέρου; ¶στε το τώρα αυτό! Πάνε αυτά τώρα, αφήστε το και αυτό. Πέστε τώρα εσείς τα επιχειρήματά σας τα νομικά. Αν κατάλαβα καλά εσείς λέτε, ότι ο νόμος είναι συνταγματικός .
Π.ΜΑΚΑΣ: Μάλιστα κ. Πρόεδρε. Από τη στιγμή που υπάρχει αυτό το κώλυμα και έστω και ένας εκ των διαδίκων διετύπωσε την άρνησή του στην τηλεοπτική μετάδοση.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν πρέπει να μεταδοθεί.
Π.ΜΑΚΑΣ: Ακριβώς.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εμείς όμως θα θέλαμε, λέτε.
Π.ΜΑΚΑΣ: Οι εντολείς μου ναι.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Οι εντολείς μου θέλουν, αλλά ο νόμος είναι συνταγματικός και έτσι και είναι, δεν μας ενδιαφέρει. Μάλιστα.
Στην υπόθεση ανθρωποκτονίας του Ουίλιαμ Νορντίν, τα ίδια.
Μετά υπόθεση Ανδρουλιδάκη. Ανδρουλιδάκη; Δεν υπάρχει, απουσιάζει, δεν πειράζει. ¶μα έρθει μέχρι το τέλος θα τον ρωτήσουμε.
Απόπειρα κατά του κ. Ταρασουλέα. Όχι. Κατά Πέτσου; Κύριε Πέτσο είστε ο ίδιος εδώ.
Γ.ΠΕΤΣΟΣ: Κύριε Πρόεδρε, κύριοι Δικαστές, το θέμα της τηλεοπτικής κάλυψης αν τυπολατρικά δεχτούμε την εφαρμογή του ισχύοντος σημερινού νόμου, σαφώς δεν μπορεί να τοποθετηθεί μέσα εις τα πλαίσια μίας γενικότερης γνώμης που εκφράζεται υπό μορφή ψηφοφορίας, ποιος επιθυμεί ή ποιος δεν επιθυμεί την κάλυψη την τηλεοπτική.
Σημασία έχει το ιστορικόν της υπόθεσης, το οποίο δεν πρόκειται να αναλύσω. Αλλά εκείνο το οποίο πρόκειται να επισημάνω, είναι το γεγονός, ότι ο νόμος ο οποίος ισχύει σήμερα και αυτό κατά την άποψή μου θεωρητικά είναι απαράδεκτο είναι ο νόμος ο οποίος έγινε για τη δίκη που έχετε την τιμή να προεδρεύετε σήμερα.
Υπήρχε η πρόθεση, υπήρχε η απόφαση, υπήρχε η δική σας σκέψη και του συνόλου της Ολομελείας των Εισαγγελέων και των Δικαστών δια την μη τηλεοπτική κάλυψη των δικών. Και αυτές οι απόψεις είχαν καταγραφεί.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Συγνώμη, όχι η δική μου άποψη.
Γ.ΠΕΤΣΟΣ: Όχι η δική σας, του Συλλόγου, της Ενώσεως.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Της Ένωσης; Η Ένωση είναι φυσικά πρόσωπα.
?..: Κύριε Πέτσο, ούτε και της Ένωσης.
Γ.ΠΕΤΣΟΣ: Αυτό είναι θετικό. Αυτό είναι θετικό για τη συζήτηση και ίσως για την απόφαση.
Υπήρχε, λοιπόν, η πρόθεση από την Κυβέρνηση προκειμένου να μην καλυφθεί τηλεοπτικά αυτή η δίκη, να αλλάξει το νόμο. Ένας νόμος, ο οποίος ξέρετε, δεν είχε αντέξει στην απαγόρευσή του ούτε για διάστημα έξι μηνών, διότι σας είναι γνωστό, ότι υπήρχε ο νόμος ο οποίος δεν έδινε τη δυνατότητα της κάλυψης και της δημοσιότητας της τηλεοπτικής μίας δίκης και το 1993 που είχε ψηφιστεί ο απαγορευτικός νόμος, υπήρξε ο νόμος ο οποίος έδινε τη δυνατότητα μετά με τον Ν.2172/93 δια λόγους δημοσίου συμφέροντος ήτο υποχρεωμένο το δικαστήριο να αποδεχθεί την ύπαρξη τηλεοπτικής κάμερας.
Αυτό δυστυχώς δεν άντεξε. Θέλησε να μην δώσει ένα βήμα μίας δίκης εις τον Ελληνικό λαό η Κυβέρνηση και βεβαίως εσείς δεν έχετε καμία ευθύνη γι’ αυτό.
Από εκεί και πέρα θα πρέπει να εξεταστεί κατά πόσο η διάταξη η οποία ισχύει του 3090 -η διάταξη λέω- είναι αντισυνταγματική ή όχι. ¶λλα περιθώρια όσον αφορά τις προθέσεις της πολιτικής αγωγής ή της υπεράσπισης, δυστυχώς δεν υπάρχουν.
Από εκεί και πέρα θα πρέπει να επισημάνω και εγώ πράγματι την αντισυνταγματικότητα της διάταξης αυτής, η οποία δεν δίνει τη δυνατότητα της δημοσίας δίκης. Αλλοιώνει και τη δημοσιογραφική δημοσιότητα δια την μεταφορά της διαδικασίας εις το ευρύτερο κοινό, αλλά κυρίως ποδηγετεί την ύπαρξη άποψης της κοινής γνώμης για τα τεκταινόμενα σε μία δίκη δημοσίου ενδιαφέροντος.
Και αν θέλετε κάτι άλλο κύριοι Δικαστές, είναι μία δίκη που απασχολεί τον Ελληνικό λαό εδώ και 30 ολόκληρα χρόνια. Είναι γνωστό, ότι η τρομοκρατία τόσα χρόνια έδρασε και υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι φέρονται ότι ήταν μέλη μίας τρομοκρατικής οργάνωσης, από πού θα μάθει ο Έλληνας της επαρχίας, ο οποίος θέλει να μάθει τι είχε συμβεί εις τον τόπο του, από ποια Μέσα, μόνον από τον έντυπο Τύπο, όταν σε μία πόλη 25.000 κατοίκων υπάρχει ανάγνωσης 6 και 10 φύλλων ημερησίως; Ασφαλώς όχι.
Υπό την έννοια αυτή η τηλεοπτική κάλυψη με σταθερή κάμερα, δίνει τη δυνατότητα της γνώσης και της διαδικασίας, εκπληροί την διάταξη του Συντάγματος «Περί δημοσιότητας› και δίνει τη δυνατότητα σ’ εκείνον ο οποίος θέλει να μάθει τι έχει συμβεί 30 ολόκληρα χρόνια στον τόπο του να είναι πραγματικός γνώστης χωρίς τη διαμεσολάβηση κάποιας υποκειμενικής άποψης. Εγώ σας λέω, κάποιας υποκειμενικής άποψης. Θέλω να πιστεύω εις την αντικειμενικότητα των δημοσιογράφων, αλλά και ο υποκειμενισμός είναι ένα ανθρώπινο ελάττωμα.
Κατόπιν αυτού προσωπικά τάσσομαι, χωρίς να είμαι από εκείνος ο οποίος θα σας καθυστερώ σε κάθε θέμα και σε κάθε ζήτημα, διότι πιστεύω ότι η πολιτική αγωγή πρέπει να διευκολύνει γενικότερα την διαδικασία, υπό την έννοια της συντομεύσεως του χρόνου δια την απόδοση δικαιοσύνης.
Θα ήθελα όμως να πω, μία τέτοια απόφασή σας δια την αντισυνταγματικότητα της συγκεκριμένης διάταξης του συγκεκριμένου νόμου, θα αποτελέσει κατά την άποψη μου δικαστική υπέρβαση, θα ικανοποιήσει την κοινή γνώμη και θα δοθεί βήμα αληθείας για όλους. Ούτε βήμα για τα θύματα, ούτε βήμα για τους κατηγορουμένους, αλλά το βήμα της αληθείας για εκείνους οι οποίοι θέλουν να την στηρίξουν. Ευχαριστώ.
Α.ΚΕΧΑΓΙΟΓΛΟΥ: Κύριε Πρόεδρε, το νομικό θέμα το οποίο τίθεται, είναι δύο τα ζητήματα: Είναι το ζήτημα της εφαρμογής του άρθρου 8 του νόμου. Και ένα δεύτερο ζήτημα, το ζήτημα της αντισυνταγματικότητας αυτού του νόμου και το οποίο παρεμπιπτόντως μπορείτε να κρίνετε, όπως και κάθε δικαστήριο μπορεί να κρίνει τη συνταγματικότητα ή όχι ενός νόμου.
Είπε ο συνάδελφός μου, ο κ. Οικονομίδης, ότι αφ’ ης κάποιος εκ των διαδίκων τάχθηκε εναντίον της ολικής ή μερικής μεταδόσεως της δίκης, τότε το θέμα έχει παύσει να υφίσταται, από τη στιγμή που ο νόμος απαιτεί ομοφωνία
Βεβαίως οι τοποθετήσεις και της υπερασπίσεως και της πολιτικής αγωγής τείνουν και σε κάτι άλλο. Μετά την ολοκλήρωση των τοποθετήσεων κάποιος εκ των διαδίκων να έχει αλλάξει άποψη. Οπότε δεν είναι περιττή η συζήτηση η οποία γίνεται και για λόγους καταγραφής στα πρακτικά για να έχει ο καθένας την υπευθυνότητα των απόψεών του.
Το ζήτημα, λοιπόν, της ολικής ή μερικής μεταδόσεως της δίκης έχω την αίσθηση, ότι από τη στιγμή που ο νόμος το απηγόρευσε, βεβαίως και ο κ. Εισαγγελεύς έλαβε το λόγο και τάχθηκε εναντίον, όπως και κάποιοι συνάδελφοί μου της πολιτικής αγωγής.
Προσωπικά τάσσομαι υπέρ όχι απλώς της ολικής μεταδόσεως της δίκης, αλλά και της απευθείας μεταδόσεως της δίκης. Θα μου πείτε, έχει καμία σημασία η δική μου άποψη από τη στιγμή που δεν πρόκειται να εφαρμοστεί; Βεβαίως αν κρίνετε αντισυνταγματικό το νόμο, όλα μετά αλλάζουν.
Αλλά κύριε Πρόεδρε δεν αντελήφθην, ούτε αντιλαμβάνομαι τον φόβο ο οποίος διακατέχει κάποιους, είτε ο προβληματισμός παρ’ ότι το σέβομαι σε σχέση με τη μετάδοση αυτής της δίκης. Η νομική διέξοδος, η νομική λύση, είναι βεβαίως να θεωρήσετε, ότι συντρέχει στην περίπτωση αυτή ουσιώδες δημόσιο συμφέρον.
Κύριε Πρόεδρε, εάν για αυτή τη δίκη δεν συντρέχει ουσιώδες δημόσιο συμφέρον, σε ποια από τις δίκες, ας πούμε μετά την Μεταπολίτευση, υπάρχει; Ακούω κάποιους που λένε, είναι δυνατόν να δώσουμε βήμα στους τρομοκράτες; Και τι σημαίνει αυτό; Οι φερόμενοι, αυτοί που βρίσκονται σήμερα ενώπιόν σας είναι κατηγορούμενοι για συγκεκριμένες παραβιάσεις του ποινικού νόμου, έχουν αφ’ εαυτόν βήμα από τη στιγμή που έχουν δικαίωμα να μετέχουν σ’ αυτή τη δίκη, να εκφράζουν τις απόψεις τους και στο τέλος να απολογηθούν.
Δεν αντιλαμβάνομαι αυτό το φόβο αυτών οι οποίοι προέβησαν στη νομοθέτηση αυτής της διατάξεως και δεν θέλω να πιστεύω ότι ad hoc έγινε αυτή η διάταξη, παρ’ ότι πολλοί το υποπτεύονται, διότι η Δημοκρατία κ. Πρόεδρε και η ανοιχτή κοινωνία δεν έχουν να φοβηθούν τίποτε από καμία άποψη κανενός.
Αυτό το δικαίωμα το οποίο οι ίδιοι προσπαθούσαν να καταργήσουν, όσοι εξ αυτών αποδειχθούν και κριθούν ένοχοι, αυτό το ίδιο το δικαίωμα, αυτό που έλεγε κάποτε ο Λένιν, ότι «οι εχθροί μας θα μας δώσουν το σχοινί να τους κρεμάσουμε›, δεν κινδυνεύει κανείς να κρεμαστεί κ. Πρόεδρε, όλα αυτά τα χρόνια τα οποία μεσολάβησαν από τις πράξεις τους.
Εγώ πιστεύω και το καταθέτω, ότι η τελική ηθική και ιστορική καταρράκωση, όχι των ιδίων ως ατόμων, αλλά των απόψεων που θα θελήσουν εκμεταλλευόμενοι το φόρουμ που τους δίδεται εδώ να εκφράσουν, θα ήταν ακριβώς όλος ο ελληνικός λαός να γινόταν κοινωνός των απόψεών τους.
Ξέρετε κ. Πρόεδρε, οι εμμονές, οι ιδεοληψίες και άλλων δεκαετιών και οι αναλύσεις και οι απόψεις, η Ελληνική κοινωνία τις έχει αφήσει ή θα τις έχει αφήσει πίσω της, διότι προχωράει προς τα μπροστά. Και βεβαίως αυτή η δίκη είναι δίκη του αιώνα, αλλά ως προς τους μετέχοντες και ως προς τις απόψεις τις οποίες έχουν ήδη εκφράσει, είναι του περασμένου αιώνα.
Θέλω, λοιπόν, να πω κ. Πρόεδρε, ότι κατά την άποψη μου και την οποία νομίζω ευπρόσωπα προσφέρω στο Δικαστήριό σας συντρέχει ουσιώδες δημόσιο συμφέρον. Εξεφράσθησαν απόψεις, ότι η δημοσιότητα αυτής της δίκης δεν είναι κατοχυρωμένη. Υπάρχει η δικονομική δημοσιότητα της δίκης και υπάρχει και η δημοσιότητα με την έννοια την οποία χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας γλώσσα.
Η δικονομική δημοσιότητα της δίκης είναι εξασφαλισμένη, διότι υπάρχει. Είναι σαφές ότι υπάρχει η δυνατότητα του καθενός (βεβαίως το «καθενός› αυτό είναι σε εισαγωγικά), ο εντολέας μου, ο κ. Πέτσος σας εξέφρασε την άποψη, ότι πλην των ευρισκομένων στην Αθήνα και μάλιστα την Αθήνα των 4 εκατομμυρίων, ποιοι άλλοι θα μπορούσαν να έχουν άμεση πρόσβαση στη διαδικασία, στα λεγόμενα, στη διαπάλη των ιδεών, των απόψεων, των νομικών επιχειρημάτων μέσα σ’ αυτή τη δίκη. Δεν υπάρχει η δυνατότητα και το γνωρίζετε.
Οι εφημερίδες καλύπτουν, υπάρχει σεβασμός προς τον έντυπο Τύπο, αποτελείται από εξαιρετικούς στην πλειονότητά τους δημοσιογράφους, οι οποίοι μάλιστα κάνουν με πολύ δύσκολες συνθήκες ειδικά σ’ αυτή τη δίκη κ. Πρόεδρε το έργο τους, αλλά δεν θα μου επιβάλλει κανείς ή δεν επιβάλλει σε κάποιον να διαβάσει αναγκαστικά εφημερίδα για να πληροφορηθεί τις απόψεις.
Βεβαίως δεν γίνεται εν κρυπτώ και παραβύστω η δίκη και ήδη με τον τρόπο με τον οποίον μεταδίδεται –μεταδίδεται τηλεοπτικά εννοώ- μέσω των σκίτσων ή μέσω των ουσιαστικά αναπαραστάσεων, υπάρχει πληροφόρηση. Αλλά κ. Πρόεδρε δεν αντελήφθην ποτέ και τις απόψεις πολλών συναδέλφων μου οφείλω να πω, ότι δεν υπήρξε, ούτε υπάρχει κανένας φόβος και κανένας κίνδυνος ούτε για τη νεολαία, ούτε για κάτω των 17 χρονών, ούτε για να πάθουν οτιδήποτε, ούτε για να ηρωοποιήσουν συγκεκριμένα πρότυπα και συμπεριφορές.
Η ηρωοποίηση αυτών ή όχι μέσω των ενεργειών τους των προηγουμένων ετών έχει ήδη επέλθει, εξ ου και κάποιοι νεότεροι στις γενιές βρίσκονται σ’ αυτό το εδώλιο προσπαθώντας να μιμηθούν παλαιοτέρους.
Κύριε Πρόεδρε, ολοκληρώνω, το ζήτημα της συνταγματικότητας ή όχι του νόμου θα το κρίνει το Δικαστήριό σας. Η άποψη του ομιλούντος είναι, ότι ο νόμος κινείται στην κόψη της συνταγματικότητας. Βεβαίως μπορείτε και εσείς δια των απόψεων που θα εκφράσετε στην ένσταση η οποία υπεβλήθη από πλευράς της υπερασπίσεως, το Δικαστήριό σας οφείλει να διατυπώσει την άποψή του, την απόφασή του, αλλά ολοκληρώνοντας θέλω να πω, ότι συντρέχει κατά την άποψη του ομιλούντος ουσιώδες δημόσιο συμφέρον να επιτρέψτε την ολική ή την μερική υπό οποιουσδήποτε όρους.
Εξεφράσθησαν διάφορες απόψεις, περί σταθερής κάμερας, περί μεταδόσεως αποσπασμάτων, περί έστω στο τέλος – τέλος, εάν δεν τα κρίνετε αυτά ότι εξυπηρετούν δημόσιο συμφέρον, περί της μαγνητοσκοπήσεως, βιντεοσκοπήσεως της δίκης.
Οι γενιές οι οποίες έρχονται κ. Πρόεδρε, ανεξαρτήτως στην απόφαση στην οποία θα καταλήξετε περί ενοχής ή αθωώσεως κάποιων, όλων, μερικών εκ των κατηγορουμένων, απ’ αυτή την δίκη η οποία θα ολοκληρωθεί σε κάποιους μήνες ελπίζω, έχω την αίσθηση ότι το υλικό αυτής της δίκης πρέπει να είναι προσβάσιμο στον καθένα. Και το υλικό αυτής της δίκης σε σχέση με την τρομοκρατία δεν θα είναι οι 10.000 σελίδες ή οι 5.000 σελίδες που φιλότιμα σας γράψει ο κ. Γραμματέας και θα τις δώσει στις επόμενες γενιές, αλλά η ίδια η ζωντανή εικόνα.
Στο κάτω – κάτω, κ. Πρόεδρε, η τεχνολογία μας δίδει σήμερα τα μέσα και τα χρόνια τα οποία έρχονται, ώστε να μην περιφρονούμε και να μένουμε σε πρότυπα προηγουμένων δεκαετιών, που ούτως ή άλλως υπάρχουν σ’ αυτή τη δίκη όπως προείπα.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ο κ. Πανταζής.
Δ.ΠΑΝΤΑΖΗΣ: Είμαι εις εκ των εκπροσώπων της πολιτικής αγωγής του τέως υπουργού, του κ. Γιώργου Πέτσου. Κύριε Πρόεδρε, νομίζω, ότι η συζήτηση, κατ’ αρχήν αναφέρομαι στις αγορεύσεις του κ. Πέτσου και του συναδέλφου μου, συν-υπερασπιστή, του κ. Κεχαγιόγλου και θα ήθελα να σας πω, ότι και προσωπική μου άποψη ότι έπρεπε να επιτραπεί μία λελογισμένη χρήση της κάμερας, να γίνει δηλαδή αυτό που γίνεται με τη μετάδοση των συνεδριάσεων της Βουλής. Να μοιράζεται η εικόνα και έτσι να έχουμε και μία υπερυψηλή αν θέλετε προστασία του δικαιώματος του πολίτη για την ενημέρωση και της ελευθεροτυπίας υπό την ευρύτερη έννοια.
Όμως ο νόμος λέει άλλα. Και πιστεύω ότι αυτή η εξαίρεση που λέει ο νόμος -ο ατυχής αυτός νόμος και πρέπει να το πω αυτό- δεν είναι για να επιβεβαιώνει τον κανόνα, είναι επιφαινομένη, είναι κατά φαινόμενο. Ουσιαστικά ο νόμος απαγορεύει. Διότι δεν είναι δυνατόν να συντρέξουν οι προϋποθέσεις αυτές. Αλλά και αν συντρέχανε οι προϋποθέσεις αυτές, χρειάζεται να υπάρχει και η συνδρομή της προστασίας του δημοσίου συμφέροντος. Ήδη έχουν εκφραστεί οι παράγοντες της δίκης πολλαπλά και αρνούνται. Συνεπώς η συζήτηση πρέπει να γίνει για την αντισυνταγματικότητα της διατάξεως αυτής.
Χθες είχα την ατυχία να φύγω λίγο νωρίτερα από μια άλλη επαγγελματική απασχόληση και δεν ήμουν εδώ να ακούσω τους συνηγόρους της υπεράσπισης σχετικά με το θέμα. Υποθέτω όμως, απ’ όσα ο έγκριτος συνάδελφος της πολιτικής υπεράσπισης, ο συνάδελφός μου ο κ. Οικονομίδης έχει καταχωρήσει και γραπτά, ότι θα έκανε και επίκληση της διάταξης η οποία ισχύει στην Ελλάδα και έχει συνταγματική ισχύ, της διακήρυξης της 29ης Οκτωβρίου του 1982 του Συμβουλίου της Ευρώπης, η οποία είναι σχετική με το θέμα.
Όχι όμως με το θέμα της δημοσιότητας των δικών, αλλά θα παρατηρήσω και θα τονίσουμε το θέμα της ελεύθερης έκφρασης των πολιτών, της υπεράσπισης δηλαδή του δικαιώματος της ελευθεροτυπίας και του δικαιώματος της ελεύθερης έκφρασης των πολιτών.
Θέλω να πω, λοιπόν, ότι είναι άστοχο αυτό το πράγμα. Τώρα κατά τα λοιπά η όποια επιστημονική μου συγκρότηση, αλλά η επιθυμία που έχω να σας ατενίζω με καθαρό το βλέμμα δεν μου επιτρέπει, αξιότιμοι κύριοι Δικαστές, να επιχειρηματολογήσω υπέρ της αντισυνταγματικότητας αυτής της διάταξης. Ευχαριστώ.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Η επομένη υπόθεση είναι της δολοφονίας Παύλου Μπακογιάννη.
Ο κ. Γιαννίδης.
Ι.ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Κύριε Πρόεδρε, η πρόθεσή μου εξακολουθεί να είναι, να μην σας ταλαιπωρήσω πάνω από λίγα λεπτά, παρ’ όλο που θα αναγκαστώ εκ των πραγμάτων να απαντήσω σε ορισμένα υπερασπιστικά επιχειρήματα της απόψεως της αντισυνταγματικότητας, ανεξάρτητα του αν αυτά προβλήθηκαν από την πλευρά της υπεράσπισης ή από την πλευρά της πολιτικής αγωγής, χωρίς βέβαια να θέλω να πω, ότι είμαι αναγκασμένος να κάνω έναν διμέτωπο αγώνα.
Πολύ σύντομα όσον αφορά την ίδια την αντισυνταγματικότητα, πράγμα το οποίο προσπάθησα και χτες να σας πω κ. Πρόεδρε, ότι εάν δεν τίθετο αυτή η ένσταση, η απόφαση θα ήταν του κυρίου Εισαγγελέως και δική μας, των συνηγόρων υπεράσπισης και των συνηγόρων πολιτικής αγωγής. Ένας να έλεγε «όχι› θα αρκούσε.
Όμως τέθηκε το θέμα της αντισυνταγματικότητας. Συνεπώς η απόφαση είναι του Δικαστηρίου σας, -βεβαίως κάθε θέμα είναι απόφαση του Δικαστηρίου σας εδώ μέσα- αλλά είναι απόφαση του Δικαστηρίου σας, υπό την έννοια ότι μπορεί εάν κρίνει την αντισυνταγματικότητα ως δεδομένη, να αγνοήσει το οποιοδήποτε όχι πούμε εμείς.
Αυτή ήταν και η έννοια της παρέμβασής μου χτες και συνεχίζω λέγοντας τα εξής: από νομικής πλευράς η άποψη ότι το επίμαχο άρθρο 97 του Συντάγματος δίδει το δικαίωμα σε κάθε πολίτη να συμμετέχει στην ακροαματική διαδικασία ενώπιον οποιουδήποτε δικαστηρίου και ειδικότερα ποινικού, είναι λανθασμένη. Τούτο, διότι αυτό θα το υπέθετε ένα ατομικό δικαίωμα, του οποίου η άσκηση θα επέφερε αυτή τη δυνατότητα. Προχωρώ λέγοντας ότι αυτό θα κατέληγε σ’ ένα absurd για τον λόγο ότι οποιοσδήποτε που θα ήταν εκτός της αίθουσας αυτής, θα είχε το δικαίωμα να ζητήσει με ό,τι επιπτώσεις, να ασκήσει το ατομικό του δικαίωμα και να μπει μέσα, ή να δει τηλεόραση, ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο.
Το να δεχτούμε ύπαρξη ατομικού δικαιώματος είναι λανθασμένο. Αλλά ακόμη κι αν τη δεχόμαστε, εκεί πλέον θα έδιδαν απάντηση τα άρθρα 14 και 15 του Συντάγματος, όπου η ελευθερία της τηλεόρασης, τίθεται ευθέως υπό περιορισμό. Τα άρθρα 14 και 15 είναι εκφράσεις ατομικών δικαιωμάτων και συνεπώς εάν το 93 υπέκρυπτε ατομικό δικαίωμα, ο περιορισμός του θα μπορούσε πράγματι να γίνει δια μέσου του 15. Αυτό είναι ορθό, υπό την προϋπόθεση ότι το 97 υποκρύπτει ατομικό δικαίωμα. Τέτοιο όμως πράγμα δεν τίθεται.
