Δημιουργώντας έναν ευρύ άτλαντα της ανθρώπινης δραστηριότητας και συμπεριφοράς, όπου μοναχικά και συλλογικά πλάσματα επιδιώκουν ταυτότητες και ρόλους, ο εμπνευστής - σκηνοθέτης Νίκος Διαμαντής μάς μιλά για τη θεατρική εγκατάσταση «Μουσείο ανθρώπινης συμπεριφοράς».
Το Μουσείο Μπενάκη ανατρέπει τα δεδομένα του και γίνεται για δεύτερη χρονιά ο τόπος, όπου το θέατρο Σημείο παρουσιάζει – στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου - αυτήν την ξεχωριστή παράσταση, από την Παρασκευή 12 έως και την Κυριακή 14 Ιουλίου, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό.
Εγκαθιστώντας τη θεατρική του εγκατάσταση σε συμβατικούς και μη χώρους του Μουσείου, ο Νίκος Διαμαντής μιλά για αυτό το εφήμερο πάνθεον που δημιουργεί, το οποίο είναι ικανό να πολλαπλασιάζεται και να εμπλουτίζεται συνεχώς, συγκροτώντας κάθε φορά ένα νέο απρόβλεπτο και παρθένο Μουσείο μέσα στον χώρο του ίδιου του Μουσείου.
Ποια στοιχεία συνθέτουν το «Μουσείο ανθρώπινης συμπεριφοράς»;
Το “Μουσείο ανθρώπινης συμπεριφοράς” είναι μια προσπάθεια να ανιχνεύσουμε τη ζωή εκεί που βρίσκεται και ανασαίνει. Είναι μια προσπάθεια να ανακαλύψουμε τον σπινθήρα της, το πρώτο φως, εκεί που μόλις αρχίζει να ροδίζει. Αποτελείται από θραύσματα ήχων, συμπεριφορές, κείμενα επαναδημιουργημένα, ένα παστίς λόγου και κίνησης, που με λοξό τρόπο μιλάει για τη ζωή.
Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για “επαναδημιουργημένες πραγματικότητες”, για ένα επινοημένο σύμπαν, μια συμπεριφορά, όπου η λεπτομέρεια γιγαντώνεται μέσα από την επανάληψη και διεκδικεί το μείζον. Είναι ένα αναδημιούργημα της σκέψης, ένα ανθρώπινο και, κυρίως, ηθικό ανυπότακτο ψυχικό δημιούργημα.
Ο ιδιωτικός βίος του μυαλού, η ζωή, η ψυχή του ανθρώπου αντιμετωπίζονται με σεβασμό, πρωτοτυπία και, κυρίως, χωρίς καμιά διάθεση συγκάλυψης αυτού, που ονομάζεται δώρο της ζωής. Μιλάει γι’ αυτό, που δεν μπορεί να ειπωθεί, για το ανείπωτο, γι’ αυτό που ονομάζουμε σπινθήρα της ζωής. Λειτουργεί σαν ένα μικρό εγχειρίδιο επιβίωσης και μας επιτρέπει να χαρτογραφήσουμε τον κόσμο αλλιώς.
Ιστορίες, που μας βοηθούν να ενώσουμε το παρελθόν με το μέλλον, μοναχικά δημιουργήματα της φαντασίας, τρυφερά αλληγορικά ποιήματα, σκιές του βίου που μας παρηγορούν. Διηγήσεις, συμπεριφορές, ήχοι, τυχαίο ανθρώπινο υλικό, λογοτεχνικά και θεατρικά κείμενα, με βάση μια θεματική 15 ενοτήτων περίπου, συγκροτούν ένα φάσμα της ανθρώπινης ύπαρξης, το “μόλις” της ζωής.
Μια κιβωτός μικρή, που μπορεί να εμπλουτίζεται επ’ άπειρον, είτε ιδιωτικά, είτε δημόσια, είτε κατά μόνας, είτε όλοι μαζί. Μία κιβωτός, που μας βοηθά να σκεφτούμε: πως βρέθηκες εδώ, πού είσαι, από πού και πως βρέθηκες εδώ. Νοηματικές συγκρούσεις, φανταστικές σχέσεις, συνάντηση της λογικής με τη φαντασία. Μία κιβωτός του νου και καταφύγιό του.
Τα συμβάντα αυτά διαμορφώνουν ένα μεταδραματικό μωσαϊκό, το οποίο παρουσιάζεται από ηθοποιούς, που λειτουργούν ως ζωντανά εκθέματα, ως ατομικές οντότητες και προσωπικότητες που ενσωματώνουν πολλαπλούς ρόλους και προσωπεία. Αποτελούν μοναδικότητες πολλαπλασιαστικές μέσα σε ένα σύγχρονο ανθρώπινο πλήθος, δημιουργώντας τα δικά τους συμβάντα. Τις “σκηνοθετημένες και επινοημένες πραγματικότητες”.
Ποια θέματα προσεγγίζετε μέσα από τις ενότητές της;
Σε μια σειρά δεκαπέντε περίπου θεμάτων, όπως ο έρωτας, ο θάνατος, το έλεος, η χαρά, η αγάπη, το σεξ, τα ζώα, το γήρας, η ουτοπία, η δημοκρατία, η σκιά και η έλλειψη, η μνήμη και η λήθη, το βάδισμα, το τραγούδι και η τροφή, θέματα που καταλήγουν σε ένα καταιγιστικό credo, ένα μανιφέστο για τον άνθρωπο, τα ζωντανά εκθέματα - ηθοποιοί συνθέτουν μια βιωματική - αλλά όχι μόνο - σκιαγράφηση, η οποία δίνει τη δυνατότητα στον θεατή να στοχαστεί, περπατώντας ελεύθερα με τη βοήθεια ενός οδηγού - χάρτη ανάμεσα στους διαφορετικούς χώρους και στα ζωντανά εκθέματα, δηλαδή τους ηθοποιούς.
Πώς λειτουργεί το Μουσείο Μπενάκη ως χώρος πραγμάτωσης μιας παράστασης με «ζωντανά εκθέματα» και ποιες δυνατότητες δίνονται στον θεατή;
Το Μουσείο Μπενάκη είναι ο ιδανικός χώρος πραγμάτωσης αυτής της εικαστικής εγκατάστασης. Λειτούργησε σαν μια ανοιχτή πλατφόρμα, που συγκέντρωσε στα πιο ανοίκεια σημεία του, στη φόδρα του, όπως θα μπορούσαμε να πούμε χαρακτηριστικά, τις δράσεις που είχαμε δημιουργήσει. Ταυτόχρονα, λειτούργησε σε μας σαν χώρος έμπνευσης in situ. Η συνολική δημιουργία του “Μουσείου ανθρώπινης συμπεριφοράς” είναι μια πλατφόρμα, όπου στην υποδιαίρεση του κλασσικού, στο κρυφό ενός Μουσείου, ξεπηδά μία άλλη πραγματικότητα,
Θα ήθελα για μία ακόμη φορά, εγώ και η Ιωάννα Μακρή - συνεργάτις μου στο θέατρο - να ευχαριστήσουμε τους ανθρώπους του Μπενάκη, κυρίως την Ειρήνη Γερουλάνου, που είχαν το κουράγιο να οραματιστούν μαζί μας κάτι τόσο νέο και τόσο καινούργιο και να μας βοηθήσουν στην υλοποίησή του με γενναιόδωρο τρόπο και, μάλιστα, για δύο συνεχόμενα καλοκαίρια.
Τί αναζητείτε μέσα από αυτήν τη χαρτογράφηση της ανθρώπινης ύπαρξης;
Αναζητώ τις σκιές και το φως, το πεπερασμένο, το φθαρτό και το μεγαλείο της ζωής μέσα από το ταπεινό. Αναζητώ το μοναχικό και το συλλογικό. Το “Μουσείο ανθρώπινης συμπεριφοράς” είναι η απόδειξη της αλληλεγγύης, η ανθρώπινη συμπεριφορά συντεταγμένη, το μαζί ανθρώπων που, σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς, προσπαθούν με το όραμα του καλλιτέχνη και την αυτοθυσία του να πολλαπλασιάσουν το μοναχικό και μοναδικό.
Ο θεατής είναι το ενεργό πρόσωπο του διαλόγου. Είτε συμφωνεί, είτε διαφωνεί με τις θέσεις που διατυπώνονται, δε στέκεται απέναντι στο έργο μόνο για να το παρατηρήσει ή να το αξιολογήσει αισθητικά. Συμμετέχει, δημιουργώντας έναν διάλογο μαζί του. Μία τέχνη, η οποία προσπαθεί να αφυπνίσει, να ανατρέψει προκατασκευασμένους μύθους. Ο θεατής συνδέεται με ένα πολύγλωσσο, υπερεθνικό λογοτεχνικό – κειμενικό σπάραγμα, ένα γίγνεσθαι και, δημιουργώντας στον περίπατό του εναλλακτικές διαδρομές, δημιουργεί εναλλακτικές αναγνώσεις.
Αναζητώ, λοιπόν, ενεργούς θεατές, τολμηρούς απροκατάληπτους περιπατητές –στοχαστές, που θα νοηματοδοτήσουν μια προτεινομένη κατακερματισμένη πραγματικότητα. Το “Μουσείο ανθρώπινης συμπεριφοράς” είναι ανοιχτό στον διάλογο και τη σύνθεση. Γι’ αυτό, είναι μοναδικά μοντέρνο και ουσιαστικά πρωτοποριακό.
Συντελεστές
Σύλληψη - σκηνοθεσία: Νίκος Διαμαντής, παραγωγή: Ιωάννα Μακρή, εικαστική επιμέλεια: Άρτεμις Μουρατίδου - Κατερίνα Παπαγεωργίου, Πρωτότυπα κείμενα: Μιχάλης Παλίλης, Κάλια Παπαδάκη, Στέλιος Χατζηαδαμίδης, Γιάννης Τζανετάκης, φωτογραφίες: Παναγιώτης Ανδριόπουλος. Παίζουν: Έλενα Αρβανίτη, Πέτρος Βερβερής, Αντώνης Γαλέος, Γρηγόρης Γαϊτανάρος, Σταύρος Γιαννακόπουλος, Ελένη Ζαραφίδου, Ιωάννα Μακρή, Έλενα Μετζέλου, Τατιάνα Μύρκου, Νίκος Παντελίδης, Χρυσάνθη Παπαγεωργίου, Γιάννης Πάρτογλου, Αυγουστίνος Ρεμούνδος, Σοφία Μελισσουργού, Κωνσταντίνα Σιδέρη, Χρήστος Σκούρτας, Κλειώ Σοφιανοπούλου, Χρυσοβαλάντης Φράγκος, Στέλιος Χατζηαδαμίδης. Συμμετέχουν: Θόδωρος Γεωργίου, Νίκος Ξυδάκης, Σάββας Μιχαήλ.
Πληροφορίες
Μουσείο Μπενάκη - Κτήριο οδού Πειραιώς: Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου - Αθήνα, τηλ.: 210 3453111. Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Παρασκευή 12 και Σάββατο 13 Ιουλίου: 18:00 – 21:00, Κυριακή 14 Ιουλίου: 12:00 – 15:00.
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
